Westmolen

De Westmolen was een houten korenwindmolen aan de zuidzijde van de Molenstraat (nr. 71), op de westelijke hoek met de Bakkerstraat, tegenover de Kermisstraat. Hij lag juist buiten de paalsteen van Roeselare-Schependom.

De staakmolen werd al in 1436 vermeld en werd enkele keren herbouwd. Hij verdween al tussen 1815 en 1830, vermoedelijk omwille van de dan opkomende bebouwing waardoor de molen geen voldoende wind meer kon vangen.

In de disrekening van 1514-1515 vinden we genoteerd: "4 lijnen erven ligghende vander westmuelne ter groenstraete".

Op 29 december 1610 werd Jan vander Bosch als molenaar vermeld. Hij had "recht, cause ende actie op de Westmuelne belast met 6 ponden groten jaerlicx als cheins voor de heer burggraaf".

Het "Terrierboek" van 1645-1648 geeft de volgende locatie: "Benedictus Coets gelt jaerlicx op een stick lants genaempt muelestick streckende oost ende west breets ten westhende, verhackende ter zuutwesthoucke zuutwaert in, al tusschen de straete loopoende vanden westmuelen naer de gtroene straete, ande noortzyde, de zuuteynde tlant ende meersch, dhoirs francisco gailga salamancka, vuten hoofde van Jan Coucke, commende metten westhende tlant pieter bonte, en tnaervolghende en metten oosthende jeghens den westmuelen wal, mitsgaeders tlant vande paters augustijnen groot 4 gemeten, 1 lijne 12 roen.
Item zoo ligghets ten suutwesthoucke daeran een maniere van een mote met noch een stick lants zuut daeran genaempt couterken streckende tsamen zuut ende noort, al tusschen tvoorgaende en tlant vande voornomde hoirs gailiga Salamancka, over doostzyde commende metten zuuthende opde Iperstraete de westzyde een straetken loopende naer de groene straete ten halven gemeten, en van noorden tlant van voornomde bonte, waerop dat de mote groot es met een meerseken noort daeran twee lynen achtentwintich roen, en stick een gemet zeven en vychtich roeden groot tsamen vyf lynen LXXXV roen".

In het Terrier van 1729 lezen we: "den heere burghgraeve van Rousselare ... een behuysde erfve alwaer den westmeulen op staet meest viercante paelende van oosten ende suyden tvoorgaende nogh suyt tnaervolghende west tlant dheer joannes marandt ende noort tmuelenstraetgien groot met gheheel den meulenwal 1 lijne XXVII roen".

We zien hem aangeduid op:
- Lowys de Bersaques, "De Caerte der Stede ende vrijhede van Rousselar met de palsteenen aldus gemaeckt by my onderschrev(en) geswooren erfachtig Lantmeter. Torconden 5 mey 1641" met de benaming "de west muelen".
-de Ferrariskaart van ca. 1775 met het bruin symbool van een staakmolen op teerlingen

Op 12 juni 1798 (25 Prairial an VI) verscheen in de "Gazette van Brugge" een advertentie over de verkoop van "eenen graen windmolen gezeyd den Oost-molen met een huys en een gemet 50 roeden lands gelegen ter commune van Rousselaere". Verder "twee graen molens waer van eenen wind-molen genaemt den Westerschen-molen, met een huys en ontrent 60 roeden lands gelegen tot Rousselaere".

Aan de Westmolen herinnerde nog lange tijd het hoekcafé "De Molen" (nr. 67), inmiddels gerenoveerd tot een gewoon woonhuis.

Lieven DENEWET & Geert HOORNAERT

Archieven en landkaarten
- Stadsarchief Roeselare, 1037, nrs. 715 en 716.
- Stadsarchief Roeselare, 1031, nr. 7.
- Lowys de Bersaques, "De Caerte der Stede ende vrijhede van Rousselar met de palsteenen aldus gemaeckt by my onderschrev(en) geswooren erfachtig Lantmeter. Torconden 5 mey 1641" 
- Ferrariskaart (ca. 1775)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1842) (niet meer aangeduid)
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855)

Gedrukte bronnen
- Gazette van Brugge, 17.06.1798.
- Favorel N., Zantingen, dl. 76, p. 2; dl. 90, p. 34.

Werken
- Denys Désiré, Toponymie van Roeselare, Roeselaars plaatsnaamkundig woordenboek, Roeselare, 1952; herdruk: Kortemark-Handzame, 1982.
- De Potter F., Schets eener Geschiedenis van de Stad Rousselare, Roeselare, 1875.
- Dochy B., Geschiedenis van de Stad Roeselare vanaf de oudste tijden tot heden, s.l., 1949.
- Holemans Herman, Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 7. Gemeenten P-R, Rotem, Studiekring Ons Molenheem, 2001 (niet vermeld).
- Geert Hoornaert, "Welke molen staat er op Serafijn Vermote's zicht op Roeselare uit 1815?" Rollarius, XXXV, 2006, nr.6.
- Geert Hoornaert, "Roeselaarse molenkroniek (vervolg-3 en slot), in: Rollarius, XXII, 1993, 2, p. 50-51.
- R. Tempelaere, S. Vanneste, J. Boone, Reacties op onze bijdrage van de vermeende Westmolen op de tekening van Serafijn Vermote (Pillaerts stuk), in: Rollarius, XXXVI, 2007, 1.
- J. Ameeuw, Daar bij die molen...: windmolen uit het Roeselaarse (Westmolen, Gillekensmolen), Gidsenkring, XV, p. 4, 19.
- Geert Hoornaert, De korenwindmolens en de watermolen van de Roeselaarse burggraaf tijdens de XVIde en XVIIde eeuw, Rollarius, XXX, 2001, nr. 1

Persberichten
- A. Denys, De verdwenen windmolens van Rousselare, in: De Rousselaarsche Bode, 09.03.1935.