Molenechos's Homepage Molenechos.org

Rumbeke (Roeselare), Vlaanderen - West-Vlaanderen

Verdwenen molen

Karakteristiek

Naam
Dumoulins Watermolen
Ligging
Kortrijksestraat 9
8800 Rumbeke (Roeselare)
nabij kruising Koestraat
Caïphas
op de Babiliiebeek
kadasterperceel B 613b
Vlaanderen - West-Vlaanderen
Gebouwd
1875
Verdwenen
ca. 1922, sloop
Type
Onderslag watermolen
Functie
Vlaszwingelmolen
Bescherming
niet,
Database nummer
3432
© Verzameling Ons Molenheem - www. molenechos.org

Beschrijving / geschiedenis

Dumoulins molen was een wind- en watermolen op de oostzijde van de Kortrijksestraat (nr. 9), nabij de kruising met de Koestraat, in het gehucht Caïphas, De molens stonden op het erf van nu verdwenen boerderij van de familie Dumoulin. op een stuk land genaamd "De Loete", een wat hoger gelegen stuk grond in een lage meers. De watermolen werd door de Babilliebeek aangedreven.

In 1871-1872 richtte Leo Dumoulin een houten staakmolen op torenkot op. Leo Dumoulin was de zoon van Pieter Dumoulin - De Ghezelle. Hij was molenaar en ook horlogemaker van beroep. Hij was van nature uit een zoeker. Hij had het houtwerk van zijn molen zelf gemaakt en beging de molen zelf. De molenkast was ingericht als korenmolen, terwijl in het torenkot een chicoreimolen gevestigd was.

In 1875 werd er een watermolen aan toegevoegd die gespijsd door de Babilliebeek een kleine zwingelarij deed draaien. De gemeente Rumbeke had op 28 augustus 1873 de toestemming gegeven om de watermolen te bouwen.

Beschrijving in een expertise uit 1875: "un petit bâtiment en briques comprenant 4 méturies (zwingelwielen) mus par un moulin à eau pouvant être mus également en mouvement par le moulin à vent B613b non encore évalué".

In 1877 werd er zelfs een stoommachine bij geplaatst, zodat de molenaar vanaf dan een beroep kon doen op wind, water en stoom om zijn bedrijf in gang te houden. Uit de expertise van 1877: "petite construction, ayant sa partie supérieure en bois et sa partie inférieure en briques (torenkot opgemetseld tot stenen stellingmolen). La partie en bois contient 2 paires de meules pour grain. Au rez-de-chaussée on trouve 4 méturis (zwingelwielen) à écanguer et une machine à vapeur sous condensation de cinq chevaux".

In 1880 vond de molenaar dat het torenkot van zijn windmolen te laag was, des te meer omdat het op geen molenwal stond en maar laag gelegen was langs de Babilliebeek. Hij brak de houten bovenbouw af en metselde boven zijn stenen torenkot een geheel loodrechte stenen kuip. De molen kreeg een nieuwe draaibare kap en langere roeden. Deze wieken waren nu zo lang dat de schouw van de stoomachine gevaarijk dichtbij kwam te staan. Op zekere dag toen het stormde, geraakte de ketting los waarmee de molen vastlag. De molen ging uit de richting van de wind aan het draaien en vooraleer men het gewaar was, waren er reeds twee wieken stuk geslagen tegen de machineschouw.

"Dat is niet", zei Leo Dumoulin, "we zullen die schouw wat uit de weg schuiven". Alhoewel men reeds voor de eerste wereldoorlog reeds gebouwen verschoof, zoals het Zuidstation te Antwerpen, was dat een gewaagd stuk en een nieuwigheid in de streek. In het ijzermagazijn te Roeselare, waar de molenaar zijn ijzeren balken ging bestellen om ermee de schoorsteen te laten opschuiven, lachte men hem vierkant uit. Toen het werk moest uitgevoerd worden, stonden vele nieuwgieringen rond die schouw, om het gebeuren te zien mislukken. Het mislukte evenwel niet en Leo Dumoulin verschoof zijn schouw een paar meter verder uit de slag van de moleneinden. Daarop werd hij door de toeschouwers bewonderd en gelukgewenst.

Toen Leo Dumoulin trouwde en op het Oekenestampkot ging wonen, werd Dumoulins molentje nog een lang tijd begaan door een blinde muldersknecht: François Ostyn.

Opeenvolgende eigenaars:
- 1871, opbouw windmolen: Coppieters Jacob, eigenaar te Brussel; de erfpachter is Dumoulin-De Ghezelle Pierre.
- ca. 1875, eigenaar: Reville Elisa Marie te Périgueux (F), echtgenote Jean Baptiste Paul en consoorten
- 19.08.1879, verkoop: Pycke Dufort Pierre Antoine Victor, notaris te Ledegem (notaris Vandeputte - een hofstede met dependentiën)
- later, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Pierre Antoine Pycke Dufort)
- 16.02.1907, erfenis: de erfgenamen (overlijden van de weduwe van Pierre Antoine Pycke Dufort)
- 06.10.1907, deling: De Coninck-Lagae Joris, advocaat te Kortrijk (notaris Butaye - hoeve)
- 03.10.1925, erfenis: de weduwe (overlijden van Joris De Coninck - puinen van watermolen)
- 28.10.1927, deling: De Coninck Roger Joris Gustave, advocaat te Elsene (notaris Lagae - hofstede met watermolen)

In de eerste wereldoorlog geraakte de molen geheel ontredderd en werd hij niet meer hersteld. Wel plaatste een van de zonen van het hof, Jozef Dumoulin, eveneens een "zoeker" zoals zijn oom, in de watermolen nog een turbine die, bewogen door het water van de Babilliebeek, in de winter zorgde voor de elektrische verlichting van het hof, maar sinds h et hof kon aansluiten bij het gemeentelijk net, werd ook deze turbine prijsgegeven.

De molenromp en bijgebouwen bleven onbenuttigd en waren bouwvallig geworden. Ze werden in de jaren 1922-'23 bij delen afgebroken tot ze helemaal verdwenen. Later verdween ook de boerderij. De percelen van beide molens maken nu deel uit van de tuin van een villa.

Joseph DELBAERE, Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Zie ook: Rumbeke, Dumoulins windmolen, De Paalstake

Literatuur

Werken
- Joseph Delbaere, De oude molens van Rumbeke, in: Park Rumbeke, Roeselare, 1937.
- Joseph Delbaere, Rumbeke door de eeuwen heen, (tentoonstellingskataloog),-windmolens, Rumbeke, 1961, p. 102-134.
- H. Holemans, Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 7. Gemeenten P-R, Rotem, Studiekring Ons Molenheem, 2001.
- Lieven Denewet, "Wind- en watermolens om vlas te zwingelen in West-Vlaanderen", in: Molinologie, nr. 7, 1997, p. 1-15.
- Lieven Denewet, "Zwingelen met water- en windmolens in Vlaanderen", Molenecho's, 36, 2008, 3, p. 130-153.
- Luc Devliegher, De molens in West-Vlaanderen", Tielt/Weesp, 1984, p. 342-343 (Kunstpatrimonium van West-Vlaanderen, 9).
-  Pierre Mattelaer, De watermolens van het Leiegebied, De Leiegouw, jg. 2009.
- J. Dumoulin, Mijn molen te Rumbeke, Langemark, 1980, 4 p.

Overige foto's

Dumoulins Watermolen, Rumbeke (Roeselare), Verzameling Ons Molenheem - www. molenechos.org | Database Belgische molens
© Verzameling Ons Molenheem - www. molenechos.org