Warcoing (Pecq), Walloniƫ - Henegouwen
- Naam
- Moulin de Pierre, Moulin Mille
- Ligging
- rue Royale 159
7740 Warcoing (Pecq)
à l'angle de la Grand'Route
section A n° 436c
50°41'54.21" N 3°20'20.25" E
Walloniƫ - Henegouwen
- Geo positie
- 50.698254, 3.339071 (Google Streetview)
- Eigenaar
- Privaat (de bewoner van de romp)
- Gebouwd
- voor 1459
- Type
- Stenen grondzeiler
- Functie
- Korenmolen
- Kenmerken
- Cylindrische torenmolen opgebouwd uit natuursteen, tijdlang uitgerust met het kruisysteem zoals nu nog in Templeuve (F)
- Gevlucht/Rad
- Verwijderd
- Inrichting
- Verdwenen; in de tuin ligt nog de centrale taatssteen
- Toestand
- Ingekorte romp, ingericht als woonhuis
- Bescherming
- niet,
Was beschermd, maar bescherming opgeheven in 1950. - Molenaar
- Geen
- Openingstijden
- Niet toegankelijk
- Database nummer
- 341
Karakteristiek
Beschrijving / geschiedenis
De Moulin de Pierre is één van de oudste nog bestaande stenen windmolens in ons land. Hij werd al in 1459 vermeld en in 1471 als "moulin de pierre". We vinden de molen afgebeeld op de geschilderde voorstelling van Warcoing in het Album de Croij (Tournaisis) in 1602. In die tijd was de molen uitgerust met "het kruisysteem de Lannoy", zoals dat nu nog te zien is in de molen van Templeuve. Gilles de Lannoy liet in torenmolens het gehele binnenwerk samen met de kap, meedraaien naar de windrichting. Hij paste dat systeem toe rond 1570 in Betekom (Vlaams-Brabant) en in Templemars (F). Dat het systeem de Lannoy ook in Warcoing voorkwam, wordt bewezen door de centrale taatssteen die nu in de tuin bij de molen ligt (92 cm diameter, 54 cm hoog)
We zien hem aangeduid op:
- Villaretkaart (1745-1748) als "Moulin de Pierre"
- Ferrariskaart (ca. 1775) met het roodgekleurd symbool van een stenen windmolen, met de benaming "Moulin de Warcoing".
In de 17e eeuw werd de molen begaan door de familie Mille.
We vinden de molen afgebeeld op de Kabinetskaart van Ferraris KBR Viewer: bladnummer 20- Pecq ("Moulin de Warcoing").
Op 1 juni 1794 naderden enkele Franse patrouilles tot aan de molen van Warcoing met de bedoeling om nog enkele schepen op de Schelde in brand te steken, maar ze zijn "verjaegd met kanon-scheuten", zo bericht de Gazette van Gend op 5 juni 1794.
Op de kadastrale atlas van P.-C. Popp (ca. 1860) staat aangegeven: section A 436 - Moulin à vent à farine, met als eigenaar: Levaillant, César, propr. Tournay.
De familie Mille draaide met de molen tot in 1890. In 1909 werden de roeden weggehaald, bij de aanleg van de buurtspoorweg Kortrijk-Pecq.
Alhoewel de molenromp ooit beschermd was als monument, werd deze bescherming in 1950 opgeheven na de inrichting van de romp als woonhuis. Aan de ingekorte romp zijn twee zijvleugels van de woning gebouwd.
Lieven DENEWET
---------------------
Le "moulin de Pierre" se trouve à l'angle de la Grand'Route (chaussée de Tournai à Courtrai) et la rue Royale (chaussée de Torunai à Audenarde) (parcelle cadastrée section A n° 436c).
L'un des nombreux moulins à vent autrefois présents sur ce plateau. Sa première mention dans les archives correspond à un bail daté de 1459. Ce moulin passe pour avoir été (en partie peut-être?) une tour avancée du château de Warcoing.
Sa tour de pierre est attestée visuellement à la fin du 16e siècle à travers une gouache des Albums de Croy. Il est à l'abandon en 1900.
Le moulin a été ruiné par la première guerre mondiale. La propriétaire Carlos Jubaru l'aurait fait démolir si la commune de Warcoing avait consenti à enlever les décombres.
La tour sera finalement incorporé à une habitation vers 1955.
Le moulin se présente comme une tour cylindrique en pierres, à deux retraites. Ce moulin, fort ancien, d'un aspect très pittoresque autrefois (en 1907 encore) et différent de tous les moulins des environs.
Le moulin de PIerre se présente aujourd'hui sous la forme d'une tour ronde grossièrement appareillée sur soubassement biseauté. Elle compte deux niveaux nettement distincts: la première au niveau du sol, l'autre aux 2/5 de la hauteur visible. Aujourd'hui, le moulin est depouillé de ses ailes et de son mécanisme
L'allure du moulin est assez atypique. Notamment en raison de ses murs traités à la verticale, ce qui est spécialement rare dans les moulins de nos régions. L'inclination des murs est en effet habituellement justifiée par la manière dont les ailes sont greffées sur la calotte mobile. Etablir des ailes sur la base d'un moulin aux murs verticaux pose nécessairement des problèmes particuliers. Par ailleurs plusieurs percements visibles dans les parois du moulin ressemblent davantage à des meurtrières qu'à des baies "ordinaires".
Le moulin a été agrandi grâce à l'adjonction de deux annexes à usage d'habitat. Ces annexes ont la forme de volumes établis sur un plan rectangulaire sans étage et sont couverts d'une toiture en bâtière. Chacune de ces annexes est construite perpendiculairement au moulin, ce qui a sans doute facilité la mise en oeuvre des communications internes. L'entrée dans le moulin proprement dit se fait par le biais d'une porte à montants en calcaire, sous un arc appareillée en plein cintre.
Le propriétaire dans les années 1980-2000 était Michel Steux-Jubaru, rue Royhale, 159 à Warcoing.
Jules DEWERT & Gérard BAVAY
Aanvullende informatie
Torie Mulders (pseudoniem van Hector Vindevogel), De windmolens tussen Schelde en Leie, in: Handelingen van de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk, XXII, 1946-1948, p. 46-107 (66).
Op den drietip, zijnde den hoek tusschen den buurtspoorweg, den steenweg Kortrijk-Doornijk en de baan Avelghem-Doornijk, op 't grondgebied der gemeente Warcoing, staat een ronde toren in harssteen van 't Doornijksche, in den vorm van een steenen windmolenkuip, maar bij uitzondering niet spits of kegelvormig. Boven op was een windmolen gebouwen die over omstreeks 60 jaar moet afgebroken zijjn.
Zeker is het dat hier vier windmolens verdwenen zijn alhoewel dat er geene aanwijzigingen of toch geheel onzekere van overblijven.
Hier zijn we t' einden de Scheldevallei inn Vlaanderen en volg ik omstreeks de taalgrens, noorderweerds naar de Leieboorden.
(p. 105, in een naschrift: "De Kuip te Warcoing werd afgebroken in 1950", in werkelijkheid enkel het bovengedeelte).
Literatuur
Archieven en landkarten
Archives de l'Etat de Namur, BE-A0525 / I22 - Château de Corroy-le-Château, n° 3366 (bail de 1459)
Villaretkaart (1745-1748)
Ferrariskaart (ca. 1775)
Gerdrukte bronnen
Gazette van Gend, 5 juni 1794.
Werken
Lieven Denewet, "De voormalige torenmolen van Warcoing (Pecq)", in: Molenecho's, IX, 1981, p. 18-19;
Jules Dewert, "Les Moulins du Hainaut. Tome V. Arrondissement de Tournai", Zulte, 1981;
Alain Henry, "Moulins à vent du Hainaut / Windmolens in Henegouwen", in: Molenecho's, XIII, 1985, 2, p. 54-90;
Jacques Vandewattyne, "Inventaire des moulins du Hainaut: Arrondissement de Thuin - Arrondissement de Tournai", Hainaut-Tourisme, n° 118, sept. 1966, p. 178-180;
"Moulins en Hainaut", Bruxelles, Crédit Communal, 1987;
Fernand Chantry, "Moulins du Hainaut", Antoing, 1987.
G. Bavay, Gerard Bavay, Patrimoine et histoire des moulins en Hainaut, Inventaire descriptif, Mons, Hannonia, 2008, p. 610-612 (Annalectes d'histoire du Hainaut, XI).
"le patrimoine monumental de la Belgique", t. 6 (1), Hainaut. Arrondissement de Tournai", Liège, p. 260.
Albums de Croy, t. 11, 21 et 37.
Torie Mulders (pseudoniem van Hector Vindevogel), De windmolens tussen Schelde en Leie, in: Handelingen van de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk, XXII, 1946-1948, p. 46-107 (66).
ACL M 124101 (Desclée 3203 (17 avril 1907), 6140 (2 mars 1927), 6221 (23 juillet 1928)