Zandmolen

De Zandmolen was een houten korenwindmolen in de Zuidstraat op de hoek met de Torhoutbaan, aan de Oude Engel, op 2 km ten noordoosten van de kerk van Ichtegem

Een eerste vermelding ("Santmeulen") dateert van in 1549. We vinden hem aangeduid op de Grote Kaart van het Brugse Vrije door Pieter Pourbus (1561-1571), gekopieerd door Pieter Claeissens (1601), op de Ferrariskaart (ca. 1775), op de Poppkaart (ca. 1840), maar niet meer op de kaart Vandermaelen (ca. 1860).

De staakmolen werd verwoest in de godsdiensttroebelen rond 1580. Pas in 1632 werd hij heropgericht. In de 17de eeuw waren er leden van de familie Termote er molenaar. De molen bestond nog in 1809. Volgens een brief van de Eernegemse burgemeester Venmans van 20 november 1809 zou de nieuw te bouwen Engelmolen op 192 meter van een bestaande molen op Ichtegems grondgebied komen, waarmee de Zandmolen wordt bedoeld.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Vermeersch Petrus, de erfgenamen (de erfgenamen: a) Vermeersch Pierre, te Keiem, b) Vermeersch Idonie, echtgenote Cordy Jean, c) Vermeersch Bernard, te Ihtegem, d) Vermeersch Victoire, echtgenote Debou Pierre, te Eernegem en e) Vermeersch Thérèse, te Ichtegem)
- 17.09.1833, verkoop: Debou-Vermeersch Pierre, molenaar te Ichtegem (notaris Van Sieleghem)
- 1839, verkoop: Debou Angelus (Engel), molenaar te Ichtegem
- 04.09.1844, verkoop: Van Hullebusch Pierre, landbouwer te Ichtegem (notaris Van de Weghe)

In de nacht van 24 op 25 mei 1843 werd de molen in brand gestoken. Geheel de molen werd verwoest, alsok enkele hectoliter graan dat er in was. De molen was verzekerd door de Maatschappij van Antwerpen, maar men wist niet voor welke som. Alle gedane pogingen om de daders te snappen draaiden op niets uit. Het verlies werd geraamd op 6225 frank.

De molen werd in 1843 herbouwd, maar werd toch reeds in 1854 gesloopt. We kunnen ons voorstellen dat de brandstichting en de dure heropbouw bij de eigenaars zeker hun sporen hebben nagelaten.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Standaerd van Vlaenderen, 27.05.1843, p. 2.
W. Hosten, Ichtegem, dorp van Fransmans en Flandriens: Deel 1, Aartrijke, 1993.
Urbain Naert, De Oostenrijkse weg Wijnendale-Diksmuide (1769-1771), in Noortover: driemaandelijks tijdschrift met archeologie, geschiedenis, heemkunde, folklore, genealogie, heraldiek, letterkunde, kunst over Aartrijke, Bekegem, Eernegem, Ichtegem, Loppem, Veldegem, Zedelgem, jg. 5, nr. 3, 1992/93, p. 43-49.
Het verhaal van de Westmolen (1635-1889), in: Ernigahem, 2011, nr. 4, p. 87-108.
K. De Flou, Woordenboek der Toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het Land van den Hoek, de graafschappen Guînes en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu.
Herman Holemans, "Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel III. Gemeenten H-J", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1995.
Mailbericht Koenraad Vandenbussche, Eernegem, 11 mei 2012.