Herenthout, Vlaanderen - Antwerpen
- Naam
- Oude Molen, Molen Veris
- Ligging
- Molenstraat
2270 Herenthout
Vlakke Velden
kadasterperceel A 852b
Vlaanderen - Antwerpen
- Gebouwd
- voor 1511 / voor 1683
- Verdwenen
- 1944, sloop na oorlogsschade
- Type
- Staakmolen met open voet
- Functie
- Korenmolen
- Bescherming
- niet,
- Database nummer
- 3369
Karakteristiek
Beschrijving / geschiedenis
De Oude Molen was een standaardmolen met een open voet en met twee steenkoppels. Naar de laatste molenaar Louis Veris werd hij op het einde ook "Molen (van) Veris" genoemd. Hij stond benoorden de Molenstraat, net voorbij de Vlakke Velden - de straat die uitgeeft op de Molenstrrat - op het perceel gekend onder het (toenmalige) kadasternummer A 852b.
De molen werd gebouwd voor 1511. Op 14 februari van dat jaar kwam hij in het bezit van priester Denyse van Severdonck, tevens eigenaar van de "Reymboutse hoeve" en de brouwerij. In 1683 vinden we de molen opnieuw vermeld.
Kadasterbeschrijvingen:
- 1817: "il existe dans cette commune deux moulins à farine qui se mouvent l'un par le moyen de l'eau et l'autre par le vent. Ils appartiennent à Monsieur van Reyneghem Théodore à Bruxelles. Ces moulins, y compris deux maisons et diverses propriétés non bâties, ont été amodiés ensemble au Sr Vloerberg, le 5 décembre 1809 par acte passé devant le notaire Stinglhamber à Bruxelles, pour le prix annuel de f. 1410,70 à charge, par le locataire, de payer les contributions qui s'élèvent d'après le rôle de 1816, à la somme de 491 francs. Ces deux sommes réunies présenent un total de f. 1901,70. Il convient de déduire le revenu net des autres propriétés bâties et non-bâties qui sont comprises dans le même bail aussi que le montant des contributions d'icelles. La réunion de ces deux quantités donne f. 366,70. Le revenu brut des moulins est donc de f. 1535,00. Il résulte des renseigenemnts positifs que nous avons pris sur la valeur particulière de chacune de ces usines, que le moulin à vent, sous touts les rapports, a un tiers de plus que le moulin à eau. En conséquence nous avons fixé le revenu brut du moulin à vent à f. 921,00. Le tiers à déduire pour la dépérissement et les frais d'entretien et de réparations est de f. 307,00. Reste net f. 614. D'après le calcul établi ci-dessus, le rvenu brut de m oulin à eau doit être de f. 614,00. Le 1/3 déduit est de f. 205. Reste net f. 409,00."
- 1834: "standermolen in hout vervaardigt, staande zeer voordeelig bij de dorpskom, hij heeft eenen omgang en twee paar steenen, welke nooyt gelijktijdig gebruykt worden, denselven is twee maal bij notarieel contract binnen den bepaalde reeks verhuurd geworden".
Eigenaars vanaf 1817:
- 1817, eigenaar: van Reynegom-van Meldert Theodoor, eigenaar te Herentals.
verhuurd, samen met de watermolen Herlaermolen, op 5 december 1809 aan
Vloerberg
- voor 1834, eigenaar van Reynegom-van Meldert Theodoor, de weduwe, rentenierster te Brussel
- 11.06.1845, deling: van Reynegom de Buzet Ferdinand Joseph Ghislain
(notaris Schoeters)
- 21.09.1845, verkoop: Moorkens - Van den Bulck Jan-Baptist, winkelier te Herentals
(notaris Neeckx)
- zonder datum, eigendom: Moorkens Victor Arnold, zonder beroep te Antwerpen
- 23.07.1900, verkoop: Moorkens Gommaar, lid van de Ruysnatie te Antwerpen
(notaris Walravens)
- 31.08.1906, verkoop: Veris-Nuyens Louis, landbouwer en molenaar te Herenthout
(notaris Walravens)
- 26.10.1940, erfenis: weduwe en kinderen van Louis Veris-Nuyens (+Louis)
In 1899 kreeg de standaardmolen concurrentie van een standaardmolen die uit Rumst was overgekomen en pas een paar honderd meter verder gebouwd werd. Zo ontstond in de volksmond de benamingen "Haat en Nijd".
Beide molens werden op 18 oktober 1943 door secretaris-generaal Marcel Nyns te Brussel beschermd als monument, omwille van hun artistieke, oudheidkundige en historische waarde.
Op 26 november 1944 werd de molen getroffen door een vliegende bom. Kort daarop werd hij omgetrokken.
Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS
Literatuur
H. Holemans & P.J. Lemmens, Molens der Zuiderkempen, Nieuwkerken, Ten Bos - Studiekring Ons Molenheem, 1978, p. 50-52.
Herman Holemans, "Wind- en watermolens van de provincie Antwerpen. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 2. Gemeenten H-O", Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2010, p. 20.
J. De Keersmaecker & P.J. Lemmens, Kempische windmolens, Antwerpen, 1973.
H. Kennes & R. Steyaert, Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Turnhout, Kanton Herentals, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 16N3, Brussel - Turnhout, 2001.