Molen Maenhoudt

De Molen van Maenhoudt was een houten korenwindmolen langs de Dudzeelsesteenweg, op 400 meter ten zuidwesten van de kerk van Dudzele.

We vinden hem aangeduid op een anonieme, geschilderde kaart van de Zwinstreek (1501), met de dorpskern van Dudzele. De molen werd heropgebouwd na zijn verwoesting tijdens de godsdiensttroebelen (einde 16de eeuw).

In 1807 waaide de staakmolen om toen hij begaan werd door een Pauwaert. Hij werd vervangen door een grotere staakmolen uit de streek ten zuiden van Brugge en werd met meer dan 20 wagens overgebracht. De molen was uitgerust met eenkoppel maalstenen van 1,80 meter diameter.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: (van de grond) Gilliodts-Deroo Louis, eigenaar te Brugge
- 25.03.1836, verkoop (van het gebouw) Pauwaert-Naeyaert Cornil, molenaar te Dudzele (notaris Jacqué)
- 05.11.1848, erfenis: (van het gebouw) Pauwaert-Naeyaert Cornil, de weduwe (overlijden van Cornil Pauwaert)
- 30.11.1848, deling: (van de grond) a) Gilliodts-De Witte Louis, eigenaar te Brugge en b) Gilliodts Julie Marie, weduwe Vandamme François, eigenares te Brugge (notaris Colu...)
- 14.12.1850, deling: (van de grond) Gilliodts-De Witte Pieter, eigenaar te Brugge (onderhandse akte)
- 06.08.1851, deling: (van het gebouw) Naeyaert Marie-Thérèse (weduwe Pauwaert), echtgenote Demaecker Frans, molenaar te Dudzele (notaris Claerhoudt)
- 20.11.1869, deling: (van de grond) Gilliodts Coralie, eigenares te Loppem (notaris Delanghe)
- 24.04.1880, deling: (van het gebouw) Demaecker Franciscus, molenaar te Dudzele (notaris Pollentier)
- 16.05.1881, verkoop: (van het gebouw) Maenhoudt Franciscus, molenaar te Dudzele (notaris Pollentier)
- 18.10.1890? verkoop: (vanhet gebouw) a) Staelens Virginia, herbergierster te Dudzele, b) Staelens Louis, te Dudzele en c) Staelens Pieter, herbergier te Dudzele (notaris Fraeys)

De laatste eigenaar-molenaar was Frans ("Sissen") Maenhoudt. Zijn voorganger was Frans Demaecker, opvolger van de genoemde Pauwaert.

De staakmolen waaide om op 24 februari 1890 terwijl hij in werking was, bij een niet te hevige noordoostenwind. De molen vloog voorover, aan de wiekzijde. De  molenkap was overgevlogen en de molenas, de wielen, stenen en balken waren langs boven uit de molen gerold. Het gevaarte lag met zijn trap in de lucht. De vermolming van een kruisplaat vormde de oorzaak. De twee molenaarszonen, Jozef (Seven) en Lodewijk (Lowie) Maenhoudt waren in de molen, maar kwamen er ongedeerd uit. Ze bevonden zich in de onderste zolder, de meelzolder, terwijl het mechanisme met de molenstenen boven hen was weggeschoven. (Zie in bijlage het relaas van Benoît de Langhe, een toen 13-jarige buurjongen en later een verdienstelijk heemkundige).

Lieven DENEWET, Maurits COORNAERT & Herman HOLEMANS

Gedrukte bronnen
Gazette van Brugge en van de provincie West-Vlaanderen, 27.01.1899.
Gazette van Brugge en van de provincie West-Vlaanderen, 29.01.1890.
Gazette van Rousselare, 01.02.1890.
Land van Aalst, 02.02.1890.
De Werkman, 31.01.1890.

Werken
Benoît de Langhe, "Maenhoudts Meulen in Dudzele, omgewaaid in 1890", Rond de Poldertorens, XL, 1998, p. 25-27.
Maurits Coornaert, Een overzicht van de molens in het Noordvrije, in: Liber Amicorum René De Keyser, Speciale uitgave, Geschied- en Heemkundige Kring Sint-Guthago, 1985, p. 43-78.
Johan Ballegeer, "Molens in de Zwinstreek", in Rond de poldertorens, jg. 47, nr. 2, 2005.
Johan Ballegeer & Paul Danneels, Dudzele in oude prentkaarten, Zaltbommel, 1981.
Maurits Coornaert, De Molens in de Heerlijkheid Dudzele, in: Rond de Poldertorens, XXV, 1983, 2, p. 47-64.
Maurits Coornaert, Dudzele en Sint-Lenaart. De geschiedenis, de topografie en de toponimie van Dudzele tot omstreeks 1914, met een studie over de Sint-Lenaart-ommegang, Dudzele, 1985.
Lucien Dendooven, "Dorpen in de Brugse Vlakte", 1954
Luc Devliegher, De Zwinstreek (Kunstpatrimonium van West-Vlaanderen deel 4), Tielt, 1970.
Albert Schouteet, De straatnamen van Brugge. Oorsprong en betekenis, Brugge, 1977
W. Wintein De ontwikkeling van Dudzele. Historisch-geografische schets van een Poldergemeente, in: Rond de Poldertorens, jaargang 9, nummer 1, 1967, p. I - 36.
S. Gilté, P. Van Vlaenceren & A. Vanwalleghem m.m.v. K. Dendooven, Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Brugge, Deelgemeenten Dudzele, Lissewege en Zeebrugge, 2006.
Herman Holemans, "Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 2. Gemeenten D-G", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1994.
Benoît de Langhe, "Maenhoudts Meulen te Dudzele, omgewaaid in 1890", Rond de Poldertorens, LX, 1998, 1 (maart), p. 26-28 (geschreven in 1943)