Statiemolen

De Statiemolen, voorheen Keunmolen, Konijnholmolen, Holmolen of Konijnmolen geheten, was een houten korenwindmolen (later ook oliemolen), op de noordwestzijde van de Hazelstraat (nr. 2), op de hoek met de Kortemarkstraat en de Spoorwegstraat, dicht bij het station van Lichtervele.

Hij werd voor 1568 ogericht. In het Ancien Regime was hij in het bezit van de opeenvolgende heren van Lichtervelde. In het midden van de 17de eeuw geraakte de molen betrokken bij de verdeeldheid binnen de heerlijkheid Lichtervelde (zie bijlagen).

We zien hem aangeduid op de Fricxkaart (1712) als "Kuen M." (= Keunmolen), op de Ferariskaart (ca. 1775) als "Hol Molen" met het bruin symbool van een staakmolen, in de Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) met het grondvlak van een staakmolen op teerlingen, op de topografische kaart van Vandermaelen (ca. 1850) als "Hol Molen" en op de kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855).

Naast de windmolen stond een rosmolen (vermeld in de verkoopsakte van 1806 en 1844) om ook in windstille periodes te kunnen malen.

Blijkens een advertentie, verschenen in de "Gazette van Gend" nrs. 1316 en 1317 van 27 en 30 oktober 1806 werden te koop gesteld:
- een grote en zeer kloeke korenwindmolen met roskot, huis, ovenbuur enz., genaamd “de Konijnholmolen”, staande te Lichtervelde ten westen van de kerk langs de steenweg, momenteel gebruikt door Jan van Poucke (jaarpacht: 50 £ gr.); vrij vanaf 1 mei a.s
- de zogenaamde “Hofmolen”, met roskot, huis en stallingen, gestaan te Lichtervelde oostelijk van de kerk langs de steenweg naar Zwevezele, actueel gebruikt door Marianne de Brauwere, weduwe van Theodor Joye; ook vrij vanaf 1 mei a.s. De verkoping wordt gehouden op vrijdag 7 november te Lichtervelde in de herberg “het Konijnhol” bij baas Goddyn.
Inlichtingen bij landmeter Karel van de Walle te Beveren-bij-Roeselare.

Eigenaars:
- 1806, verkoop: Van Poucke Jan (in 1834, weduwnaar Labens), al van voor 1806 molenaar te Lichtervelde
- 05.01.1844,  verkoop: De Poortere-Lava Petrus Jacobus, landbouwer te Esen (notaris Vanhee - graan- en oliewindmolen + rosmolen)
- 25.09.1863, erfenis: de weduwe (overlijden van Petrus De Poortere)
- later, efenis: de erfgenamen (overlijden van de weduwe van Petrus De Poortere)
- 13.01.1874, verkoop: a) Hostens Fredericus, landbouwer te Lichtervelde en b) Hostens Felix, landbouwer te Lichtervelde ('notaris Desagher)
- 02.03.1890, erfenis: a) Hostens Fredericus, landbouwer te Lichtervelde en b) Hostens Felix, de erfgenamen (overlijden van Felix Hostens)
- 02.12.1895? deling: a) Hostens Aloïs, landbouwer te Hooglede, b) Hostens Karel, landbouwer te Gits en c) Hostens Leonard, alndbouwer te Gits (notaris Vercruysse)
- 29.05.1896, deling: Hostens Karel, landbouwer te Gits (notaris Masureel)
- 10.05.1905, verkoop: Depuydt-Sabbe, de weduwe en de kinderen, handelaars te Lichtervelde (notaris Desaegher - nog windmolen)

Molenaars-pachters

Dérisé Maeseele was er molenaar van 1856 tot het einde van de 19de eeuw. Op zaterdagvoormiddag 27 november 1858 viel zijn dienstknecht Vanden Bussche, die de wagen van zijn meester geleidde, onder de wielen van het rijtuig en kreeg zware verwondingen. Er werd voor zijn leven gevreesd.

Maeseele werd opgevolgd door Jules Delbeke, de laatste molenaar.

Hij baatte ook de herberg "Het Molenhuis" uit, zoals nog steeds in 1909. Soms speelden zich daar vechtpartijen af:
- Op woensdagnamiddag 3 februari 1909 vocht Alfons Verduyn, van Lichtervelde-Kruiskalseide, met Leo Verkammer. Ze waren beide "medeloopers" van de loters in de herberg Het Molenhuis van Jules Delbeke. Verduyn was tamelijk ernstig gewond.
- Op 2 april 1909 kreeg Hendrik Vande Wiele in de herberg zulke geweldige slag op het hoofd, dat hij een zeer erge wonde bekwam waaruit hij veel bloed verloor. De slag was wellicht met een stuk ijzer toegebracht. Hendrik werd op straat gezet en moest binnengedragen worden in de herberg "Bois de Boulogne", van de kinderen Reynaert, waar hij door twee dokters verzorgd moest worden. Vrij spoedig waren de burgemeester, de politie en een priester ter plaatse. De toestand van Hendrik Van de Wiele verbeterde merkelijk. Hij was door de politie al verschillende jaren de toegang tot de herberg "Het Molenhuis" ontzegd. De dader die hem afranselde was landbouwer R. Van Compernolle uit Lichtervelde.

Na de verkoop aan de weduwe Depuydt op 10 mei 1905 werd de molen gesloopt.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Archieven
Algemeen Rijksarchief Brussel, Rekenkamer van Vlaanderen en Brabant, Dozen, nr. 776/1.

Gedrukte bronnen
- "Gazette van Gend" nrs. 1316 en 1317 van 27 en 30 oktober 1806 (advertentie)
- "Gazette van Yperen", 29 november 1858 (val uit wagen van knecht Vanden Bussche).
- "Gazette van Brugge en van de provincie West-Vlaanderen", 6 feburari 1909 (jg. 116, nr. 16), p. 1, kol. 6.
- "Gazette van Brugge en van de provincie West-Vlaanderen", 7 april 1909 (jg. 116, nr. 42), p. 1, kol. 6. 

Werken
Denewet Lieven, De verpachte Konijnholmolen in het oorlogsjaar 1640. Een blik in de relatie molenaar-dorpsheer, Jaarboek van de Heemkundige Kring Karel Van de Poele te Lichtervelde, XXV, 2009, p. 195-207.
Denewet Lieven, Ongevallen op Lichterveldse molens (1848-1903), Jaarboek van de Heemkundige Kring Karel Van de Poele te Lichtervelde, XXV, 2009, p. 263-268.
Martin Goegebeur Daar bij die molen .,, Eerste Jaarboek van de Heemkundige Kring Karel Van de Poele te Lichtervelde, 1985, p. 72.
Georges Vandewalle, De straten te Lichtervelde, Lichterveldse "Ziek-zakjes", 1, Lichtervelde, 1995, p. 25).
Herman Holemans, Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 4. Gemeenten K-L, Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1997.
Herman Holemans, "Rosmolens in de provincie West-Vlaanderen in de periode 1834-1900. Deel 5", Studiekring Ons Molenheem, 1994, 1, p. 3-8.
Mailbericht van Luc Haeghebaert aan Herman Maeseele, 6 juli 2006
Patentregisters van Lichtervelde (alle molenaars te Lichtervelde, 1840-1872).

Persberichten
Cleophas Sintobin, De molens van Lichtervelde, De Rousselaarsche Bode, 03.10.1931.