Moerbeke (Lokeren), Vlaanderen, Oost-Vlaanderen
- Naam
- Koudenbornmolen, Coudenbornmolen, Boudelomolen, Sterremolen
- Ligging
Heirweg 25
9180 Moerbeke (Lokeren)
zuidzijde
tegen de Moervaart
Koudenborn
2,3 km O v.d. kerk
kadasterperceel D408
Vlaanderen - Oost-Vlaanderen
- Gebouwd
- voor 1200 / voor 1559 / na 1600
- Verdwenen
- ca. 1580 (vernield) - 1948 (sloop)
- Type
- Staakmolen met open voet
- Functie
- Korenmolen
- Bescherming
- niet,
- Database nummer
- 3183
Karakteristiek
Beschrijving / geschiedenis
De Koudenbornmolen, Boudelomolen of Sterremolen was een houten korenwindmolen was een houten korenwindmolen aan de zuidzijde van de Heirweg (nr. 25), tegen de Moervaart, in Koudenborn. De molen werd in 1417 als Coudenbornmolen vermeld. In het pachtboek van 1741 werd hij Sterremolen genoemd.
De staakmolen was in het bezit van de abdij van Boudelo te Klein-Sinaai (Stekene) en maakte deel uit van de gift die gedaan werd in de stichtingsoorkonde van Boudelo in 1200 en behoorde zo tot het allervroegste patrimonium van de abdij. In deze stichtingsacte is er sprake van een molen en een sluis (‘locum molendini qui vocatur Condenborne cum slusa’ op 10.07.1200). De sluis sloeg waarschijnlijk op de sluis op de Moere. Hierdoor werd het regime van de Moere (kwam uit de Moere en mondde uit in de Durme) geregeld en kon de waterstand hoog gehouden worden voor het vervoer van turf.
Van de molen bleven pachtcontracten bewaard voor de molen uit de periode 1559-1585 en uit de 18de eeuw. Hij staat vermeld in de penningkohieren van Moerbeke-Waas uit 1571.
We zien hem aangeduid op de Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een staakmolen, in de Atlas der Buurtwegen (ca. 1842) onder de benaming "Kaudenborm-Molen", op de topografishce kaart van Vandermaelen (ca. 1850) als "M(oul)in de Kaudenburm"" en op de kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1850) als "Koudenborm M(oul)in".
Eigenaars na 1828:
- 1828, eigenaar: Heyndrickx Gilles
- voor 1834, eigenaar: Van Kerkhove Joseph Jean, advocaat te Lokeren
- 03.05.1843, verkoop: De Coninck Jan-Baptist, molenaar te Moerbeke-Waas (notaris Speelman)
- 10.07.1879, verkoop: a) De Coninck Jacob, molenaar te Moerbeke-Waas, b) De Coninck Vital, c) De Coninck Prudence en d) De Coninck Adelaïde (notaris De Backer)
- 09.05.1882, verkoop: a) De Coninck Jacob, molenaar te Moerbeke-Waas, b) De Coninck Vital en c) De Coninck Prudence (notaris De Backer - deel van Adelaïde)
- 30.08.1893, erfenis: a) De Coninck Vital, molenaar te Moerbeke-Waas en b) De Coninck Prudence, te Moerbeke-Waas (overlijden van Jacob De Coninck)
- 03.04.1905, erfenis: De Coninck Vital, molenaar te Moerbeke-Waas (overlijden van Prudence De Coninck)
- 09.10.1907, verkoop: Van Hoecke-Wante Theofiel, lmolenaar te Moerbeke-Waas (notaris Vermeulen)
- 29.11.1914, erfenis: en de kinderen (overlijden van vrouw Wante van Theofiel Van Hoecke)
- 21.03.1938, erfenis: Van Hoecke-Meul Arthur, molenaar te Moerbeke-Waas (notaris Mabilde)
De staakmolen werd in 1948 gesloopt. De bijbehorende vroegere rosmolen werd nog een tijd lang elektrisch aangedreven en werd later vervangen door een garage.
Het vroegere molenaarshuis en de schuur bestaan nog en werden op 5 oktober 2009 vastgesteld als bouwkundig erfgoed. De ruimte tussen de woning en de schuur werd opgevuld met nieuwbouw. Het is heden ingericht als restaurant zogenaamd "'t Molenhof" Gelegen bij de verdwenen Koudenbornmolen naast de Moervaart en ten westen van het zogenaamde "Hof van Koudenborn" (Heirweg 59).Achterin gelegen zuidelijk georiënteerd vroeger molenaarshuis met rechts aansluitende star: in de jaren 1982-'84 aangepast, gerenoveerd en rechts uitgebreid met een nieuwbouw, ook op de plaats van de vroegere haaks ingeplante schuur. Links zijgevel bewaart twee kleine vensters met zandstenen negblokken van het oorspronkelijk huis. Op de Noordwestelijke-hoek behouden overwelfde kelder met rode tegelvloer. Deels originele houten zoldering met kinderbalken op moerbalken.
Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS
Literatuur
Archieven
Rijksarchief Gent, Fonds Boudelo, nr. 533, f° 34 (pachtboek 1741 met benaming Sterremolen)
Stadsarchief Gent, Penningkohieren Moerbeke-Waas, 1571.
Werken
C. Vleeschouwers, "Het archief van de abdij van Boudelo te Sinaai-Waas en te Gent. Deel II - regesten der oorkonden (band 1), Brussel, Algemeen Rijksarchief, 1983, p. 171 (met de stichtingsoorkonde uit 1200 waarin de molen wordt vermeld).
Hesters Paul, "Windmolens in het noorden van Moerbeke-Waas", in: "Moerbeke-Waas een evolutie van eeuwen, deel I, De moeren in het noorden van Moerbeke-Waas of de Kruisstraat, Pereboom en Koewacht", Moerbeke-Waas, Heemkundige kring van Moerbeke-Waas. p. 266–301.
M. Dewulf, Archeologische, Geschied-, Volks- en Heemkundige mengelingen, (Annalen van de Koninklijke Oudheidkundige Kring van het Land van Waas, Deel 77, 1974, p. 188-193).
Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oostvlaanderen, (Kultureel Jaarboek voor de Provincie Oostvlaanderen, 1961, Tweede Band, Gent, 1962, p. 131-132).
A. Van Wilderode, Moerbeke-Waas toen en thans, Beveren, 1982 p. 126-127.
Herman Holemans, Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 5. Gemeenten M-N, Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2004.
K. Lanclus & M. Verbeeck, Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Gent, Kantons Evergem - Lochristi, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 12N4, Brussel - Turnhout, 1993.
Yves Beaurain, "Het klooster van Boudelo 1700-1800. Scriptie tot het behalen van de graad van licentiaat in de geschiedenis. Academiejaar 1999-2000. Universiteit Gent. Promotor: Eric Thoen.