De Zandemolen was een houten korenwindmolen, een klassieke staakmolen met twee steenkoppels. Hij stond aan de zuidzijde van de Minnaersstraat (nr. 4), op de wijk Het Zandeke, op 1,8 kilometer ten zuidoosten van de kerk van Steenkerke.

Hij werd voor 1509 opgericht. In dat jaar werd de molen als plaatsaanduiding gebruikt: "de straete die gaet van Steenkercke naer zandvoorde muelne".

Philips Andois was er molenaar in 1643: "Philips Andois, meulenaere tot Steenkerke heeft goet voor het maelen van thien rasieren tarwe tot xxxij p(onden) p(arisis) de rasiere".

In 1757 werd de staakmolen herbouwd. We zien hem op de Ferrariskaart met het bruin symbool van een staakmolen.

Een overzicht van de archiefvermeldingen (De Flou):
- de straete die gaet van Steenkercke naer zandvoorde muelne, 1509.
- de straet die loopt van Steenkercke naerden Zantvoort muelne, 1573
- Ant straetken dat loopt van Steenkercke naer de Zantvoortmuelen, 1583
- Straet die loopt van Steenkercke tZandtvoort muelen waert, 1591
- Jeghens de straete die van steenkercke naer de zantvoorde meulen loopt, 1699
- Steenkerke het gerechte 1/3 deel gemeene van den 1/15 deelen van een Coorenwindmeulen genaemt den Zantvoortmeulen met gelyck deel in 't Meulenhuys ernevens, 05.02.1753. Tot dat ogenblik was Eugeen Michiel Marrannes mede-eigenaar.
- Zantvoortmolen, 1846 (Atlas der Buurtwegen)

Diverse molenbouwers en molenaars lieten een inscriptie in de molen achter:
1797 Steen ingedaen
1829 Lefevere
1830 Steen ingedaen
1833 Ingedaen (op het vangwiel)
1840 Demaecht
nieuw beslegen - ingedaen 1816 (op een balk van het vangwiel)
M. Huyghe 1925.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Devriere, de weduwe, molenarin te Steenkerke
- 12.06.1858, afstand: a) Pauwels-Maeght Franciscus Xaverius, molenaar te Steenkerke en b) zijn zoon Pauwels Auguste Franciscus Xaverius (notaris Cuvelier)
- 12.07.1858, verkoop: Pauwels-Maeght Francisdcus Xaverius, molenaar te Steenkerke (notaris Cuvelier - aankoop van een deel van het aandeel van zoon August Franciscus Xaverius Pauwels)
- 03.10.1877, verkoop: Pauwels-Florizoone Franciscus Xaverius, molenaar te Steenkerke (notaris Debrauwere - aankoop van het 1/4 vruchtgebruik, 1/4 volle eigendom en 1/4 naakte eigendom, nog toebehorende aan zoon August Franciscus Xaverius)
- 10.01.1893, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Franciscus Xaverius Pauwels)
- 21.06.1893, verkoop: de weduwe, molenarin te Steenkerke (notaris Simpelaere)
- 20.07.1914, gift: Huyghe Richard (°Avekapelle 20.11.1876 - +Stavele 28.03.1958, gehuwd met Elodie Pauwels en later met Irma Van der Gucht), molenaar te Steenkerke (notaris Donck)
- 13.06.1916, erfenis: a) Huyghe-Pauwels Richard molenaar te Steenkerke en b) het kind Huyghe Marcel Albrecht, zonder beroep te Steenkerke (overlijden van vrouw Pauwels)
- 28.03.1958, erfenis: a) Huyghe-Dequidt Marcel Albert Cornelis (voor 3/8 volle eigendom en 5/8 naakte eigendom), landbouwer te Steenkerke en b) Huyghe-Vandergucht Richard, de weduwe (voor 5/8 volle eigendom (overlijden van Richard Huyghe)

Midden de 19de eeuw was de famiie Demaeght eigenaar. Ze werd opgevolgd door de familie Pauwels. Serafina Florizoone, weduwe van Francies Pauwels, verkocht de molen in 1893. De nieuwe bezitter was Richard Huyghe, die later opgevolgd werd door zijn zoon Marcel.

In de eerste helft van de 20ste eeuw voerde molenbouwer Henri Lejeune uit Westvleteren regelmatig herstellingen uit en kwamen Michel Moerman uit Lo en Macharius Declerck uit Handzame herhaaldelijk de molenstenen scherpen.

Dat de molen goed onderhouden was, kon men lezen in het Bulletin van Monumenten en Landschappen van 21 oktober 1941: "De molen van het Zandeken ligt langst de Minaertstraat en behoort toe aan de heer Richard Huyghe. Hij is goed bewaard en goed onderhouden. Ongelukkig klaagt de eigenaar over den slechten tijd voor de molenaars wegens mangel aan werk."

Marcel Huyghe, de laatste eigenaar wilde uiteindelijk zijn molen kwijt, ondanks het feit dat de staat bij restauratie wilde tussenkomen. Sinds 1955 was de molen buiten werking en takelde vlug af. De eigenaar deed pogingen om zijn molen aan Bokrijk kwijt te geraken, maar het openluchtmuseum bezat al een tweezolder-staakmolen (weliswaar van het Kempens type, uit Mol-Millegem) en had dan ook geen interesse. Ook andere gemeentenn toonden belangstelling. Uiteindelijk besloot Marcel Huyghe dan maar de molen te slopen. Op vrijdag 27 mei 1960 precies om 11.20 uur werd hij door Hilaire Van Allemeersch uit Ruddervoorde omgetrokken.

Over het verdwijnen van de molen verscheen een mooi verslag in Het Laatste Nieuws van 30 mei 1960: "Op 27 mei 1960 werd de molen van Steenkerke omvergetrokken. Hiermee verdwijnt een van de mooie kunstwerken uit de Westhoek. Hilaire Van Allemeersch vertelde ons dat het reeds zijn 93ste (!) betrof, welke hij sloopte. Heel het gehucht was op de been. Ook de heer Lefèvre, molenaar uit Avekapelle was tegenwoordig, terwijl de Nieuwpoortse heemkring Bachten de Kupe, de heer R. Goussey, als afgevaardigde gestuurd had. Nadat de molen eerst van zijn wieken, trap en staart ontdaan werd, werden de steekbanden (meester- en  okselband) langs de oostzijde weggenomen. Daarna maakte men een stalen koord vast aan de bovenas en trok met een schuifloop, de romp van de prachtige molen omver. Met een doffe plof werd het lot bezegeld van de windreus. De kop was totaal versplinterd, terwijl de molenstenen en andere werktuigen over de baan verspreid waren".

Deze afbraak zou later nog een gerechtelijk staartje krijgen. Het gemeentebestuur van Steenkerke en de Commissie van Monumenten daagden Hilaire Van Allemeersch immers voor de rechtbank wegens het slopen van een beschermd monument. Beklaagde verdedigde zich door erop te wijzen dat hij zowel de gemeente als de Commissie erover ingelicht had dat hij de bouwvallige molen zou slopen. Nergens rees verzet! Hij kreeg  ook nooit antwoord. Hieruit leidde hij dan ook geredelijk af dat hij de sloop mocht doorvoeren. De rechtbank sprak Van Allemeersch dan ook vrij met de argumentatie dat men ook aan het onderhoud moet meewerken als men als overheid iets "beschermt".

Jef AMEEUW & Herman HOLEMANS

"Mémé Zulma Dequidt is de trotse stammoeder van een vijfgeslacht", Krant van West-Vlaanderen, 28.08.2020.
KORTRIJK/VEURNE - Voor mémé Zulma Dequidt (95) was er in deze bizarre coronatijden één groot lichtpuntje waar ze enorm naar uitkeek: de geboorte van haar achterachterkleinkind.
Het vijfgeslacht bestaat uit v.l.n.r. Nancy, Zulma, Maria en Jessica met baby Lara. (foto MVO)
Zulma was getrouwd met molenaar Marcel Huyghe. Ze runden een kleine boerderij in Steenkerke met een molen. Na hun pensionering verhuisden ze naar Veurne. Toen Marcel in 2004 overleed, trok Zulma zich op aan het vele familiebezoek van haar klein- en vooral van haar achterkleinkinderen. Ze beleefde hun schoolavonturen echt mee. Toen Jessica en Kyara op stage naar Oeganda en Peru vertrokken, zat ze op de eerste rij voor de verhalen… Vorig jaar is Zulma voor het eerst even in kortverblijf geweest in wzc Ter Linden, en het beviel haar. In februari kreeg ze er een vaste verblijfplaats.
In beweging blijven is haar motto, en dat doet ze zoveel mogelijk met haar rollator. Oma Maria Huyghe (73) uit Veurne is getrouwd met Gery George en moeder van Kris en Nancy George. In Steenkerke hield ze vroeger een voedingswinkel open. Haar dochter, ‘Mamie Nancy’ (49), is getrouwd met Lionel Gouwy en werkt als bediende. Het koppel woont in Leisele en heeft vier kinderen: Jessica, Kyara, Moïra en Indra. Jessica Gouwy (25) trouwde met Jonas Hoorens en woont in Kortrijk. Ze werkt als verpleegkundige en zorgde voor de jongste telg van het vijfgeslacht: Lara werd op 27 juli geboren in Ieper.

Archieven
Rijksarchief Brugge, fonds Burg van Veurne, nr. 887, oorkonde, blauw (vermelding uit 1509).
Rijksarchief Brugge, fonds Burg van Veurne, nr. 976, blauw (vermelding uit 1573)
Rijksarchief Brugge, fonds Burg van Veurne, nr. 879, blauw (vermelding uit 1583)
Rijksarchief Brugge, fonds Burg van Veurne, nr. 916, blauw (vermelding uit 1591)
Rijksarchief Brugge, Staten van Goed, nr. 5922, f° 92 r° (uit 1643)
Rijksarchief Brugge, Aanwinsten, D, nr. 5085 (Assigenementboucke van alle D'Erfvelicke Renten competeerende den voornomde prochie ende Heerlichede van Nieucappelle, vernieuwt jnde Jaere 1699 - cahier, folio, papier) (vermelding uit 1699).
Eugeen Michiel Marrannes, "Weese papier der 5 weesen" (akte van 05.02.1753)

Gedrukte bronnen
Atlas der Buurtwegen Eggewaartskapelle, 1846.
Bulletin van Monumenten en Landschappen van 21 oktober 1941.
De Veurnaar (krant), 31.05.1893.
"Zandemolen van Steenkerke afgebroken", Het Laatste Nieuws, 30.05.1960.

Werken
K. De Flou, "Toponymie van Westelijk Vlaanderen...", XVIII, 1938, kol. 298.
A.V.S., "Steenkerke", Ons Heem, XVI, 1962, 6, p. 200.
Jozef Ameeuw, Molens van Veurne-Ambacht, Veurne, De Klaproos, 2004.
Herman Holemans, West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 7. Gemeenten S-U, Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2003.
De Zandekemolen te Steenkerke, in: Curiosa. Blad van de interverzamelaarsclub Harelbeke -. Kortrijk - Wervik - Zwevegem. XLVIII, 2010, nr. 471, p. 24-26.
C. Devyt, Onze windmolens in 1960, Biekorf, 1960.
Lorthiois Jacques, "Flandre Occidentale. Meuniers et moulins de West-Flandre", L'Intermédiaire des Généalogistes, n° 170, XXIX, 1974, 2, p. 116-126 (123).
"Mémé Zulma Dequidt is de trotse stammoeder van een vijfgeslacht", Krant van West-Vlaanderen, 28.08.2020.

Mailberichten
John Verpaalen, Roosendaal, 29.12.2014.
Michiel Hooijberg, 14.10.2016.