Molenechos's Homepage Molenechos.org

Meulebeke (Tielt), Vlaanderen, West-Vlaanderen

Verdwenen molen

Karakteristiek

Naam
Borchtmolen, Kasteelmolen, Lanckriets molen
Ligging

Veldstraat 74


8760 Meulebeke (Tielt)
hoek met Spoorweglaan en Randweg
behoorde bij Kasteel Ter Borcht (Baronielaan 27-29)
1 km N v.d. kerk
kadasterperceel A948
Vlaanderen - West-Vlaanderen
Gebouwd
voor 1433
Verdwenen
1937, sloop na stormschade
Type
Staakmolen
Functie
Korenmolen
Bescherming
niet,
Database nummer
3114
© Prentkaart. Verzameling Ons Molenheem

Beschrijving / geschiedenis

In 1433 was er de eerste vermelding van de "muelene ter borch" die bij het Kasteel ter Borcht (Baronielaan 27-29) hoorde. Hij was gelegen  ten noorden ervan, op de hoek van de huidige Veldstraat en Spoorweglaan.
Op een kaart bij het landboek van 1654-1656 werd op de plaats van het huidige erf de "warande" (Warandestraat) met de "rosmeulen" weergegeven. Beiden behoorden bij het *kasteel Ter Borcht (Baronielaan nrs. 27-29). Ten westen ervan beviond zich de "borght muellene". Via een kleine wegel of de thans verdwenen "brielstraete" was hij met de ingang van het kasteeldomein verbonden.
De Ferrariskaart (1770-1778) toonde ten oosten van de molen, verkeerdelijk vermeld als "Bosterhout Molen", een hoeve met gebouwen in U-vormige opstelling, eveneens verkeerdelijk vermeld als "Cse te Deeve" dat meer westwaarts aan de Devebeek ligt.

Op het primitief kadasterplan (ca. 1830) werd de huidige configuratie van diepergelegen woonhuis, haaks bijgebouw aan de oostzijde en twee kleine bijgebouwtjes weergegeven.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Devos-Demaré Amandus, de weduwe, molenarin te Meulebeke
- 19;07.1845, erfenis: de weduwe en de kinderen (kinderen: a) Devos Ives, olieslager te Ingelmunster, b) Devos Rosalie, echtgenote Vanslambrouck François, olieslager te Zwevezele, c) Deovs Leon, molenaar te Meulebeke en d) Devos Melania, echtgenote Goethals Charles, olieslager te Meulebeke
- 17.01.1847, erfenis: de kinderen (overlijden van de weduwe Demaré van Amandus Devos)
- 04.05.1847, deling: Devos-Goethals Leo (zoon van Amandus), molenaar te Meulebeke (notaris Vermeulen)
- later, erfenis: de weduwe (overlijden van Leo Devos)
- 19.07.1877, erfenis: Serruys-Devos Leopold, de weduwe (Mathilde, herbergierster), koopman te Meulebeke (overlijden van de weduwe Goethals van Leo Devos)
- 05.11.1919, verkoop: Lanckriet Alfons (°Ruiselede 18.11.1880 - +Meulebeke 13.12.1965, gehuwd met Zulma-Maria Blancke, landbouwer te Aarsele (notaris De Brabandere - koornwindmolen)

Omwille van de aanleg van de spoorlijn Tielt - Ingelmunster in 1854 werd een deel van het erf aan de zuidoostzijde opgeheven.

In de jaren 1880 werd de kasteelomgeving heringericht, waarbij het (moes)tuinaspect evolueerde naar een verruimde parkaanleg in Engelse landschapsstijl, met een parkbosgedeelte ten noorden en ten noordoosten van het opperhof en een parkbosgedeelte ten noorden van het neerhof. In het parkbosgedeelte ten noorden van het opperhof is een zichtas opengewerkt die uitgeeft op de Borchtmolen.
Bij de heraanleg en verbreding van de Veldstraat in 1899-1901 verdween een deel van de molenwal.
Door toewijs in 1919 werd Alfons Lanckriet eigenaar van de Borchtmolen, vanaf dan ook "Lanckriets molen" genoemd. In 1930 kende het erf opnieuw een perceelsgrenswijziging met de spoorweg.

In 1937 raakte de Borchtmolen zwaar beschadigd door een storm, waarna hij wegens te grote herstellingswerken in hetzelfde jaar afgebroken en vervangen werd door een motormaalderij die langs de Veldstraat werd opgericht. In 1980 werd het rosmolengebouw gesloopt voor de aanleg van de Randweg. Tevens werden enkele kleinere landgebouwen van het molehof afgebroken en het woonhuis aangepast. Het molenhof is opgenomen in de vastgestelde inventaris van het bouwkundgi erfgoed. 

Lieven DENEWET & Gabriël HOUTHOOFD

Architecturale beschrijving van het vroegere molenhof
Onverhard erf omgeven door bakstenen ommuring met ijzeren hekken tussen hoge bakstenen pijlers, later uitgebreid door middel van open betonnen afsluitingen. Toegang langs de Veldstraat gemarkeerd door gecementeerde, witgeschilderde pijlers met dito zijmuurtjes en ijzeren hek.
Diepergelegen, eenlagig woonhuis onder zadeldak (nok evenwijdig met straat; zwarte mechanische pannen) met nieuwe dakkapellen en vernieuwd, thans geelsierstenen parement. Ten noordoosten, haakse schuurstalvleugel onder zadeldak (Vlaamse pannen) met verspringende dakoverstek aan erfzijde; verankerde, witgekalkte erfgevel met gepekte plint en deels opengewerkte staldeuren.
Ten zuiden van het erf, aan de Veldstraat, voormalige mechanische maalderij; baksteenbouw van twee bouwlagen onder zadeldak (nok evenwijdig met straat; mechanische pannen) met vierkante muuropeningen (o.m. met stalen roedeverdeling) onder betonnen latei, metalen schuifpoort en dito laaddeur in oostzijgevel. Recente bijgebouwen in snelbouwsteen aan de westzijde, langs de Randweg.

Literatuur

Archieven
Rijksarchief Kortrijk, Aanwinsten VI, nr. 2794: Leenboek van het Leenhof Bosterhout, Heerlijkheid ten Ackeren, 1785.
Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Meulebeke, Afdeling 1, 1878/29, 1900/2, 1930/6, 1931/19, 1937/1, 1946/14, 1952/16.

Werken
Lieven Denewet & Luc Goeminne, Molenmakers in Vlaanderen. Het werkboek van Coussée uit Meulebeke, in Molenecho's Vlaams tijdschrift voor molinologie, jg. 22, nr. 3-4, 1994.
R. Germonprez, Het boek van Meulebeke, Meulebeke, 1982.
G. Houthoofd, L. Denewet & G. Baert, De windmolens van Meulebeke, Meulebeke, 1994.
F. Maes, Toponymie van Meulebeke t.e.m. 1700, onuitgegeven licentiaatverhandeling, Universiteit Gent, 1998-1999
Herman Holemans, "West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 5. Gemeenten M-O", Rotem, Studiekring Ons Molenheem, 1999.
H. Vanneste, Meulebeke, in F. Hollevoet e.a., Als straten gaan… praten. De roede van Tielt, Tielt, 2005.
H. Vanneste, "Het andere Meulebeke. Een getekende terugblik", Meulebeke, 2007.
G. Callaert m.m.v. B. Boone  & S. Moeykens, Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Meulebeke, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL38, 2008.
Genoveva Baert, Het Kasteel Ter Borcht en zijn bewoners (13de E - 20e E), brochure naar aanleiding van de gelijknamige tentoonstelling, Meulebeke, 1990.
Lorthiois Jacques, "Flandre Occidentale. Meuniers et moulins de West-Flandre", L'Intermédiaire des Généalogistes, n° 170, XXIX, 1974, 2, p. 116-126 (121).

Overige foto's

Borchtmolen, Kasteelmolen, Lanckriets molen, Meulebeke (Tielt), Foto Santens, 1937, na de storm (coll. Lucrece Vroman, Meulebeke) | Database Belgische molens
© Foto Santens, 1937, na de storm (coll. Lucrece Vroman, Meulebeke)
Borchtmolen, Kasteelmolen, Lanckriets molen, Meulebeke (Tielt), De motormaalderij. Foto Gonda Callaert, 2008 | Database Belgische molens
© De motormaalderij. Foto Gonda Callaert, 2008
Borchtmolen, Kasteelmolen, Lanckriets molen, Meulebeke (Tielt), Het molenhof. Foto Gonda Callaert, 2008 | Database Belgische molens
© Het molenhof. Foto Gonda Callaert, 2008