Molenechos's Homepage Molenechos.org

Meulebeke (Tielt), Vlaanderen, West-Vlaanderen

Verdwenen molen

Karakteristiek

Naam
Veldmolen
Ligging

Bruggesteenweg 87


8760 Meulebeke (Tielt)
westzijde
hoek met Provinciaal Domeinstraat
Het Veld
grens met Ardooie
kadasterperceel F3
Vlaanderen - West-Vlaanderen
Gebouwd
voor 1550 / voor 1599
Verdwenen
ca. 1580, oorlog / 1858, brand
Type
Staakmolen
Functie
Korenmolen
Bescherming
niet,
Database nummer
3110
© Stoommaalderij en -zagerij. Foto: Gonda Callaert, 2008.

Beschrijving / geschiedenis

De Veldmolen was een houten korenwindmolen aan de westzijde van de Bruggesteenweg (nr. 87), op de hoek met de Provinciaal Domeinstraat, op de grens met Ardooie. 

De staakmolen werd voor 1550 opgericht. Hij behoorde oorspronkelijk, net zoals de Bosterhoutmolen (zie aldaar)  tot de  heerlijkheid "Bosterhout" (aanvankelijk wellicht een gebied met buksbos en tevens achterleen van de heerlijkheid Nieuwenhove in Oostrozebeke, die een groot deel van de dorpskern van Meulebeke omvatte).

Na brandstichting tijdens de eind 16de-eeuwse godsdiensttroebelen werd hij voor 1599 heropgericht.

Tijdens de diverse wegenis- en infrastructuurwerken onder het bestuur van Maria-Theresia ter verbetering van de verbinding met de nabijgelegen dorpen en steden, werd in 1750-1752 de oude Romeinse heirweg rechtgetrokken en de huidige Bruggesteenweg aangelegd, met barrière aan de grens met Ardooie, ter hoogte van de Veldmolen.
Op de Ferrariskaart (ca. 1775) wordt langsheen de "Veldbossen" het rechtgetrokken tracé weergegeven met vermelding van de "Veldt Molen" en "den Couckuyt Cabaret".

We zien de molen aangeduid op de overzichtskaart van de kasselrij Kortrijk opgemaakt door landmeter Lodewijk De Bersaques in 1641 en op een kaart bij het landboek van 1654-1656  ("Veldt muellene"), de Fricxkaart (1712) als "Veldt M.", de Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een staakmolen op teerlingen als "Veldt Molen" en op de topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1855).

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Staelens-Carette Pieter Bernardus, koopman te Kortrijk
- later, erfenis: de weduwnaar (overlijden van vrouw Carette)
- 23.11.1836, deling: Albrecht-Carette Antonius, de weduwe en consoorten, zonder beroep te Kortrijk (notaris Bernard)
- 03.01.1843, verkoop: Steverlinck Constantius, griffier van het vredegercht te Meulebeke (notaris Bossuyt)
- later, erfenis: de erfganamen (overlijden van Constantius Steverlinck)

Deze molen brandde af in 1858 en werd niet meer herbouwd.

Aan de oostzijde van de Bruggesteenweg, schuin tegenover (in het noordoosten van) de vroegere Veldmolen, werd in 1908 een stoommaalderij en -zagerij gebouwd in opdracht van de Meulebeekse timmerman Frans Fraeye-Devriese.

In 1910 werd de maalderij eigendom van de door François Devriese opgerichte "Maatschappij De Vereenigde Landbouwers".
In 1928 werd de maalderij toegewezen aan de Meulebeekse handelaar Hector Quequin. In 1929 gebeurde een grenswijziging met het perceel ten noorden ervan en wellicht enkele aanpassingen, cf. de gedateerde erfpijlers. Vanaf 1935 was de maalderij in eigendom van de kinderen Jozef en Robert Quequin. In 1937 werd met positief gevolg een verzoek ingediend om de maalderij uit te rusten met twee elektromotoren.
In 1956 registreerde het kadaster dat molenaar Jozef Quequin een nieuw woonhuis laat bouwen aan de westzijde van de maalderij.

Bouwkundige beschrijving van de stoommaalderij en -zagerij (Gonda Callaert, Agentschap Onroerend Erfgoed, 2008)
Toegang tot deels gekasseid en omhaagd erf via fraai geschilderde bakstenen erfpijlers met getrapte bekroning en bol; op elke pijler geschilderde datering "1929" en "B.V.O." en beglaasde mijternissen, waarin beelden van Sint-Antonius met Kind (rechts) en O.-L.-Vrouw met Kind (links). Voormalige maalderij en -zagerij, verankerde baksteenbouw onder zadeldak (nok loodrecht op straat; Vlaamse pannen) met getoogde openingen onder strek. Groengeschilderd houtwerk; T-ramen o.m. met kleine roedeverdeling in bovenlicht; glas-in-loodraam onder latei; houten poorten o.m. met verticale roedeverdeling in bovenlicht; laaddeur onder overkragend pannen zadeldakje. Bewaarde maalderij-inrichting, o.m. maalstenen, haverpletter, zakkenophaler en machines.
Aan de westzijde van de maalderij, recenter aangebouwd eenlagig woonhuis met roodbakstenen parement en natuurstenen plint onder pannen zadeldak. Ten noorden, bakstenen bijgebouw met o.m. schuifpoort.

De stoommaalderij en -zagerij werd op 5 oktober 2009 vastgesteld als bouwkundig erfgoed.

Lieven DENEWET, Gonda CALLAERT & Herman HOLEMANS

Literatuur

Archieven
Rijksarchief Kortrijk, Aanwinsten VI, nr. 2794: Leenboek van het Leenhof Bosterhout, Heerlijkheid ten Ackeren, 1785.
Brugge, Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Meulebeke, Afdeling 1, 1909/1, 1929/2, 1956/1.
Brugge, Kadasterarchief West-Vlaanderen, 212: Kadastrale legger, Meulebeke, Afdeling 1, artikels 2448, 3140, 5021, 5207.

Werken
Lieven Denewet & Luc Goeminne, Molenmakers in Vlaanderen. Het werkboek van Coussée uit Meulebeke, in Molenecho's Vlaams tijdschrift voor molinologie, jg. 22, nr. 3-4, 1994.
R. Germonprez, Het boek van Meulebeke, Meulebeke, 1982.
G. Houthoofd, L. Denewet & G. Baert, De windmolens van Meulebeke, Meulebeke, 1994.
F. Maes, Toponymie van Meulebeke t.e.m. 1700, onuitgegeven licentiaatverhandeling, Universiteit Gent, 1998-1999
Herman Holemans, "West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 5. Gemeenten M-O", Rotem, Studiekring Ons Molenheem, 1999.
H. Vanneste, Meulebeke, in F. Hollevoet e.a., Als straten gaan… praten. De roede van Tielt, Tielt, 2005.
J. Cornilly, Monumentaal West-Vlaanderen, Brugge, 2001 (kasteel de Jonghe d'Ardoye).
H. Vanneste, "Het andere Meulebeke. Een getekende terugblik", Meulebeke, 2007.
G. Callaert m.m.v. B. Boone  & S. Moeykens, Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Meulebeke, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL38, 2008.

Overige foto's

Veldmolen, Meulebeke (Tielt), Foto: Gonda Callaert, 2008. | Database Belgische molens
© Foto: Gonda Callaert, 2008.
Veldmolen, Meulebeke (Tielt), Foto: Gonda Callaert, 2008. | Database Belgische molens
© Foto: Gonda Callaert, 2008.