Op het gehucht Paanders, op de oostelijke hoek van de Paanderstraat met de Hondekerkhofstraat bevond zich de houten "Pandercoorenmuellene" of "Paandermolen". Hij werd opgericht bij octrooi, verleend in 1643. Ruim tien jaar lang noemde het Meulebeekse landboek Maarten Verbeke als eigenaar en gebruiker van "een stick lants daer de Pandercoorenmuellene up staet ende een behuysde erfve up (he)t suyt ende ... gr(oot) ij c(enta) vj roen". Op de Ferrariskaart (1770-1778) zien we de "Paender Meulen" (met het bruin symbool van een staakmolen) en in de Gazette van Gend van 9 januari 1794 werd de "Paendermolen" als plaatsbepaling gebruikt. In deze periode bevond zich aan de oostzijde van de Paandermolen herberg "'t Scaeck", later "den Cleenen Paender" genoemd.

In het midden van de 19de eeuw werd de Paandermolen op een torenkot geplaatst. Naast het malen van graan in de houten bovenbouw kon dan ook olie worden geslagen in de stenen onderbouw of het torenkot. Bij de molen werden in 1894 een - thans verdwenen - kapelletje en een chicorei-ast opgericht; linkergevel uitgebreid in 1911 en 1913.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Van Wassenhove-Serroels Jan-Baptist, molenaar te Meulebeke
- 04.05.1841, erfenis: en de kinderen (kinderen: a) Van Wassenhove Jean, molenaar te Meulebeke, b) Van Wassenhove Angeline, c) Van Wassenhove Colette, d) Van Wassenhove Louise, e) Van Wassenhove Charles en f) Van Wassenhove Natalie, landbouwster te Ingelmunster (overlijden van vrouw Serroels)
- 25.04.1847, erfenis: de kinderen: a) Van Wassenhove Ives, molenaar te Meulebeke, b) Van Wassenhove Ignace, molenaar te Meulebeke, c) Van Wassenhove ANgeline, echtgenote Sabbe Ivo, wever te Meulebeke, d) Van Wassenhove Colette, spinster te Meulebeke, e) Van Wassenhove Ange Herman, bakker te Kortrijk, f) Van Wassenhove Amelie, echtgenote Van Keersbilck Ivo, arbeider te Koolskamp, g) Van Wassenhove Nathalie, echtgenote Malfayt Jean, te Ingelmunster, h) Van Wassenhove Charles, timmerman te gent en i) Van Wassenhove Jean, molenaar te Meulebeke (overlijden van Jean-Baptist Van Wassenhove)
- 25.08.1847, verkoop: Beel Petrus, landbouwer te Meulebeke (notaris Bossuyt)
- 06.04.1870, verkoop: Derveaux Servaas, molenaar te Meulebeke (notaris Bossuyt)
- 24.02.1894, verkoop: Braet-Vandermander Pieter, koopman en molenaar te Meulebeke (notaris De Brabandere)
- 05.02.1912, deling: a) de weduwe (voor vruchtgebruik) en b) Braet Achiel (voor naakte eigendom), molenaar te Meulebeke (notaris De Brabandere)
- 21.11.1918, erfenis: Buyse-Braet Alfons Ferdinand, landbouwer te Meulebeke (overlijden van de weduwe Vandermander van Pieter Braet)

 Einde 18de - begin 19de eeuw werden nog twee molens langs de Paanderstraat opgericht, met name de "tweede Paandermolen", een houten graan- en oliewindmolen ook gekend als "Stampkotmolen", "Vanwassenhoves molen" of "Braets molen", gelegen op de westelijke hoek met de Hondekerkhofstraat en afgebroken in 1902 door de molenbouwers Coussée in opdracht van eigenaar Pieter Braet, en de "derde Paandermolen" of "Tijtgats molen", een stenen graan- en oliewindmolen aan de zuidzijde van de weg tegenover de Hondekerkhofstraat, reeds in 1870 afgebroken. De drie molens en de meer toegenomen landelijke bebouwing worden weergegeven op de Atlas der Buurtwegen (1846).

Tijdens de "strijd om Meulebeke" in oktober 1918 hadden zware gevechten plaats bij de Paanders, waar de Duitsers verschillende mitrailleursnesten installeren. Hierbij werd de Paandermolen op 18 oktober vernield.

Na de afbraak van de vernielde Paandermolen in 1920 richtte landbouwer Alfons Buysse een woonhuis met mechanische maalderij op. Later werd nog een achterliggend magazijn opgetrokken en in de tweede helft van de 20ste eeuw werden alle bedrijfsgebouwen uitgebreid en het woonhuis aangepast. De oormalige chicorei-ast en maalderij, thans "Veevoederbedrijf Luc Buyse", opgericht op het voormalige molenerf, is opgenomen in de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed.

Lieven DENEWET & Gabriël HOUTHOOFD

Bouwkundige beschrijving van de gebouwen op het voormalige molenerf (Agentschap Onroerend Erfgoed)
Verhard erf met aan oostzijde, haaks op de straat ingeplant eenlagig woonhuis onder zadeldak (mechanische pannen) met vernieuwd parement en gewijzigde muuropeningen. Aan de westzijde, aan de straat gelegen, voormalige chicorei-ast met maalderijgebouw; verankerde baksteenbouw onder zadeldak met verspringende nok (nok evenwijdig met straat; Vlaamse/mechanische pannen) en uitbreiding aan noordzijde onder gekoppelde bedaking; oostzijgevel met laaddeur en segmentboogdeurtjes; westzijgevel met zolderluikje; straatgevel met gedichte muuropeningen en beglaasde mijternis in zwartbakstenen omlijsting waarin H. Hartbeeld. Achterliggend magazijn uitgebreid tot grote loods.

Rijksarchief Kortrijk, Scabinale Reeks, Meulebeke, Scabinalen Ricquartscheure, register 1668-1689, f° 171 r°-v° (met melding van het octrooi van 1643)
Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207 : Mutatieschetsen, Meulebeke, Afdeling 2, 1878/108, 1895/15, 1912/24, 1913/36, 1934/30, 1967/83, 1977/111, 1987/66.
Gazette van Gend, 09.01.1794 (vermelding van "Paendermolen" als plaatsbepaling).
K. De Flou, Woordenboek der toponymie van Westelyk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het Land van den Hoek, de graafschappen Guînes en Boulogne en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, deel VII, Brugge, 1927, kolom 677-678; deel XII, Brugge, 1931, kolom 290-292; deel XIII, Brugge, 1932, kolom 1069.
Lieven Denewet & Luc Goeminne, Molenmakers in Vlaanderen. Het werkboek van Coussée uit Meulebeke, in Molenecho's Vlaams tijdschrift voor molinologie, jg. 22, nr. 3-4, 1994, p. 263-266.
R. Germonprez, Het boek van Meulebeke, Meulebeke, 1982, p. 147, 241-244, 252, 255.
Herman Holemans, "West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 5. Gemeenten M-O", Rotem, Studiekring Ons Molenheem, 1999.
G. Houthoofd, L. Denewet & G. Baert, De windmolens van Meulebeke, Meulebeke, 1994, p. 17-18, 25-26.
Hulstveldepad, brochure wandelroutes, Meulebeke, 1979, p. 5.
F. Maes, Toponymie van Meulebeke t.e.m. 1700, onuitgegeven licentiaatverhandeling, Universiteit Gent, 1998-1999, p. 10, 17, 34, 45-46, 62, 76, 93, 117-118.
Paanderspad, brochure wandelroutes, Meulebeke, 1991, p. 2-3.
H. Vanneste, Meulebeke, in F. Hollevoet e.a., Als straten gaan… praten. De roede van Tielt, Tielt, 2005, p. 97-98.
Westvlaamse Windmolens, in Curiosa, jg. 43, 2005, p. 24-26.
G. Callaert m.m.v. B. Boone  & S. Moeykens, Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Meulebeke, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL38, 2008
Demarrez Inez, Een stukje familiekroniek rond de Paandermolen te Meulebeke, De Roede van Tielt, XXXIX, 2008, 3, p. 191-201.