Molen Ide

Molen Ide was een stenen oliewindmolen op de zuidzijde van de Felix D'Hoopstraat, op 900 meter ten oosten van de kerk van Tielt. Op de Atlas der Buurtwegen (1847) is een molenerf met rond symbool weergegeven.

Leon Devolder-Onraet kreeg op 9 april 1842 de toestemming van de Bestendige Deputatie van de provincie West-Vlaanderen om deze stenen oliewindmolen op te richten.

Reeds in 1863 werd uitsluitend gebruik gemaakt van windkracht en werd de windmolen onttakeld. Er werd niet enkel olie geslagen, maar ook graan gemalen.
- 1863 stoommolen
- 1882: graan- en oliestoommolen
- 1891: maalderij en olieslagerij
- 1898: nieuwe stoommachine, stoomplettermolen
- 1903: verhoging stoomkracht, stoomplettermolen
- 1906: stoomplettermolen
- 1907: plaatsing nieuwe stoommachine
- 1931: nijverheidsgebouwen
- 1931-1987: magazijnen

Eigenaars:
- 1842, eigenaar: Devolder-Onraet Leon, olieslager te Tielt
- later, erfenis: de weduwe en de kinderen (kinderen: Devolder Hortense, echtgenote Vandeputte Vital, procureur te Gent, b) Devolder Eugène, olieslager te Tielt, c) Devolder Achille, brouwer te Tielt, de) Devolder Hortense, zonder beroep te Tielt en e) Devolder Prosper, fabrikant te Tielt (overlijden van Leon Devolder)
- 31.05.1864, deling: Devolder-Vandeputte Eugenius, koopman te Tielt (notaris Wauters)
- 19.05.1870, verkoop: Vanslambrouck-Vandeputte Augustus, olieslager te Zwevezele (notaris Mulle)
- 24.03.1891, verkoop: Ide-Tack Hendrik, landbouwer te Tielt (notaris Wauters - maalderij en olieslagerij)
- 25.02.1931, gift: a) Ide Marie Godelieve, zonder beroep te Tielt, b) Ide Gabriëlle Henriette, zonder beroep te Tilet en c) Ide Yvonne Alice, zonder beroep te Tielt (notaris Snoeckx - nijverheidsgebouwen)
- 10.12.1959, verkoop: a) Demets Joseph, landbouwer te Tielt, b) Demets Augusta Irma Georgine, landbouwster te Tielt en c) Demets Henri Georges, landbouwer te Tielt (notaris Verkest)
- 05.11.1965, verkoop: Lambrecht-Van Hulle André Gilbert, handelaar te Tielt (notaris Verkest)
- 21.04.1983, verkoop: Lambrecht-Snauwaert Bernard Adiel Cyriel, handelaar te Tielt (notaris Demûelenaere).

In 1855 bouwde Eugène Devoldere, koopman uit Tielt, ten westen van de molen een chicoreifabriek en een magazijn, haaks op de straat. In 1863 werd de molen vervangen door een stenen stellingmolen met klein rond bijgebouwtje . Aan de straatzijde werd in 1866 een huis gebouwd.
In 1882 liet de toenmalige eigenaar en olieslager August Vanslembrouck de molen, de fabriek en het magazijn met elkaar verbinden. In 1891 en 1898 werd de molen volledig ingebouwd door nieuwe bijgebouwen achteraan, o.m. een broeikas.
In 1905 mat landmeter Gustave Lambert twee percelen op in opdracht van enerzijds nijveraar Hendrik Ide-Tack, eigenaar sinds 1891, en anderzijds de weduwe en de minderjarige kinderen van August Brouckaert. Hendrik Ide had in 1897 ook al de naastgelegen kapel laten bouwen en kocht en bouwde ook nog enkele huizen in de straat. Hij liet in 1905 aan de westzijde van zijn woonhuis een nieuwe woning met bureau bouwen op de plaats waar tot dan de inrijpoort was. Vermoedelijk werd in deze periode het dubbelhuis aangepast aan de bouwstijl van het nieuwe woonhuis. Tevens gebeurt een vereniging met het grote naastliggende perceel aan de oostzijde, waar in 1899 een bijgebouw is opgetrokken.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd de bakstenen stellingmolen afgedekt met een betonplaat.
In 1958 werden enkele nieuwe losstaande bijgebouwen opgetrokken. Na enkele perceelgrenswijzigingen werden in 1965 enkele bijgebouwen afgebroken.
In 1983 werd het huis aan de westzijde door een tussenbouw verbonden met de achterliggende bedrijfsgebouwen. De bakstenen molenromp op het achterliggend erf, die enkel nog dienst deed als stapelruimte, werd gesloopt in de jaren 1990.

De voormalige olieslagerswoning bestaat nog en is opgenomen in de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed. Het is een dubbelwoonst in eclectische stijl, met het linkerhuis als verbouwing van een in 1866 opgetrokken woonst, Op de cartouche rechts staat "ANNO 1905". Aan de oostzijde is de toegang tot het achterliggend verhard terrein (het voormalige molenerf) via een ijzeren hek tussen natuurstenen pijlers voorzien van bossage. Ten zuidoosten staat een overhoeks geplaatste en deels omhaagde bakstenen schuur onder zadeldak (Vlaamse pannen), voorzien van steunberen, tandfries en sierankers. Het oormalige koetshuis werd verbouwd tot keuken.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207 : Mutatieschetsen, Tielt, Afdeling 2, 1855/3, 1863/4, 1866/6, 1882/47, 1891/17, 1898/5, 1905/33, 1906/11, 1961/46, 1965/49, 1988/33.
Kadasterarchief West-Vlaanderen, 212 : Kadastrale legger, Tielt, Afdeling 2, artikel 1507.
Herman Holemans, "Windmolens te Tielt", in Ons Molenheem, 2002, nr. 4, p. 58.
Herman Holemans, "West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 7. Gemeenten S-U", Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2003.
G. Callaert & P. Santy m.m.v. B. Boone, K. Devooght & S. Moeykens, Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Tielt, Deel I: Stad Tielt (straten A-R), Deel II: Stad Tielt (straten S-Z), Deelgemeenten Aarsele, Kanegem en Schuiferskapelle, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL29, 2007
A. Maes & P. Vandepitte, "Woonhuizen. Onbewust monumenten", Tielt, 1990, p. 104-105.