Aelters molen

De Molen Aelter of Molen Roose (genoemd naar de molenaars) was een houten koren- en oliewindmolen (type driezolder-staakmolen) aan de westzijde van de Moerewegel (nr. 1), op de hoek met de Moerestraat, waar de molenaarswoning stond.

Hij werd opgericht als koren- en oliemolen bij octrooi van 27 augustus 1781, verleend door de Oostenrijkse keizerin Maria Theresia aan Henri Verbrugge, geboren in Koekelare. Tegen de oprichting werd bezwaar aangetekend, o.a. door andere molenaars.

Molenaar Désiré Van Roose, °Kortemark 06.11.1835, +17.12.1909, gehuwd met Charlotte Van Maele.

We zien de molen met het molenerf afgebeeld op een kaart van 1799, op basis van terreinopmeting van het gebied ten noorden van de dorpskern, tussen de Moerestraat en de Moerewegel, door de landmeters Pieter Mergaert uit Koekelare en Charles Serruys uit Torhout.
Op deze manier ontstond de (thans uit het collectief geheugen gewiste) wijknaam "Molenhoek". We zien hem eveneens afgebeeld in de Atlas der Buurtwegen (ca. 1744) met het grondvlak van een staakmolen op teerlingen.

Eigenaars:
- 1781, oprichting: Verbrugge Henri.
- ca. 1834, eigenaar: Aelter-Devriendt Philippus, molenaar te Koekelare
- 10.06.1850, erfenis: en de kinderen (overlijden van vrouw Devriendt)
- 20.11.1857, deling: Aelter Philippus, molenaar te Koekelare
- 07.12.1886, erfenis: Aelter-Biebuyck Emilius, eigenaar te Koekelare (overlijden van Philippus Aelter)
- 30.01.1895, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Emilius Aelter)
- 23.07.1906, verkoop: Darras-Vanhaverbeke Leonard, molenaar te Koekelare (notaris Masureel)
- 21.11.1910, ruil: Dujardin-Debou Louis, bakker te Koekelare (notaris Masureel).

In 1919 werd de molen onttakeld en overgebracht naar Gits (Leenbosstraat), waar hij de vernielde Plaatsmolen verving en in 1936 werd gesloopt. Bij de demontage werden enkele oude Oostenrijkse munten teruggevonden.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Verdere gegevens: zie Gits, Plaatsmolen.

Archieven
Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1914 (oprichting, 1781).

Werken
Jaarboek Coclariensia 1997, p. 77-89.
Dereeper Triphon, Koekelare in oude prentkaarten, Zaltbommel 1972, p. 26.
Jean-Marie Lootens, Moleneigenaars te Koekelare, in: Infogids Koekelare: de Mokker – Bovekerke – Zande 1995-1997, Koekelare, 1996, p. 123.
Lorthiois Jacques, "Flandre Occidentale. Meuniers et moulins de West-Flandre", L'Intermédiaire des Généalogistes, n° 170, XXIX, 1974, 2, p. 116-126 (120).
Raf Seys, "Heemkundige kroniek. De Koekelaarse windmolens", in: De Spiegel (Annuarium VII van de O.V.K. Rijksmiddelbareschool Koekelare), 1968, p. 134-137;
Herman Holemans, West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1980, Deel IV, Gemeenten K-L, Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1997.
P. Vanneste & S. Baert S. m.m.v. B. Boone, S. Creyf  & M. Vranckx, Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West- Vlaanderen, Gemeente Koekelare met deelgemeenten Bovekerke en Zande, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL46, 2010.
R. Arren & J. Heus, Het centrum van Koekelare in 1842, in Spaenhiers. Jaarboek, jg. 14, 2006, p. 17, 21-22.
T. Dereeper & J. Heus, Bijdrage tot de ontwikkelingsgeschiedenis van de dorpskern van Koekelaere (tot circa 1850), in Spaenhiers. Jaarboek, jg. 4, 1996, p. 52-80.
R. Seys, Koekelare, gisteren en op de drempel van morgen. Een verzameling foto's, prentkaarten en tekeningen, met beknopte historische en andere toelichtingen, Sint-Niklaas, 1987, p. 47.
Lieven Denewet, "Zeven natuurgetrouwe pentekeningen van West-Vlaamse molens uit W.O. 1", Molenecho's, XVII, 1989, 4, p. 181-188.