Hoogmolen

De Hoogmolen was een houten korenwindmolen aan de zuidoostzijde van de Vlasbloemstraat (nr. 17), op de hoek met de Hoogmolenstraat. De huidige Hoogmolenstraat heeft een ander tracé dan vroeger, zodat de molen vroeger aan de zuidwestzijde van de toenmalige Hoogmolenstraat (thans een wandelpad) stond.

Deze staakmolen zou dateren uit de 14de eeuw en was gelegen op een achterleen van de heerlijkheid en baronie van Poeke op Beveren-Leie. De eerste geschreven bron dateert uit 1512.

We zien de molen aangeduid op:
- het renteboek van Vijve-Dendermonds van 1642; met oals benaming "De hoogh melem", gesitueerd op de hoek van een vijfvoudig kruispunt. Of deze situering waarheidsgetrouw is voorgesteld is twijfelachtig.
- Kaart van de Kasselrij Oudenaarde (1669, in Stadsarchief Oudenaarde) als een staakmolen op teerlingen
- (niet in) Landboek van Waregem, getekend door Anthone Van Outrive in 1753-1757.
- Villaretkaart (1745-1748) als een staakmolen op teerlingen en met de benaming "Viouck Meule"
- Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een staakmolenop teerlingen en met de benaming "d'Hoogh Meulen"
- Poppkaart (ca. 1855) met het grondvlak van een staakmolen op teerlingen, zonder benaming.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Putman Petrus Antonius, koopman te Waregem. De huurder is Mehuys Louis
- 12.05.1869, verkoop: Hoste-Lauwers Jan-Baptist, molenaar te Waregem
- 20.08.1880, erfenis: Hoste-Lauwers Jan-Baptist en deelhebbers (overlijden van vrouw Lauwers)
- 25.04.1898, erfenis: de deelhebbers (overlijden van Jan-Baptist Hoste)
- 15.09.1898, verkoop: Vandenbroucke-Vandenbogaerde Leo, herbergier te Waregem (notaris Dufaux)
- 03.11.1919, erfenis: Vandenbroucke-Eggermont Hector Camille, molenaar te Waregem (notaris Verbrugghen)
- 25.05.1946, erfenis: en de kinderen (overlijden van vrouw Eggermont)
- 11.11.1955, gift: a) Vandenbroucke Hector Camille (voor vruchtgebruik), b) Vandenbroucke Martha Maria Magdalena Mathilda (voor 1/3 naakte eigendom), huishoudster te Waregem, c) Vandenbroucke Leontine Maria Henrica Juliette (voor 1/3 naakte eigendom) en d) Vandenbroucke Magdalena Maria Emma Julia (notaris Dufaux)
- 12.08.1961, vervolg vruchtgebruik: a) Vandenbroucke Martha Maria Magdalena Mathilda, huishoudster te Waregem, b) Vandenbroucke Leontine Maria Henrica Juliette en c) Vandenbroucke Magdalena Maria Emma Julia (notaris Dufaux)
- 30.05.1967, verkoop: Gemeente Waregem (beslissing burgemeester)
- 1971, verkoop: Bauters Paul, vrederechter, Etterbeek

De molen werd voor het laatst grondig hersteld na de bombardementen van 1918. Men maakte hierbij gebruik van onderdelen van de vernielde staakmolen van Vichte. Na Hector Vandenbroucke, molenaar van 1906 tot 1946, was de molen buiten gebruik en werd verwaarloosd. Het landschap waarin hij stond, was verknoeid en de molen zelf dreigde in te storten. In 1967 werd de molen verkocht aan de gemeente Waregem en in 1971 aan de befaamde molendeskundige Paul Bauters uit Etterbeek (auteur van o.a. 'Van Zadelsteen tot Zetelkruier', 'Kracht van Wind en Water'). In december 1971 liet hij de zwaar vervallen molen demonteren en in 1973-'75 op traditionele wijze oprichten te Huise door molenmaker Walter Mariman uit Zele.

De vroegere molensite wordt thans ingenomen door een villa.

Zie verder: Huise (Zingem), Huisekoutermolen

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Archieven en landkaarten
- Renteboek van Vijve-Dendermonds (1642)
- Kaart van de Kasselrij Oudenaarde (1669, in Stadsarchief Oudenaarde)
- Rijksarchief Kortrijk, Aanwinsten VI, nr. 1938: Vierden Canton, Beginnende westwaert van de langebrugge... commende al den Biestknock, houdende de straete voorbij de Mannekenskoutter tot den heerwegh, Begrypende de landen te noordcante van de herwegh tot de beke, eyndende voorby d'hofstede ten suytcante van Simon Leman op het meerselken Frans de Rycke, in Landboeck der prochie van Waereghem, Anthone Van Outrive, 1753.
- Villaretkaart (1745-1748)
- Ferrariskaart (ca. 1775)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1845)
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855)
- Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 207: Mutatieschetsen, Waregem, 1879/122, 1942/97.

Literatuur
- Benoit F., Overzicht van de feodale structuur in Waregem, in De Gaverstreke, jg. 26, 1998, p. 263-333.
- Bogaert J., Santens F., Oorlog in de Gaverstreek, Analyse van de bevrijding van Waregem, Ingooigem, Anzegem en Tiegem, oktober-november 1918, in De Gaverstreke, jg. 28, 2000, p. 169-312.
- Coorevits S., Waregem graag gezien. De oudste foto's en prentkaarten, Brugge, 2005, p. 26-27.
Ducatteeuw E., Vandermaelen L., Wante L., Historische kaart Waregem, in De Gaverstreke, jg. 20, 1992, p. 11-78.
- Torie Mulders (pseudoniem van Hector Vindevogel), "De windmolens tussen Schelde en Leie", in: Handelingen van de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk, XXII, 1946-1948, p. 46-107 (73).
- Ghistelinck R. (red.), Waregems Milleniumboek. Van dorp tot stad, NCMV, Waregem, 2000.
Vanthuyne J., Waregem in oude prentkaarten, Zaltbommel, 1972, nr. 36.
- Luc Goeminne, Maurits Van de Putte & Lieven Denewet, "Verzet tegen de bouw van een tweede windmolen te Zulte in 1557", Molenecho's, jg. 14, 1986, 1, p. 15-21.
- De Hoogmolen te Waregem, in Curiosa, juni 1994, p. 23-28.
- P. Meuris, Straatnamen in Waregem, een bespreking van de Waregemse straatnamen anno 1992, Waregem, 1992, p. 18.
- A. Vanwalleghem & S. Creyf, Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Waregem met deelgemeenten Sint-Eloois-Vijve, Desselgem en Beveren-Leie, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL45, 2010.
- Jozef] W[eyns], "Waregem", in: Ons Heem, jg. 25, 1971, nr. 5 (herfstmaand), Molensprokkeling 11;
- (L. Smet), "Huise, Huisekoutermolen", in: Molenecho's, III, 1975, p. 66;
- E. Ducatteuw & M. Debrouwere, "De Waregemse Hoogmolen... te Huise", in: Jaarboek Geschied- en Heemkundige Kring De Gaverstreke (Waregem), IX, 1981, p. 7-82.
- Paul Bauters, "Eeuwen onder wind en wolken. Windmolens in Oost-Vlaanderen", Gent, Provinciebestuur, 1985.
- Paul Bauters, "Oostvlaams molenbestand 1986", Gent, 1986 (Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen. Bijdragen, nieuwe reeks, 25).
- J. Vanthuyne, "Waregem in oude prentkaarten", Zaltbommel, 1972.
- "Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Derde aflevering. De arrondissementen Oudenaarde en Sint-Niklaas", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XVI, 1962, 2 (Gent, 1963).
- Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 3. Gemeenten G-H-I", Rotem, Studiekring Ons Molenheem, 2000.
- Roger Van Raemdonck & John Verpaalen, "Uit de oude doos [Waregem: Hoogmolen voor zijn verplaatsing naar Huise]", in: Levende Molens, jg. 7 (1985), nr. 5, p. 38, ill.; (P.) B(auters),
- Paul Bauters, "Boekbespreking - E. Ducatteeuw en M. Debrouwere: 'De Waregemse Hoogmolen te... Huise' ", in: De Belgische Molenaar en Levende Molens, jg. 77 (1982), nr. 5 (mei), p. 106-107.
-  M.H., "Waregem", in: Ons Heem, jg. 19 (1965), nr. 3 (Bloeimaand), p. 114.
- A. Goedefroot, "Huisekoutermolen", in: "Chronyken van Huizingouw, Zingem, Heemkring Huizingouw, 2009, nr. 1, p. 26, ill.
- Herman Holemans, "West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 8. Gemeenten V-Z", Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2005.
- 'Vlaamse Molens' (huldenummer Paul Bauters), zomer 2012.

Mailberichten
-Leo Van der Drift, Den Haag, 07.06.2014.

Persberichten

V.W., "Waregems molen wordt gesloopt. Opnamen door Cinéclub heden voormiddag", in: Het Nieuwsblad, 01.04.1961.
VW, "Na de gesmaakte aprilvis. Waregems molen blijft staan!", Het Nieuwsblad, 03.04.1961.
VZ, "Te Moen is het geen aprilgrap. Eerstdaags wordt de oude molen gesloopt", in: Het Nieuwsblad, 06.04.1961.
VZW, "Strijd om Waregemse molen duurt voort", in: Het Nieuwsblad, 07.09.1971
VW, "Waregems Hoogmolen verhuist naar Huise", in: Het Nieuwsblad, 08.12.1971.
HGW, "Waregem liet Hoogmolen "ontsnappen" naar Huise", Het Nieuwsblad, 30.07.1991, p. 13.