De Galgenmolen is een achtkante houten bovenkruier. Hij werd rond 1800 gebouwd aan de noordzjide van de Grotestraat (nr. 28) in Berbroek, nabij de gerechtslinde waar galgen stonden opgesteld (vandaar de molennaam).

In 1833 kocht Michael (roepnaam Machiel) Van Grootel-Beukers, Nederlander van geboorte, de molen te Berbroek aan. Hij was molenaar op de Stevertse molen bij Steensel, die hij overgenomen had van zijn vader Willem. Machiel weigerde tijdens de oorlog, die tot de Belgische afscheiding zou leiden, om onder de wapens te gaan. Door de zaken die hij steeds in de grensstreek gedaan had, had hij veel vrienden in België, en daar zou hij dan tegen moeten strijden. Er werd een 'verdrinking' geënsceneerd, en Machiel kreeg geld om in België een nieuwe toekomst op te bouwen. Hij kocht toen de molen van Berbroek.

We zien hem aangeduid in de Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) met een rond grondoppervlak en op de topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) met de benaming "M(oul)in de Berbroek".

In 1851 werd de molen verrold naar zijn nieuwe standplaats op 't Gerecht onder Schulen, langs de weg Hasselt-Diest. Naast de molen stond de ‘galg’, een gerechtslinde waar vroeger recht gesproken werd. Vandaar de nieuwe naam Galgenmolen, ook al was Van Grootels molen (naar de molenaars) veruit de populairste naam.

De reden voor de verplaatsing was dat molenaar Michael Van Grootel bij de molen niet voldoende grond kon aankopen  van de vroegere moleneigenaar om er een huis te bouwen. Bij het verrollen van de molen kreeg hij hulp van personeel van de graanstokerij van Herk, die hij als klant had. Zodra het karwei er op zat, tracteerde Machiel jenever. Of de alcohol niet goed samenging met de vermoeidheid, of dat er teveel giftige alcohol in de jenever terecht gekomen was, blijft een raadsel, maar feit is dat alle werklieden ziek werden, en Machiel overleed.

Bij deling in 1892 kwam de molen in handen van Jan Rodiers-Van Grootel en na het overlijden van Jan in 1910 van zijn weduwe en kinderen. Molenaar Theodoor Rodiers kreeg in 1930 bij het scherpen van de molenstenen een stuk metaal in het linkeroog, waarbij hij het gezicht uit dat oog verloor. In 1967 vierden "Dore en Lewis van de molen" hun 60ste huwelijksverjaardag.

De molen werd in 1954 overgebracht naar het provinciaal domein Bokrijk. Daar werd hij opgebouwd, evenwel zonder aanbreng van schaliebedekking op het planken beschot. Hierdoor ontstond een grote kans op waterinsijpeling.

Zie ook: Schulen, Galgenmolen, Molen Rodiers
             Genk-Bokrijk, Galgenmolen

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Hoe een Nederlandse molenaar door zijn vader naar België werd gesmpkkeld (Berbroek, Galgenmolen, 1833)
Eugène vertelt de geschiedenis van "onze" molen.
Daarvoor moet hij een heel eind teruggaan in de geschiedenis.
"Even na de onafhankelijkheid van België is mijn grootvader langs moederszijde hier terechtgekomen. Da's een heel verhaal moet ge weten. Machiel Van Grootel heette de man. HIj was Nederlander van geboorte. Ons moeder heeft dikwijls verteld hoe haar vader in Berbroek terecht is gekomen. Machiel Van Grootels vader was een gekende commercant in de Nederalndse grensstreek. Hij verhandelde vee, maar zijn familie had ook windmolens, onder meer te Roermond, Steensel, Valkenswaard. Toen Machiel 20 was moest hij onder de wapens. En meer dan waarschijnlijk zou hij met de troepen van de K.N.I.L. (Koninklijk Nederlands Indisch Leger) naar de Hollandse kolonies moeten. "Daar kom je nooit van terug, jongen", zie Machiels vader. "Weet je wat we gaan doen? We smokkelen je de grens over naar België. Ik geef je geld mee en dan koop je een windmolen en je bouwt ginds je leven uit".
Dat gebeurde. Machiels soldatenpak, zijn geweer en zijn andere militaire rekwisieten werden netjes opgeplooid, aan de Maasoever gelegd en Machiel werd door vader tussen runderen die hij over de grens bracht, naar België gesmokkeld. De Nederlandse autoriteiten trapten in de gesimuleerde zelfmoord van soldaat Van Grootel en zijn naam verdween uit de registers, met de vermelding dat zijn lijk nooit werd gevonden... Dat kon ook moeilijk want onze grootvader was hier te Berbroek druk aan het malen gegaan. Hij had de Galgenmolen gekocht.

Bron: L. Cops, "De kinderen van de molen", in: Het Belang van Limburg, 04.12.1975.
Zegspersoon. Verteld aan reporter Luc Cops in 1975 door Eugène Rodiers uit Berbroek, toen 93 jaar, gewezen molenaar op de Galgenmolen, kleinzoon langs moederszijde van de betrokken persoon, Michiel Vangrootel-Beukers.

H. Holemans, "Tweemaal verplaatste windmolens III", Ons Heem, XXII, 1968, p. 234-235.
J. Weyns, "Over klasseren en overbrengen van molens", Ons Heem, XI, 1956, p. 165.
"Molenverplaatsing", Gazet van Antwerpen, 16.11.1957.
J. Aerts, "Historische schets van de gemeente en parochie Schulen", Schulen, 1969.
A.L., "Molens werden gered", Ons Heem, XVIII, 1963, p. 127.
Bdh., "Dore leefde van de wind. Dore en Lewis van de windmolen te Schulen zijn 60 jaar getrouwd", Het Nieuwsblad, 13.09.1967.
L. Cops, "De kinderen van de molen", Het Belang van Limburg, 04.12.1975 (vraaggesprek met Eugène en Martha Rodiers, nazaten van Machiel van Grootel);
D.S., "Dore en Lewis van de molen in 't diamant te Schulen", Het Volk, 11.09.1967.
(J.) W(eyns), Achtkantmolen", Ons Heem, XI? 1957, p. 187.
W. Smet & H. Holemans, "Limburgse windmolens in heden en verleden", Nieuwkerken-Waas, 1981, p. 52, 54, 159;
J. Weyns, "Omstandige gids van het openluchtmuseum te Bokrijk", Beringen, 1967;
J. Weyns, "Het openluchtmuseum te Bokrijk. Beer- of koffiepotmolen", in: Ons Heem, XII, 1957, p. 34, 48 en 57;
Bert Van Doorslaer, "Met de stroom mee of tegen de wind in? Molens in Limburg", Borgloon/Rijkel, Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed, 1996;
F. Dirks, "De molen uit Schulen in heropbouw in Bokrijk", in: Natuur- en Stedeschoon, LXVII, 1998, nr. 2, p. 35;
P. Bauters, "Inhuldiging van de hernieuwde molen uit Schulen in het Openluchtmuseum Bokrijk, 8 juli 1997", in: Natuur- en Stedenschoon, LXVI, 1997, nr. 4, p. 27-29;
Els De Kinderen, "Een gesprek met conservator Laenen van Bokrijk - Naar een heropleving van ambachtelijk werk?", in: De Belgische Molenaar en Levende Molens, jg. 77 (1982), nr. 5 (mei), p. 98-100, ill.;
L. Cops, "De kinderen van de molen", Het Belang van Limburg, 04.12.1975, p. 8.
Lieven Denewet, "Echt gebeurde Vlaamse molenhumor - 8", Molenecho's, jg. 29, 2001, 2, p. 114.

Mededeling van W.A. van Grootel uit Eindhoven, 25 september 1991, aan Nico Jurgens uit Hoorn over de aankoop van de molen in 1833. Hij gaf enkele aanvullingen en correcties op het artikel in het Belang van Limburg van 4 december 1975 . Al deze informanten noemen hun familielid Machiel. Die laatste was een oom van de vader van W.A. van Grootel.