Zandvoorde (Zonnebeke), Vlaanderen - West-Vlaanderen
- Naam
- Zandvoordemolen, Sigiezmolen
- Ligging
- Komenstraat 77
8980 Zandvoorde (Zonnebeke)
noordoostzijde
400 m ZO v.d. kerk
kadasterperceel A697
Vlaanderen - West-Vlaanderen
- Gebouwd
- voor 1550 / voor 1622
- Verdwenen
- ca. 1580, oorlog / 1914 - 21 oktober, oorlog
- Type
- Staakmolen
- Functie
- Korenmolen
- Bescherming
- niet,
- Database nummer
- 2722
Karakteristiek
Beschrijving / geschiedenis
De Zandvoordemolen of Molen Sigiez (naar de laatste molenaar) was een houten korenwindmolen, type staakmolen, die op het laatst was voorzien van een gesloten voet. Hij stond aan de noordoostzijde van de huidige Komenstraat, iets zuidoostwaarts van het huisnummer 77.
De Zandvoordemolen was de banmolen van de heerlijkheid Zandvoorde. Tot op het einde van het Ancien Regime (1794) behoorde hij toe aan de opeenvolgende heren van Zandvoorde. De afstammelingen van de adellijke familie bleven evenwel eigenaar tot in 1913, toen de molen verkocht werd aan molenaar-landbouwer Hubrecht Sigiez-Belpaire.
De molen heeft een middeleeuwse oorsprong, maar werd vernield tijdens de godsdienstoorlog rond 1580. Voor 1622 volgde een heropbouw.
We zien hem aangeduid op:
- Kaart van de Kasselrij Ieper door Sanderus (1641) onder de benaming "Santvoorde Molen" reeds aangeduid.
- Fricxkaart (1712)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844), met het grondvlak van een staakmolen op teerlingen
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855), met het grondvlak van een staakmolen op teerlingen
Hij staat evenwel niet aangeduid op de nochtans nauwkeurige Ferrariskaart (ca. 1775), hetgeen wijst op een vergetelheid of op een tijdelijke verdwijning.
In het kerkarchief van Zandvoorde (Stadsarchief Ieper) wordt een pachtbrief van 10 december 1750 bewaard tussen de eigenares, Dame Jeanne Isabelle de Bane, douairière (weduwe van de kasteelheer) de Monsieur de Trachtenis, vrouwe van Zandvoorde van 1747 tot 1766 enerzijds en molenaar Jean-Baptiste Germonprez anderzijds, waarbij deze laatste de molen pachtte voor negen jaar. Op 4 december 1758 werd de pacht met eenzelfde periode verlengd en op 9 december 1767 gebeurde dit voor de derde maal, telkens ingaande op Sint-Remidag.
Op 9 januari 1867 gebeurde rond 11 uur een verschrikkelijk ongeval op de molen. Isabelle Ketels, een 80-jarige werkmansvrouw, ging voor eigen gebruik bloem halen op de molen die toen uitgebaat werd door Charles Blomme. Bij het verlaten van de molen kwam ze te dicht bij de draaiende wieken. Ze kreeg een wiekslag tegen het hoofd en was op slag dood.
Tot in 1874 was molenaar Pillaert er werkzaam. Na hem kwam de molenaarsfamilie Sigiez, aanvankelijk Henri Sigiez tot 1905 en na hem zijn zoon Hubert Sigiez (°20.11.1874, +20.09.1961, gehuwd met Marie Dumortier, later met Renilde Belpaire en nog later met Febronie Desmet). In 1913 kocht Hubert Sigiez de molen van Alphonse Désiré de Penaranda de Franchimont.
Op 21 oktober 1914 werd de molen in brand gestoken door de Duitse artillerie. “Een wreed-schoon vuurwerk” schreef pastoor E. Hannicart, coadjutor van Komen-Ten-Brielen in zijn oorlogsdagboek. Twee dagen eerder was de bevolking gevlucht en hadden de Engelsen het dorp bezet. Tien dagen later werd de molen door die Engelsen totaal verwoest zoals trouwens alle huizen in het dorp.
Bij zijn terugkeer in 1919 kon Hubert Sigiez enkel nog de oude molenwal opruimen, de rest was reddeloos verloren. Hij richtte een mechanische maalderij op die later werd uitgebaat door Henri Sigiez-Fremaut en Gerard Sigiez-Desrousseaux. Deze laatste verschoof het accent steeds meer naar een handel in granen en meststoffen.
De vroegere molensite is thans een onbebouwd perceel.
Lieven DENEWET, Jozef MAES & Herman HOLEMANS
Literatuur
Archieven en landkaarten
- Kaart van de Kasselrij Ieper door A. Sanderus (1641)
- Fricxkaart (1712)
- Ferrariskaart (ca. 1775) (niet aangeduid)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844)
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855)
Studies
- Jozef Maes, "De Gewezen Zandvoorde-Molen", in: De Belgische Molenaar, LXX, 1975, nr. 14-15.
- John Verpaalen, "De molens van de Frontstreek", Veurne, De Klaproos, 1995.
- Herman Holemans, "West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 8. Gemeenten V-Z", Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2005.
- Jacques Lorthiois , "Flandre Occidentale. Meuniers et moulins de West-Flandre", L'Intermédiaire des Généalogistes, n° 170, XXIX, 1974, 2, p. 116-126 (120).
- "Zandvoorde", Het Zonneheem, jg. 27, 1998, 3, p. 2-9 (7).