Molen van 't Hooghuis

De Molen van't Hooghuis (naar de ligging), molen Van Eecke of molen De Bruyne (naar de molenaars) was een houten korenwindmolen aan de zuidzijde van de Molenstraat, tegenover nr. 3.

Hij werd voor 1550 gebouwd.

In 1674 was "de muelenwal, daerden muelen op staat", groot hemelsbreed tot 72 roeden landts, eigendom is van Mijnheere van Dudzeele, de eerste van de edellieden bij het afhoren van de dorpsrekeningen; amman van Sint-Andries en Varsenare etc. en blijkbaar compleet onbekend aan de stoet van dorpelingen.

We zien de molen aangeduid op de Ferariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een staakmolen op teerlingen en met de molenaarswoning aan de overkant van de straat.

Er volgde een heropbouw in 1776. Toen werd ook de nog bestaande molenaarswoning, het zgn. "Meulenhuys" gebouwd, op cijnsgrond van de heerlijkheid Straeten.

Van het Primitieve kadasterplan van 1834 is af te leiden dat ondertussen een stalvolume haaks op de straat is toegevoegd.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: van Caloen Hendrik, de weduwe, eigenares te Brugge
- 30.08.1839, deling: Deman-van Caloen Edmond, eigenaar te Brugge (onderhandse akte)
- 1842, verkoop: van Caloen de Basseghem - de Croeser de Berges Anselmus Marie Joseph, eigenaar te Brugge
- 24.06.1851, verkoop: De Bruyne-Maene Karel, molenaar te Varsenare (onderhandse akte)
- 28.02.1887, erfenis: de weduwe en de kinderen (de kinderen: De Bruyne Rosalie, echtgenote Devisscher Camiel, landbouwer te Sint-Andries, b) De Bruyne Medard, molenaar te Loppem en c) De Bruyne Romanus, zonder beroep te Sint-Andries (overlijden van Karel De Bruyne)
- 14.05.1887, afstand: a) De Bruyne Pieter, zonder beroep te Varsenare, b) De Bruyne Edouard, zonder beroep te Varsenare, c) De Bruyne Armand, zonder beroep te Varsenare en d) De Bruyne Amelia, zonder beroep te Varsenare (notaris Delanghe)
- 04.02.1911, verkoop: Van Eecke-Vandenberghe Camiel, landbouwer te Varsenare (notaris Claeys).
Van Eecke Camiel, °Houtave 06.01.1874, +27.01.1957, gehuwd met Van den Berghe Clothilde.

De inmiddels veweerde molen werd in 1928 door molenaar Camiel Van Eecke afgebroken en vervangen door een mechanische stoommaalderij, die werd ingericht in het westelijke stuk van het woonhuis. De maalderij werd steeds verder uitgebreid en is thans (2016) nog steeds actief. In 1946 werd op de plaats van de molen, aan de overkant van de weg, een hangar opgetrokken.

De molenaarswoning staat aan de overkant (noordzijde) van de Molenstraat (nr. 3) en werd op 5 oktober 2009 vastgesteld als bouwkundig erfgoed.

De molenaarswoning (Elise HOOFT, Agentschap Onroerend Erfgoed)

De molenaarswoning staat ten noorden van het erf, met ten oosten daarvan een haaks ingeplant stalvolume. De woning is een donkere verankerde baksteenbouw van vijf traveeën en één bouwlaag onder een pannen zadeldak.
Het volume werd in 1776 gebouwd en gedurende de 19de en 20ste eeuw aangepast. Ten westen aansluitend oorspronkelijk stalvolume waarin de oorspronkelijke maalderij werd gevestigd. Lang donkerrood bakstenen stalvolume onder pannen zadeldak (Vlaamse pannen) met aan oostkant twee bakstenen dakvensters met puntgevels; werd eind 18de of begin 19de eeuw gebouwd. De twee meest zuidelijke traveeën dateren van ca. 1879. Witgekalkte langsgevels met gepekte plinten, aan erfgevel (west) doorbroken met rechthoekige stalvensters en -deuren. De oostgevel was oorspronkelijk volledig blind.

Lieven DENEWET & Hermann HOLEMANS

Archieven
Rijksarchief Brugge,  Verzameling kaarten en plannen, nr. 1607: Kaartboek met kadastrale kaarten van Varsenare.

Werken
Jabbeke, Sint-Michiels, Sint-Andries, Snellegem, Varsenare, Zerkegem en Zedelgem,  1808-1810.
Gemeentearchief Jabbeke, Varsenare, Ruimtelijke ordening en stedebouw, plans en  alignementen 1824-1905, losse stukken.
Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Varsenare, 1879/5, 1931/7, 1936/6, 1937/4, 1946/5, 1957/17.
Herman Holemans, "West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 8. Gemeenten V-Z , Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2005, p. 14.
P. Anthone e.a., "Hoeven in woord en beeld", in Jabbeke extra info, juni 2003, p. 18.
A. Vervenne, "Oude hoeven en hun bewoners". Varsenare, s.d., s.l., p. 65-69.
Elise Hooft E. m.m.v. B. Boone, G. Callaert, V. De Bodt & P. Santy, Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Jabbeke, Deelgemeenten Snellegem, Stalhille, Varsenare en Zerkegem, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL35, 2007. (onuitgegeven werkdocumenten)
A. Franchoo, "Varsenare en zijn rijk verleden", Deel II, Brugge, 1972, p. 87-95.
A. Franchoo, "Varsenare van weleer in woord  en beeld", Brugge, 1985.
Jacques Lorthiois, "Flandre Occidentale. Meuniers et moulins de West-Flandre", L'Intermédiaire des Généalogistes, n° 170, XXIX, 1974, 2, p. 116-126 (124).
A. Dewitte, "Een momentopname van Varsenare in de herfst van 1674", Biekorf, jg. 78, 1978, p. 137-142.