Watermolen van Oombergen

De Watermolen van Oombergen of de Cotthemmolen was een graanwatermolen met houten onderslagrad op de Molen- of Cotthembeek, aan de oostzijde van Cotthem, op de grens met Sint-Lievens-Houtem.

De watermolen werd voor 1520 gebouwd. Hij werd in 1636 herbouwd met Gillis Boenbeke fs Arents als nieuwe molenaar. Een oliemolen werd toegevoegd in 1650 zodat een dubbelmolen (koren- en oliemolen) ontstond.

Pachters-molenaars:
- 1636: Gillis Boenbeke fs Arents
- 1666: Joos Bettens fs Hubrechts
- voor 1692: Andries van den Berghe
- 1711: Lieven Bettens fs Joos
- 1732: François van den Berghe fs Andries
- 1739: Marinus van de Velde

We zien hem aangeduid op de Villaretkaart (1745-1748) met het symbool van een waterrad en met de benaming "M(oul)in de Cotthem) en op Ferrariskaart (ca. 1775) met een twee rechthoekige roodkleurige grondvlakken, aldus met een stenen gebouw ten noorden en de andere ten zuiden van de waterloop, en met het symbool van een waterrad.

Beschrijving in het proces-verbaal van afpaling van de gemeente Oombergen in 1824:
"Men vindt gelijkkelijk in deze gemeente, ook aan de Heer graaf de Nieuport toebehoorende eenen watermolen dienende tot het malen van het graan. Men heeft over dezen eigendom geen pachtcontract of huurcedeel kunnen bekomen. Denselven is ongebruikt sedert veele jaren en van weinig belang. De taksateur, de waarde van den molen in vergelijkking stellende met andere watermolens alree geschat, is van gevoelen dat den zelve moet begroot worden op eene huurwaarde van 24 gulden waarvan een derde aftrek tot onderhoud en herstel de zuivere belasstbare opbrengst stelt op f. 16,00".

De watermolen was dus in 1824 al jaren niet meer gebruikt en was toen eigendom van Graaf de Nieuport, die tevens de windmolen van Oombergen bezat (zie aldaar).

In het Belgisch Kadaster vanaf 1834 werd de molen niet meer vermeld. De gebouwen staan nog aangeduid in de Atlas der Buurtwegen (ca. 1844), de topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850), maar niet meer op de kadastrale Poppkaart (ca. 1855).

De vroegere molensite is nu door weiland ingenomen.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Landkaarten
Villaretkaart (1745-1748)
Ferrariskaart (ca. 1775)
Atlas der Buurtwegen (ca. 1844)
Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855)

Werken
"Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Eerste aflevering. De arrondissementen Aalst en Dendermonde", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XIV, 1960, 3 (Gent, 1962).
Georges Souffreau, "Geschiedenis van de houten nadien stenen korenwindmolen en van de twee watermolens te Oombergen (1408-1950)", Woubrechtegem, 2007.
H. Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 6. Gemeenten 0-R", Opwijk, 2006.

Mailberichten
Ben Boone, 06.05.2017.