Stampkot

Het (Hogebrug) Stampkot was een houten oliewindmolen op het uiteinde en de oostzijde van de Kasteelstraat (nr. 25), op zuidelijke oever van de Handzamevaart, bij de monding met de IJzer.

We zien hem aangeduid op:
- Figuratieve stadsplan van Martinus Haecke (1716)(stadhuis Diksmuide)
- Kopie van Jan Mergaert, "Caerte Figurative van de stadt van Dixmude" (1752-1753)(stadsarchief Diksmuide)
- Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een staakmolen
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) als een staakmolen op teerlingen
- topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)

De vader van Adriaan Anthoon Donche verkreeg een cijns voor een stuk grond binnen het schependom van Diksmuide, op de kruising van de IJzer en de Kruyvaert, nu de Handzamevaart, "omtrent vier lijnen landts in een wilghen cheins van de heer Tottenberghe", waar vroeger het kasteel stond, en moest jaarlijks een cijns betalen van 23 ponden parisis vallende telkens op 20 december, De cijnsbrief passeerde voor de burgemeester en schepenen vande stad Dixmuide op 4 maart 1701.

Op 12 januari 1702 verkreeg hij een octrooi om op de grond een oliemolen op te bouwen met last van jaarlijks aan zijne majesteit domainen tot Brugge een halve hoet tarwe te betalen.
Adriaan Donche (1701-1740) heeft ook «een olie molen nieuw ghedaen maeken staande tussen de stad en de ijzer op omtrent 4 lijnen landts daer het vervallen kasteel ghestaen heeft. Die molen wordt er de Hoge Brugghe Stampcot » genoemd. De Hogebrug is de naam die van oudsher gegeven werd aan de brug over de IJzer. Deze werken werden in 1702 uitgevoerd door molenmaker Pieter Vanderhaeghe. De eerste uitbater was Michel Bouvelij.

Na de dood van Adriaan Donche hertrouwde zijn weduwe Isabella Rievaert met Pieter van Vossem. Na de dood van deze weduwe verkochten de erfgenamen, met name Nicolay Donche (priester), Pieter van Vossem en echtgenote  Norbertyne Vander Carre, de wezen van Pieter Donche en François Donche deze molen aan Pieter Delaey op 18 februari 1744. Uitbater was zijn zoon Joseph Joachim Delaey.

De molen staat vermeld op "Caerte Figurative van de stadt van Dixmude" van Jan Mergaert uit  1752-1753. onder nr. 57: «Den Heer van Dixmude, ten deele veurghemeens daeren, 2 ghemeten, 20 roeden landt een olie molen en huys er op staende, toebehoorende Joseph De Laeye». Ook zien we de molen met het bruin symbool van een staakmolen aangeduid op de Ferrariskaart van ca. 1775.

Volgens een melding in de "Gazette van Brugge en der provincie West-Vlaenderen" van 29 november 1843 werd "De Deckere, olie-slager te Dixmude" (onder nummer 18) opgeroepen als "juré" in het hof van assisen van West-Vlaanderen te Brugge.

Eigenaars na 1830:
- voor 1833, eigenaar: de weduwe van Dedeckere Pieter, met name De Laeij Isabelle Therese , dochter van Joseph Joachim De Laeij.
- 02.10.1833, de kinderen: a) Dedeckere Clement (+1852), te Diksmuide, b) Dedeckere Henri, te Diksmuide en c) Dedeckere Isabelle (+1864), zonder beroep, te Diksmuide (overlijden van Isabelle Theree De Laey, weduwe van Pieter Dedeckere)
- 1852, erfenis: a) Dedeckere Henri, te Diksmuide en b) Dedeckere Isabelle, zonder beroep te Diksmuide (overlijden van Clement Dedeckere)
- 09.01.1864, erfenis: Dedeckere-Degrendele Henri, eigenaar te Diksmuide (overlijden van Isabelle Dedeckere). Hun zoon Camille was de laatste uitbater.

In 1871 werd de staakmolen afgebroken.

Lieven DENEWET, Piet DELAEY & Herman HOLEMANS

Archieven
Stadsarchief Ieper, Register 3729 f 202v°; Register 3740 F° 93r°
Stadsarchief Brugge, Fonds Gilliaerts nr 141
Stadsarchief Diksmuide, Plan van Diksmuide, 1613.
Stadhuis Diksmuide, Figuratieve stadsplan van Martinus Haecke (1716)
Stadssarchief Diksmuide, Kopie van Jan Mergaert, "Caerte Figurative van de stadt van Dixmude" (1752-1753)

Uitgegeven bronnen
Plan van Deventer (ca. 1550)
Ferrariskaart (ca. 1775)
Atlas der Buurtwegen (1844)
Topografische kaart van Vandermaelen (ca. 1850)
Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860)
Gazette van Brugge er der provincie West-Vlenderen, 29.11.1843 (oproep van Dedeckere als jurylid in het Hof van Assisen te Brugge)

Literatuur
Herman Holemans, "Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 2. Gemeenten D-G", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1994, p. 22.
H. Missiaen & P. Vanneste m.m.v. F. Gherardts  & O. Scheir, Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Diksmuide, Deel I: Deelgemeenten Diksmuide, Beerst, Esen, Kaaskerke, Keiem en Lampernisse, Deel II: Deelgemeenten Leke, Nieuwkapelle, Oostkerke, Oudekapelle, Pervijze, Sint-Jacobskapelle, Stuivekenskerke, Vladslo en Woumen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL18", 2005.

Elektronische bron
http://www. delaey.net/Molen_Diksmuide.html