Watergangsemolen

De Watergangsemoolen, Molen van Moershoofde (naar de plaatsnaam) of Molen Blondeel (naar de laatste molenaar) was een houten korenwindmolen op de hoek van Moershoofde (ter hoogte van huisnummer 63) en de Doornstraat, zeer dicht bij de grens met Nederland.
Hij werd opgericht voor 1775: we vinden hem aangeduid met een bruin symbool van een staakmolen op de Ferrariskaart.

Op 2 januari 1790 werd te Sint-Laureins in de herberg “het Pannenhuys”, bewoond door Jan Francies Blancke, openbaar verpacht: een wel beklante korenwindmolen, genaamd “den Watergangschen Molen”, voorzien van twee koppels stenen, staande bij het Dorp van Sint-Laureins, competerende aan Cornelis Francies Vercraeye en door hem nog tot 30 april 1790 gebruikt.

Uit het proces-verbaal van afpaling van de gemeente Sint-Laureins in 1818:
"Il y a dans la commune deux moulins à vent, servant à moudre de la farine. Ils appartiennent aux h(éritier)s Vercraeye et à Dhaenens de Bie et consorts à Bruges. L'expert estime qu'ils ne sont pas d'égale valeur, ils sont donc divisés en deux classes. Il a été impossible de se procurer les baux de ces usines. En conséquence l'expert, pour établir son évauation, a eu recours aux communes voisines; il est d'avis que pour atteindre l'égalité proportionnelle de cette commune entre Eecloo et Adegem, il faut rapporter à la 1re classe le moulin de Vercraeye avec un revenu brut de 400 F. Déduction faite d'un tiers pour réparations et entretien, donne un revenu net de 267 F. Le moulin de la 2e classe, lui paraît devoir être estimé en revenu brut à 300 F. Déduction faite d'un tiers pour réparations et entretien, donne un revenu net de 200 F".

Eigenaars:
- tot 1790: Vercraeye Cornelius Franciscus (overleden)
- 1790, erfenis: Vercraeye Franciscus Joannes (1773-1807), zoon van Cornelius Franciscus.
- 1807, erfenis: Vercraeye Caroline (1/4), Vercraeye Felicitas (1/4) (= de 2 kinderen van Frans Vercraeye) en Martens Pieter Jan (1/2) (halfbroer van Caroline en Felicitas) (overlijden van Vercraeye Frans)
- 1813, verkoop: De Meulemeester Engelbert (1/4, het deel van Vercraeye Caroline)
- 1818, verkoop: Martens Pieter Jan (1/4, het deel van Vercraeye Felicitas)
- later, verkoop: De Meulemeester Engelbert (1/4, het deel van Martens Pieter Jan - werd alleen eigenaar)
- voor 1834, eigenaar: Willems-Temmerman Felix, molenaar te Sint-Laureins
- later, eigenaar: a) Willems Jean, b) Willems Séraphin en c) Willems Eduard
- 19.04.1884, verkoop: Ceulenaere Auguste, molenaar te Sint-Laureins (notaris Taelman)
- 19.02.1923, verkoop: Blondeel-Ceulenaere Germain Pascal, molenaar te Sint-Laureins (notaris Verstrynghe)

Tijdens de eerste wereldoorlog stond de molen achter de elektrische versperring tussen België en Nederland. Dat is te zien op een Duitse oorlogsfoto, waarbij Duitse officieren "den draad" kwamen inspecteren. Aan de overzijde van de grenspost staan Nederlandse militairen op wacht.

In 1928 werd de staakmolen vervangen door een elektrische maalderij, die verwoest werd tijdens de tweede wereldoorlog en in 1946 werd herbouwd.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Gedrukte bronnen
- "Gazette van Gend", 4 juni 1787.
- "Gazette van Gend", 14, 17 en 24 december 1789
- "Gazette van Gend", 1807.

Werken
- "De Kronieken van St-Laureins"
- Pastoor De Swaef, "De Geschiedenis van St-Laureins" (manuscript)
A. Ryserhove & L. Stockman, "Naar Sente. Zondag 9 augustus 1970", Maldegem, 1970.
- "Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. De arrondissementen Eeklo en Gent", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XV, 1961, 2 (Gent, 1962);
- Ivan De Wilde, Groot-St. Laureins in oude foto's, 5 dln., Eeklo, Taptoe, 1990-
- H. Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 7. Gemeenten S-T", Opwijk, 2007,
- Denis Pieters m.m.v. Stefaan De Groote, "Meetjesland in de Grote Oorlog", Brugge, De Klaproos, 2015, p. 113 (met Duitse oorlogsfoto waarbij Duitse officieren de elektrische versperring tussen België en Nederland kwamen inspecteren en met Nederlandse militairen aan de overzijde op wacht)

Mailberichten
- E. Vercraeye-Craey, 06.02.2014.