Afsnee (Gent), Vlaanderen - Oost-Vlaanderen
- Naam
- Koutermolen, Afsneemolen
- Ligging
- Wittepaalstraat 4
9051 Afsnee (Gent)
zuidoostzijde
hoek met Afsneemolenstraat 41
grens met Sint-Martens-Latem
1,3 km ZW v.d. kerk
kadasterperceel A282
Vlaanderen - Oost-Vlaanderen
- Gebouwd
- voor 1400
- Verdwenen
- ca. 1580 (oorlog), 1923 (sloop)
- Type
- Staakmolen met open voet
- Functie
- Korenmolen
- Bescherming
- niet,
- Database nummer
- 2370
Karakteristiek
Beschrijving / geschiedenis
De Kouter- of Afsneemolen was staakmolen aan de zuidoostzijde van de Wittepaalstraat (nr. 4), op de hoek met de Afsneemolenstraat (nr. 41) (de vroegere Molenstraat), op 1300 meter ten zuidwesten van de kerk, nabij de grens met Sint-Martens-Latem.
Enkele middeleeuwse toponiemen verwijzen naar het bestaan van molens in Afsnee: "'s Meiers molenwal" (1390), "Schouteetmolen" (1450) en "Meulenwech" (1475)
Ook de Sint-Pietersabdij van Gent bezat al in de 14de eeuw een windmolen in Afsnee, dit wellicht ter vervanging van de watermolen die deze abdij al in 942 in Afsnee op de Leie had.
De Kouter- of Afsneemolen werd in de godsdienstoorlog, rond 1580, verwoest. De abt van de Sint-Pietersabdij gaf de overgebleven molenwal op Afsnee-kouter op 28 maart 1595 voor 2 pond groten per jaar in cijns aan Pieter Eeman en Joost de Poortere, met de toestemming er een korenwindmolen op te richten, op voorwaarde dat men er niet zou "hooghe of nedere malen dan ten zesthiensten vate, ende zonder dat zy, uutnemers of huerlieder ghecommitteerde, zouden vermoghen yemand oprechtelic in den multere te tracteren".
De molen geraakte pas in 1600 opgericht, een indicatie van de moeilijke tijd.
We zien hem aangeduid op:
- Villaretkaart (1745-1748) met de benaming "Moulin d'Assneude"
- Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een staakmolen
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844)
- topgografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- kadasterkaart van P.C. Popp (ca. 1855).
Op zaterdag 5 mei 1763,om 14.00 uur, werd definitief "bij decrete" toegewezen de korenwindmolen van Afsnee, gelegen op de Kauter alsook het huis en twee "stukskens' land. De toenmalige pachter was Laureyns de Ribbele. Een eerste "instel" voor de som van 350 ponden grooten courant werd gedaan door Pro. Jan Joseph van Acker, die bij de Augustijnen woonde.
Uit het proces-verbaal van afpaling van de gemeente Afsnee uit 1812: "Moulins. Première classe - revenu brut f. 150. La commune n'ayant que 340 âmes. De molen behoorde in 1834 tot de 1ste klas met een kadastraal inkomen van 266 frank.
Van voor 1830 tot in 1913 was deze molen eigendom van de familie De Spae.
Pachter-molenaar rond 1760 was Laureyns de Ribbele.
Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: De Spae - Vermeiren, de weduwe
- 23.04.1839, erfenis: de kinderen: a) De Spae Regina te Drongen; b) De Spae Mathilde te Evergem; c) De Spae Sophie te Latem; d) Vanderstichel Charles Louis te Nazareth; e) Vanderstichel Augustin te Nazareth (beide voorgaanden als erfgenamen van De Spae Melanie die op 28-02-1839 overleed); f) De Spae Josephe te Poesele; g) De Spae Isabelle te Nazareth; h) De Spae Françoise te Latem; i) De Spae Adelaute te Oostakker; j) De Spae Colette te Lovendegem; k) De Spae Rosalie te Afsnee en l) De Spae Augustin te Afsnee (overlijden van de weduwe Vermeiren van De Spae)
- 09.07.1839, verkoop: De Spae August, molenaar te Afsnee (notaris Bruggeman)
- later, erfenis: de weduwe en de kinderen (ovelrijden van August De Spae)
- 26.05.1880, deling: a) De Spae Petrus molenaar te Afsnee; b) De Spae Virginie echtgenote van Van Haecke Vincent, molenaar te Beernem en c) De Spae Bernard molenaar te Afsnee (notaris Parmentier)
- 21.06.1889, verkoop: a) De Spae Bernard, molenaar te Afsnee en b) De Spae Pieter, molenaar te Afsnee (notairs Fobe)
- 28.03.1913, verkoop: De Smet-De Bacquer Remi Aloïs, molenaar te Afsnee (notaris Fobe)
Naast de windmolen verrees in 1881 een stoomgemaal, maar er werd ook nog met de wind gemalen. Drie jaar later kwam nog een nieuwe stoommachine.
De staakmolen werd in 1923 gesloopt. Er werd verder gemalen met de mechanische maalderij.
Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS
Literatuur
Archieven en landkaarten
- Rijksarchief Gent, Sint-Pietersabdij, Domaniaal, nr. 1.
- Villaretkaart (1745-1748)
- Ferrariskaart (ca. 1775)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844)
- topgografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- kadasterkaart van P.C. Popp (ca. 1855).
Gedrukte bronnen
"Gazette van Gendt", XVI, donderdag 24 februari 1763 (verkoop, definitieve toewijs).
Werken
- Frans De Potter & Jan Broeckaert, "Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen. Eerste reeks. - Arrondissement Gent", Gent, 1864-1870, "Afsneê", p. 2, 3, 12.
- Torie Mulders (pseudoniem van Hector Vindevogel), "De windmolens tussen Schelde en Leie", in: Handelingen van de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk, XXII, 1946-1948, p. 46-107 (77).
-"Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Tweede aflevering. De arrondissementen Eeklo en Gent", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XV, 1961, 2 (Gent, 1962);
- Herman Holemans, "Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 1. Gemeenten A-B", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1993.