Hoflandmolen

Naam
Hoflandmolen (naar de heerlijkheid Hofland te Reninge)
Vermeldingen: Hoflandt molen (1769), Hoflandt Meulen (ca. 1775), hoflant molen (1784), hoflandemeulen (1790), Hofland-molen (1843); Hofland Molen (1850); Hofland Molen (1877); De Hoflandmolen (1901).

Type
Staakmolen. Tweezolder. Ernaast een rosmolen (vóór 1784, nog in 1879).

Functie
Korenmolen

Ligging
Hoflandstraat 1 (oostzijde), nabij de Oostvleterenstraat, nu bewoond door Luc Notredame, eigendom van Patrick Boudry en Catherine Masschelein. Kadasterperceel sectie D nr. 57 (windmolen); nr. 59a (rosmolen).

Oprichting
Voor 1697.

Eigenaars en molenaars
In 1697-1700 was de molen in het bezit van Jan Ghijselen. Georges van den Bussche, gehuwd met Joanna Pattyn, was de molenaar. Zijn broer Cornelius, gehuwd met de zus van zijn vrouw, draaide op de Reningemolen.
Rond 1776 kocht mulder Pieter Neezesoone de molen aan voor 2200 ponden groten. Hij werd na 1790 opgevolgd door zijn samenwonende kinderen Frans (54), Jan (52), Maria-Theresia (50) en Isabella Neezesoone (44 jaar in 1815).
In 1834 was de molen in het bezit van molenaar Petrus Franciscus Verfaillie (Langemark 1800 - Reninge 1846), gehuwd met Natalia Vanwonter-ghem (Langemark 1807 - Reninge 1883). Petrus was de zoon van Antonius Verfaillie-De Bandt, molenaar op de Eeckhoutmolen te Langemark. Diens broer, Petrus Jacobus Verfaillie-Boudry, was molenaar op de Zuidmolen te Lo (zie aldaar).
Petrus Franciscus' broer Clemens Antonius was molenaar op de Tempelaremolen te Reninge (zie aldaar); een andere broer, Engel Albertus, betrok de Kaats- of Verfaillies molen te Wulveringem.
Petrus overleed op 19 december 1846 in tragische omstandigheden (zie hierna). Zijn weduwe en later ook zijn kinderen zetten het malen verder:
a. Désiré Xavier Verfaillie (Reninge, 1833-1885), gehuwd in 1871 met Amelia Fidelia Berten (Reninge, 1834-1872) en een tweede maal in 1876 met Rasalie Santy (°Handzame 1818)
b. Charles Louis Verfaillie (Reninge, 1836-1860) die ongehuwd bleef.
In 1873 kocht Désiré ook de nabije Reningemolen. Na het overlijden van hun moeder (Natalia Van-wonterghem) in 1883 werd de molen verkocht aan Charles Eugéne Pauwels (°Reninge 1844): hij was gehuwd met Julie PelagieVerfaillie (Reninge, 1843 - 1915), dochter van Petrus Franciscus. Charles Pauwels bleef eigenaar tot aan de sloop in 1909.

Feiten en gebeurtenissen
Volgens de volkstelling van 1697 maalde de molen toen voor de 156 inwoners van de heerlijkheid Hofland te Reninge. In 1700 betaalde de eigenaar twee razieren tarwe per jaar als windcijns. Vreemd genoeg bedroeg dit in 1790, dus kort voor de Franse inval, slechts één razier. Dat kwam neer op een taks van 9 gulden 13 schellingen 4,5 denieren, te betalen aan de Staten der Provincie van West-Vlaanderen.
Toen molenaar Pieter Neezesoone de molen rond 1776 aankocht, verkeerde die in slechte staat.   Neezesoone verzette zich in 1784, samen met de Vrouw van Reninge, tegen de aanvraag van Lieven de Ruije uit Diksmuide, om de Weeckemolen van Poperinge naar de heerlijkheid Hofland over te brengen, op amper 700 voeten van de Hofland-molen. Het verzoek werd afgewezen.
De kadasterdiensten rangschikten de molen in 1834 als windkorenmolen 1ste klas en begrootten hem op 228 frank. Naast de molen stond ook een rosmolen (gebouwd vóór 1784).

Er zijn ons twee droevige voorvallen bekend.
- Op 19 december 1846 overleed molenaar Pieter Verfaillie op een tragische wijze. Hij was spoorloos verdwenen en na acht dagen zoeken, vond men hem verdronken in een grachtje. Het lijk lag er met de handen in de broekzakken. Dat liet vermoeden dat betrokkene een onmiddellijke dood gestorven was.
- Op woensdag 28 januari 1885 waagde het 6-jarig dochtertje Augusta van molenaar Charles Pauwels zich te dicht bij de molen. Ze werd door een draaiende wiek getroffen. Het kind werd wel 20 meter ver geworpen en was op slag dood.

Men vertelde dat Charles Pauwels, zoals elke molenaar die naam waardig, nooit vergat te "scheppen" (als naturaloon bij het terugbezorgen van de gemalen zakken). Op een dag merkte een vrouw van één van zijn klanten op: "Mij dunkt, Charles, dat ge nogal matig schept!". "Zij nog blijde, Rosalie", antwoordde Charles gevat, "dat je nog de zakken werekrijgt!!"

Verdwijning
Gesloopt in 1909. De concurrentie met de nabije stoommaalderij in de Zwartestraat nr. 2 was te groot geworden. Die werd opgericht door de kinderen van brouwer Engel Delanoeye in 1882 en werd in 1910 verkocht aan Jules Vandevelde-Verfaillie. Het groot gebouw werd in de eerste wereldoorlog ernstig beschadigd, maar in de jaren 1920 heropgebouwd. Deze voormalige maalderij is opgenomen is het beschermd dorpsgezicht van Reninge (23.11.1994).

Lieven DENEWET, Hooglede

Lieven Denewet, "Van drijvers of ketsers - Molen te Lo-Reninge, Molenecho's - Vlaams tijdschrift voor Molinologie XXXIV, 2006, 2, p. 61-164.
Personen
Luc Notredame, Reninge (huidige bewoner)
Patrick Boudry en Catherine Masschelein, Reninge
Archieven
Algemeen Rijksarchief Brussel, Raad van Financiën, nr. 1884 (vermelding op molenkaart van 1769).
Algemeen Rijksarchief Brussel, Raad van Financiën nr. 1929 (aanvraag  nieuwe molen op Hofland, 1786).
Rijksarchief Brugge, Bevolkingsregisters 1814-1816  -  Pollinkhove (uitgave: VVF-Brugge, dl. XXV, 1987, p. 59).
Rijksarchief Brugge, Fonds Kasselrij Veurne, nr. 253. Volkstelling in de Acht Parochies, 1697 (uitgave door H. Ronse-Decraene, in: Vlaams Centrum voor Genealogie en Heraldiek, Jaarboek 1979, Kortemark, 1980).
Stadsarchief Veurne, Aangifte van het Molenbestand in de Kasselrij Veurne op last van luitenant Portes op 22.03.1700.
Universiteit Gent, Handschrift nr. 880, f° 330v° (rekening molens in het Westland, 1790).
Gedrukte bronnen en kaarten
Carte Maillart(1800)
Atlas der Buurtwegen - Reninge (1843)
Carte Guerre (1877).
Gazette van Brugge en der Provincie West-Vlaanderen  92ste jg., nr. 14, 02.02.1885, p. 2, kol. 4. Slag van molenwiek (exemplaar in Stedelijke Bibliotheek Brugge), Gazette van Rousselare, 07.02.1885. Slag van molenwiek (exemplaar in: Stadsarchief Roeselare).
Gemeente Reninghe. Oorspronkelijke Kadastrale Legger of Alphabetische-Lyst der Grond-Eigenaren, met omschryving van derzelver ongebouwde en gebouwde vaste eigendommen,... Brugge, P.C. Popp, 1840.
HOUZEAUX, Tableau d'assemblage de la commune de Reninge (...) terminé sur le terrain le 19 décembre 1820 (kadasterplan, privaat archief).
Kaart Vander Maelen (ca. 1850).
Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden (Ferraris), ca. 1775.
Kadastrale kaart van Reninge door P.C. Popp, 1840.
Standaerd van Vlaenderen (exemplaar in: Stedelijke Bibliotheek Brugge), 33ste jg., nr. 5224, 29.12.1846, p. 2, kol. 3 (verdrinking molenaar Verfaillie).
Onuitgegeven studies
R. ANNOOT, De Molens..., p. 45.
Stamboom van de familie Verfaillie, opgemaakt door André Verfaillie uit Niedernai (F) en Christian Syryn uit Elverdinge, ons bezorgd door Luc Verfaillie uit Kessel-Lo en Luc Verfaillie uit Izegem.
Literatuur
J. CAILLIAU, Het molenbestand..., a.w., p. 172-178.
S. DEBAEKE, a.w., p. 116.
K. DE FLOU, a.w., VI, 1926, kol. 110.
N. FAVOREL, De Volkstelling...., p. 127-140; 6, p. 154-164.
N. FAVOREL, "Zantingen". Delen 39-41. Een oud parochieboek van Reninge. Inventaris van de familienamen (1679-1729). Loots-Wysterlant, Reninge, 1987, p. 304-306.
[L. GOEMINNE], Molenbestand..., Molenecho's, XI, 1983, p. 228, 230.
H. HOLEMANS, West-Vlaamse..., VI, p. 41.
M. JACOBS, De voormalige Belgische militaire begraafplaats ‘Molenhoek', Hoflandstraat, Reninge, 2002.
R. LAMPAERT, Reninge onder vuur, Koksijde, 2002, p. 51, 225-228, 243.
P. VANNESTE & H. MISSIAEN, a.w., p. 211, 247-248.
A. V[IAENE], Molens en...., p. 24.