Molenechos's Homepage Molenechos.org

Meerhout, Vlaanderen - Antwerpen

Bestaande molen

Karakteristiek

Naam
Haenvensemolen, Molen van Zittaart, Koffiepotmolen
Ligging
Lindestraat 55
2450 Meerhout
Zittaart
kadasterperceel D1664
Vlaanderen - Antwerpen
Geo positie
51.117611, 5.052005 (Google Streetview)
Eigenaar
Jef Druyts - Edith Vanhienen, Olmen (Balen)
Gebouwd
1801 / 1943
Type
Staakmolen met halfopen voet
Functie
Korenmolen
Kenmerken
Gebogen kapvorm
Gevlucht/Rad
Geklinknagelde roeden, 24 m (Verhaeghe, 1900)
Inrichting
2 koppels maalstenen
Toestand
Maalvaardig
Bescherming
M: monument, DSG: dorps- en stadsgezicht,
20 mei 1981
Molenaar
Jef Druyts, Olmen; Jan Melis, Meerhout; Lieven Dockx
Openingstijden
Laatste zondagen van de maanden april-september: na afspraak (e-mail: jef.druyts@gmail.com)
Database nummer
232
Ten Bruggencatenummer
05078 bis  
© Foto: A.J. Wisse, Zwalm

Beschrijving / geschiedenis

De Haenvensemolen of Molen van Zittaart werd gebouwd in 1801 als een houten achtkante grondzeiler door de heren van Dendermonde in de huidige Lindestraat 55 te Zittaart. De molenkap had een aparte vorm (een soort ajuinkap) en er was slechts één lange spruit aanwezig. De romp was gedekt met gepotdekselde planken.

Kadasterbeschrijving uit ca. 1830: "achtkantige molen van hout gebouwd, heeft twee paar molensteenen, niet zoo gunstig gelegen als C1878 (= de Prinskensmolen), den selven is wel onderhouden. Pachter is Frans Praets".

Opvolgende eigenaars en molenaars:
- 1801, opbouw: heren van Dendermonde
- 18.09.1820, eigenaar: Helsen Petrus Amandus, priester te Nivelles; huurder-molenaar voor 6 jaar: Praets Frans: "verpacht voor 6 jaren door A. Helsen, priester te Nivelles, aan Frans Praets".
- 01.09.1826, eigenaar: Helsen Petrus Amandus, priester te Nivelles, huurder-molenaar voor 6 jaar: Praets Frans: "verpacht voor 6 jaren door A. Helsen, priester te Nivelles, aan Frans Praets. De huurpijs van de molen is f. 329,28 waarvan af voor ongebouwde eigendommen f. 6,07; blijft f. 323,21. Het onderhoud der draeyende werken is ten laste van den huurder waardoor het onderhoud voor de helft ten laste vande huurder en den eigenaar wordt berekend werdoor maar hiervoor wordt afgetrokken f. 64,64. Bljift voor den molen f. 258,57".
- voor 1834, eigenaar: Helsen Petrus Amandus, pastoor te Nivelles; huurder-molenaar: Praets Frans.
- 06.08.1856, erfenis: Deroy Louis Isidore, priester te Athis (overlijden van Petrus Amandus Helsen)
- 08.07.1898, verkoop: Heuvelmans-Eyckmans Pieter Frans, molenaar te Meerhout (notaris Verbruggen)
- 02.12.1929, erfenis: en de kinderen (overlijden van vrouw Maria Regina Eyckmans)
- 09.10.1931, verkoop: Heuvelmans-Oeyen Frans Alfons, handwerker te Meerhout (notairs Adriaensens)
- 30.01.1958, verkoop: Heuvelmans-Boons Charles Albert, mijnwerker te Meerhout (notaris Van Ormengen)
- 2017, verkoop: Jef Druyts-Edith Vanthienen, Olmen

Rond 20 juli 1928 werd de vierjarige Irma Belmans dodelijk getroffen door een draaiende molenwiek. Zij was één van de twee dochters van Petrus Hubertus Belmans (Geel 1887 - Meerhout 1944) en Maria Theresia Belmans (Meerhout, 1886-1954). Laatstgenoemde was eerder gehuwd met Victor Heuvelmans (°Meerhout 1888).

Op 12 mei 1940 werd de molen door de Belgische troepen opgeblazen. Molenaar Alfons Heuvelmans liet in 1943 een verlaten standaardmolen overbrengen uit Haenven onder Veerle (nu Laakdal). Hij draaide voor het eerst op 1 september 1943. Daarom wordt hij nog de Haenvense molen genaamd. Deze molen was in Veerle in 1720 gebouwd door Jan en Hendrik Willems op grond van de abdij van Averbode. Oorspronkelijk had de molen een open voet, later kreeg de molen een halfgesloten voet.

In 1979 ontfermden enkele vrijwilligers, waaronder Jef Druyts, zich over het krakende karkas. De eerste molenfeesten werden gelanceerd. Onder de hoede van Els De Kinderen (hoofdredactrice van De Belgische Molenaar) werd van hieruit een brede molenwerking in de Kempen op gang gebracht.

De laatste beroepsmolenaar was Charel Heuvelmans (Meerhout, 1933-2014), zoon van Alfons en gehuwd met Lisette Boons (Veerle 1935 - Meerhout-Zittaart 2014). Hij onderhield de molen uitstekend. Probleem is wel dat er te veel bomen in de omgeving staan die grote hinder geven om te kunnen malen.

Jef Druyts & Edith Vanthienen uit Olmen, eigenaar-molenaar van de Straalmolen in Olmen, kocht de Haevensemolen aan in 2017.

Bij de molen staat een natuurgetrouw model van zijn voorganger, dus een koffiepotmolen.

Technische gegevens

De gietijzeren askop werd gemaakt door Jos Van Aaerschot uit Herentals in 1878.
De roeden zijn geklonken exemplaren uit 1900 van de firma Verhaeghe uit Ruddervoorde.
De molen heeft twee koppels kunststenen met zwaaipandscherpsel (1,5 m). Overbrengingsverhouding achtermolen: 1 op 4,3; voormolen: 1 op 3,7.
Op de achtermolen is een regulateur aangesloten, aangedreven door het staakijzer.
De zakken graan worden omhooggetrokken met een sleepluiwerk (met autoband).

Zie ook: Veerle (Laakdal), Haevense Molen

Lieven DENEWET, Herman HOLEMANS & Rob SIMONS

Aanvullende informatie

Jaarlijks aantal asomwentelingen
2003: 117.888

-----------------

De Volksstem, 23.07.1928
Smartelijk ongeluk te Meerhout. Het kleine meisje, Irma Belmans, vier jaar oud, werd door één der roeden van den windmolen Belmans getroffen.

-----------------

Molenaars Heuvelmans

Joannes Andreas Heuvelmans, molenaar te Meerhout-Zittaart.
Gehuwd met Odrade Van Genechten

Zoon
Petrus Franciscus Heuvelmans, molenaar te Meerhout-Zittaart
Geboren te Meerhout op 13 mei 1851
Gehuwd te Meerhout rond 1880 met Maria Regina Eyckmans, geboren op 11 september 1849 en overleden op 2 december 1929.

Kleinzoon
Victor Ludovicus Heuvelmans
Geboren te Meerhout op 26 juli 1888
Gehuwd te Meerhout op 1 juli 1908 met Maria Theresia Belmans, geboren te Meerhout op 30 maart 1886 en overleden te Meerhout op 8 december 1954. Zij huwde een tweede maal te Meerhout op 15 december 1923 met Petrus Hubertus Belmans, geboren te Geel op 1 mei 1887 en overleden te Meerhout op 21 februari 1944.

Andere kleinzoon
Frans Alfons Heuvelmans-Oeyen, handwerker-molenaar

Achterkleinzoon
Charel Heuvelmans (zoon van Alfons), uit Meerhout-Zittaart, mijnwerker-molenaar
Geboren te Meerhout-Zittaart op 17 december 1933
Overleden te Meerhout op 10 september 2014
Gehuwd met Lisette Boons, geboren te Veerle op 23 maart 1935 en overleden te Meerhout-Zittaart op 2 september 2014, 79 jaar oud.
Dochter Liesbet Heuvelmans, Lindestraat 44, 2450 Meerhout-Zittaart

-----------------

In memoriam Charel Heuvelmans (L. Denewet, B. Hoofs, R. Simons)

Sinds zijn vrouw Lisette was opgenomen in de kliniek, verbleef Charel in het rusthuis van Meerhout.
Zijn gezondheid was al enkele jaren zwak en het overlijden van zijn vrouw, ongeveer een week eerder, is teveel gebleken. Charel (geboren in 1933) was molenaar op de Haenvense molen, een standaardmolen in Meerhout-Zittaert. Deze molen was in 1943 door zijn vader Alfons overgebracht uit Haenven in Veerle-Laakdal. Dit ter vervanging van het houten achtkante grondzeiler die in 1940 door de Belgische troepen werd opgeblazen.
Wat ons zal bijblijven is dat Charel Heuvelmans zijn molen en omgeving piekfijn onderhield. Tot een aantal jaren geleden draaide de molen nog regelmatig. Omwille van de verslechterde windvang was malen haast niet meer mogelijk. Bij de molen staat een schaalmodel van de voorgaande "koffiepotmolen".
Charel heeft nog gewerkt bij molenmaker Caers uit Retie.
De maaldersfamilie Heuvelmans stamt van oorsprong uit het naburige Oostelbeers in het Nederlandse Brabant. Charel of Karel was eigenaar van de molen en molenaarswoning sinds 1958. Tot 1970 maalde hij voor en na zijn werk met de molen. Hij was ook molenmaker bij wijlen Rik Caers uit Retie. Tijdens de laatste restauratie van de Lommelse molen door molenmakerij Peusens was Karel er vaak bij. Zijn eigen molen stond er piekfijn bij en elke dag werd er gewerkt aan de molen. Zijn vrouw deed dan de moestuin en de hof.
In 2011 tijdens de Brabants-Vlaamse molenaarscontactdag werden de molenvrienden zeer gastvrij onthaald door Karel Heuvelmans en zijn vrouw.
Die dag verscheen het boekje "Slag van de Molen" met daarin informatie over o.a. de Haenvense molen en de molenaarsfamilie Heuvelmans. In 1978 overigens begonnen hier de vermaarde Vlaamse molenfeesten georganiseerd door wijlen Els der Kinderen en haar zoon Jef Druijts. Dit leverde toen een maalvaardige molen op!
Met het overlijden van Karel verliezen we een bekende vakman en maalder in de provincie Antwerpen.

--------------------

Film op You Tube: "Haenvense Molen Meerhout Zittaart"
Gepubliceerd op 23 juni 2014
Een impressie van een bezoek op 1 maart 2014 aan bovenvermelde standaardmolen in het kader van de molenaarscursus Diest/Mol 2013/2014 georganiseerd door Levende Molens VZW van de provincie Antwerpen.
Bij de molen staat een natuurgetrouw model van zijn voorganger, een koffiepotmolen.
Categorie: Wetenschap en technologie
Licentie: Standaard YouTube-licentie

Literatuur

Gedrukte bronnen
De Volksstem, 23.07.1928

Werken
H. Holemans & P.J. Lemmens, Molens der Zuiderkempen, Nieuwkerken, 1978, p. 72-75, 106;
L. Grietens, "de Molens van Meerhout: III. de windmolen van Meerhout-Zittaart", in: De Zuiderkempen, X, 1941, nr. 1-2, p. 76; overgenomen in: De Belgische Molenaar, jg. 51, nr. 11 (30 april 1956), p. 149-150;
E. D(e) K(inderen), De Haevense molen te Meerhout-Zittaart, in: De Belgische Molenaar, LXXI, 1976, nr. 5 (7 maart), p. 70-72;
F. Brouwers, "De toekomst van een verleden. Levende molens in de provincie Antwerpen", s.l., Levende Molens Werkgroep Kempen-Antwerpen, (1997);
"Meerhout: de windmolen van Meerhout-Zittaart", in: De Belgische Molenaar, jg. 49, nr. 20 (23 aug. 1954), p. 324-325;
J. Druyts & E. De Kinderen, "De restauratie van de molen van Meerhout-Zittaart nader bekeken of wat gezamelijke inzet rond een molen vermag", in: De Belgische Molenaar, jg. 76, nr. 23 (7 dec. 1981), p. 315-317;
Paul Hendriks, "De windmolens: 19. Meerhout", in: P. Hendriks & R. Hoeen, "Provincie Antwerpen. Wind- en watermolens", p. 18;
E. D(e) K(inderen), "Feestelijkheden rond de molen van Meerhout-Zittaart", in: De Belgische Molenaar, jg. 73, nr. 18 (22 sept. 1978), p. 225;
"Meerhout: de windmolen van Meerhout-Zittaart", in: De Belgische Molenaar, jg. 49, nr. 20 (23 aug. 1954), p. 324-325;
(E. De Kinderen), "Meerhout-Zittaart: inzet beloond", in: De Belgische Molenaar, jg. 75, nr. 14-15 (7-22 aug. 1980), p. 222;
"Molententoonstelling Meerhout-Zittaart: uitzonderlijk succes", in: De Belgische Molenaar, jg. 74, nr. 22 (22 nov. 1979), p. 298-299;
L. Smet, "Ons molenpatrimonium in de provincie Antwerpen: houten molen van Meerhout-Zittaart", in: Molenecho's, jg. 5, nr. 2 (febr. 1977), p. 15;
Cl. Dupré, "Het ontstaan van den Haenvensche molen te Veerle", in: De Zuiderkempen, II, 1933, nr. 1, p. 30-33.
Fr. Van Genechten, "De molen van Haenven onder Veerle: 1723-1795", in: De Zuiderkempen, II, 1934, nr. 4, p. 126-128; III, 1934, nr. 1, p. 1-14;
J. Van Genechten, "Het ontstaan van den windmlen op Haenven onder Veerle", in: De Zuiderkempen, I, 1932/33, nr. 4, p. 49-55.
Trudo J. Gerits, "De verdwenen dorpsmolen van Veerle", in: Ons Heem, XX, 1966, nr. 5 (herfstmaand); overgenomen in: De Belgische Molenaar, jg. 63, nr. 10 (22 mei 1968), p. 145-146;
Gustaaf Peeters, "De molens van Veerle", in: De Zuiderkempen, X, 1941, nr. 4, p. 95-97;
Herman Holemans, "Beschrijving van het molenbedrijf te Meerhout. (Vertaald van het Frans), in: Ons Molenheem, 1983, nr. 2, p. 19-20;
"5 en 6 juni: feestelijk inhuldiging van de Prinskensmolen en de Haanvense molente Meerhout", in: De Belgische Molenaar en Levende Molens, jg. 77 (1982), nr. 5 (mei), p. 100;
Els De Kinderen, "Groeiende Kempense belangstelling voor molens [Prinskensmolen, Watermolen en Haanvense Molen]", in: Levende Molens, jg. 2, 1979, nr. 20 (22 oktober 1979), p. 265-266;
P.J. Lemmens, "Molenoverzicht uit het Arrondissement Turnhout van 1830 tot heden", Heemkundig Handboekje voor de Antwerpse Randgemeenten, Kwartaalschrift, Borgerhout, Gitschotel Buurschap, Jg. 12, [1964], nr. 3, p. 18.
Jos Sterckx, Krista Wilms, Jan Melis e.a., "Slag van de molen. Hier maalt men voor alleman die zijn loon geven kan", Meerhout, 2011.

Persberichten
Jean Eykmans, "Jef laat Haevense molen draaien. Zondag na 3 jaar weer op affiche provinciale molendag", Het Laatste Nieuws, 25.08.2017.
EJM, "Haevense molen scoort hoge ogen op Molendag", Het Laatste Nieuws, 27.08.2018.

Mededelingen
Mailbericht Maria-Louisa Geyskens, 10.01.2016 (nicht van Irma Belmans, slachtoffer van een wiekslag)

Overige foto's

Haenvensemolen, Molen van Zittaart, Koffiepotmolen, Meerhout, Foto: Patrick Van Loo | Database Belgische molens
© Foto: Patrick Van Loo
Haenvensemolen, Molen van Zittaart, Koffiepotmolen, Meerhout, Foto: Roger Laenen, 11.09.2014 | Database Belgische molens
© Foto: Roger Laenen, 11.09.2014
Haenvensemolen, Molen van Zittaart, Koffiepotmolen, Meerhout, Foto: Fran?ois Gijsbrechts, Linkhout | Database Belgische molens
© Foto: Fran?ois Gijsbrechts, Linkhout
Haenvensemolen, Molen van Zittaart, Koffiepotmolen, Meerhout, De voorafgaande houten achtkante bovenkruier. Vezameling Ons Molenheem | Database Belgische molens
© De voorafgaande houten achtkante bovenkruier. Vezameling Ons Molenheem
Haenvensemolen, Molen van Zittaart, Koffiepotmolen, Meerhout, Verzameling Ons Molenheem | Database Belgische molens
© Verzameling Ons Molenheem