Molenechos's Homepage Molenechos.org

Moorslede, Vlaanderen, West-Vlaanderen

Verdwenen molen

Karakteristiek

Naam
Strobomemolen
Ligging
Dadizeelsestraat 208
8890 Moorslede
nabij kruispunt Potterijstraat
gehucht Strobome
Kadasterperceel sectie D nr. 1281
Vlaanderen - West-Vlaanderen
Gebouwd
voor 1806
Verdwenen
1917, oorlog
Type
Staakmolen met open voet
Functie
Korenmolen
Bescherming
niet,
Database nummer
2277
© Schilderij. (Repr. Verzameling Ons Molenheem).

Beschrijving / geschiedenis

Naam
Strobomemolen, Molen van Strooibome, Strooibomemolen (naar de ligging in het gehucht Strobome of Strooibome).

Type/technische kenmerken
Staakmolen op teerlingen, op een molenwal. Tweezolder.
Zadeldak.

Functie
Korenmolen.

Ligging
Dadizeelsestraat 208 (westzijde), erf bewoond door Gilbert Desmedt, nabij het kruispunt met de Potterijstraat, gehucht Strobome. Kadasterperceel sectie D nr. 1281.

Oprichting
Vóór 1806 door Philippe Masschelein, afkomstig uit Beselare.

Eigenaars en molenaars
Oprichter Philippe Masschelein (°Beselare 1750) was gehuwd met Catharina Salembier (°Beselare 1759). Sinds 1815 was de molen in het bezit van de familie Vandemoortele: Martin was er molenaar in de periode 1830-1850. Erfpachter in 1834 was Pieter Billiet. Bij akte verleden voor notaris Vaneecke op 30 juli 1877 werd de molen toegewezen aan de kinderen Louis en Amelie Vandemoortele. Ze hielden ook de herberg met uithangbord In Strooiboome open.
Op 8 februari 1892 werd de molen verkocht aan Isidoor Cyriel Desmedt-Verhoye, een vlasverkoper uit Beselare (akte notaris Deneckere). Bij het uitbreken van de eerste wereldoorlog zetten zijn drie zonen het werk verder: Arthur als graanhandelaar, Henri als molenaar en Clement als voerman of ketser.

Feiten en gebeurtenissen
Pastoor Bierre schreef in 1903 dat de heerlijkheid Strobome een eigen banmolen bezat, die zou gestaan hebben in de meers ten westen van de hofstede waar Charles Soete (in 1903) woonde. Deze molen, door ouderdom bouwvallig geworden, werd gesloopt. "Mijnheer de Meulenaere" kocht de materialen en gebruikte hem voor de opbouw van de Koekuitmolen (zie aldaar). Later zou er een tweede molen gekomen zijn op een andere plaats in Strobome, zoals die tot in 1917 nog bestond.
We vinden het vreemd dat die "eerste" Strobomemolen niet vernoemd wordt in de opsomming van de bestaande korenmolens in Moorslede in 1768 (Algemeen Rijksarchief Brussel, Fonds Financiële Raad, nr. 1926). We vinden hem ook niet terug op de zgn. Ferrariskaart van ca. 1775. Aangezien de opbouw van de Koekuitmolen tussen 1810 en 1815 gebeurde, moet de afbraak van die eerste Strobomemolen ook in die periode gebeurd zijn. Verder weten we dat de vermeende tweede Strobomemolen (die volgens ons gewoonweg de "eerste" is) al in 1815 bestond.
De Vandemoorteles hadden als bijnaam "meulenaars". Ze zijn de voorzaten van de bekende nv Vandemoortele (oliefabriek) te Izegem.
De kadasterdiensten rangschikten de molen rond 1840 als windkoornmolen derde (= de laagste) klas en begrootten hem op 210 frank.
Op 27 juni 1868 viel de bliksem op het molenhuis en de molen. Het huis met strodak brandde volledig af, maar de molen zelf kon gespaard blijven. Toch beliep de schade zo'n 5000 frank, een heel bedrag in die tijd. Gelukkig waren het huis en de molen verzekerd.
Na de eerste wereldoorlog richtten de Desmedts een mechanische maalderij op. Deze bestaat nog en is nog intact, met twee steenkoppels, steenkraan, haverpletter, elevatoren, wanmolen, slijpsteen, elektrische motor met riemaandrijving. De maalderij  is sinds lang buiten werking: de vroegere bewoner Gilbert Desmedt (zoon van Henri) heeft hem niet meer uitgebaat.

Verdwijning
Op Schuwe Maandag 19 oktober 1914 zat molenaar Arthur Desmedt in de molen en zag een patrouille Duitse ulanen komen. Hij riep naar de Belgische en Engelse soldaten dat de vijand afkwam. De kleine groep soldaten nam de fiets, reed richting Moorslede en verborg zich langs de weg om de Duitsers in een hinderlaag te lokken. Een Engelse officier keurde echter dat plan af en gaf bevel verder te rijden, richting Keiberg.
Dezelfde dag nog vluchtten alle bewoners van Strobome.
Het Duitse leger (RIR 242 onder luitenant-generaal Bierling) bezette een dag later de molenhoogte. Daar groeven ze zich met grote snelheid op een uitgestrekt rapenveld in. Ze werden er aangevallen door de Engelse infanterie, maar die trok zich spoedig terug.
De Duitsers dynamiteerden de molen 's nachts op vrijdag 27 juli 1917. Ze vreesden een Engelse doorbraak. Op dezelfde dag hebben de Duitsers ook de kerktoren van Moorslede en de schoor-stenen van de vlasfabrieken op Strobome en Waterdam opgeblazen. Hierdoor werd het richten van de kanonnen der geallieerden erg bemoeilijkt.
Na de oorlog voerde Clement Desmedt de grote molenwal af, een karwei die met spade, paard en kar drie maanden werk vergde. Ter vervanging van de windmolen werd in de jaren 1920 een mechanische maalderij opgericht.

Architecturale beschrijving van het erf met de maalderij (Afd. Onroerend Erfgoed).
Het nog bestaande erf bestaat uit losse, lage bakstenen bestanddelen onder zadeldaken (mechanische pannen) rondom een onverhard erf; erftoegang links van het huis met daarbij aansluitend tuintje met vroeger een miniatuurmolentje dat naar de vooroorlogse windmolen verwees.
Ten oosten aan de straat gelegen huis uit het vierde kwart van de 19de eeuw van drie traveeën en  drie schuurtraveeën, rechts aansluitend bij nr. 206. Aflijnende baksteenfriezen. Rechthoekige muuropeningen onder gietijzeren I-balk met rozetvormige bevestigingsbouten; schuifpoort; rondboogvenster in de linker geveltop.
Ten zuiden: maalderij met typerend laadluik onder overkragend zadeldak met gestileerd windbord en katrol. Ten westen: wagenhuis met erin opgenomen laadruimte, onder geknikt zadeldak. Ten noorden: stalling. 

Lieven DENEWET, Hooglede

Literatuur

Archieven
Rijksarchief Brugge, Bevolkingsregisters 1814-1816, reeks I, nr. 133 (Moorslede)

Mondelinge bronnen
Gilbert Desmedt, vroegere bewoner en zoon van de laatste molenaar Henri Desmedt

Gedrukte bronnen en kaarten
Atlas des communications vicinales de la Commune de Moorslede. Arrondissement administratif de Roulers. Province de Flandre Occidentale [Atlas der Buurtwegen - Moorslede],1846.
Atlas der Buurtwegen - Moorslede (1843)
Gemeente Moorslede. Oorspronkelijke Kadastrale Legger of Alphabetische-Lyst der Grond-Eigenaren, met omschryving van derzelver ongebouwde en gebouwde vaste eigendommen,... Brugge, P.C. Popp, ca. 1840.
Kadastrale kaart van Moorslede door P.C. Popp, ca. 1840.
Volkstelling 1814. Deel 50. Moorslede - Dadizele - Leffinge, Brugge, VVF, 2005.

Literatuur
Lieven DENEWET, "De molens van Moorslede", Moorslede, Heemkundige Kring van Moorslede, Moorslede, 2007.
F. BEERLAND & L. CASTELEIN, De geschiedenis van Slypskapelle, Dadizele, 1979, p. 111-115.
H. BIERRE, a.w., p. 41-42, 48.
L. CASTELEIN & F. BEERLAND, De geschiedenis van Slypskapelle, Dadizele, 1979, p. 82, 111-115.
G. DEBOUTTE, a.w.
K. DE FLOU, a.w., XV, 1934, kol. 555-556.
H. HOLEMANS, a.w., p. 57.
R. HOUTHAEVE, Moorslede..., p. 207.
R. HOUTHAEVE & N. LECLUYSE, a.w., p. 13, 50, 55, 154.
N. LECLUYSE, O. DENORME, O. MUS, a.w., p. 91.
J. MAES, En nog...,p. 190-192.
J. MAES, Nog..., p. 60-61.
J. PUYPE, De ridders van de West-Vlaamse tafel, Van Halewijck, 2002, p. 187-190.
M. VAN DEN WEGHE, Geschiedenis...., p. 238.
M.J. VAN DEN WEGHE, Windmolens..., p. 208-212.
De Gunsch A., Metdepenninghen C., Tansens A. & Vanneste P., Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie West-Vlaanderen, Arrondissement Roeselare, Kanton Roeselare, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 17N1, Brussel - Turnhout, 1999.

Overige foto's

Strobomemolen, Moorslede, Duitse pentekening O. Geamann (coll Norbert Raes, Heule) | Database Belgische molens
© Duitse pentekening O. Geamann (coll Norbert Raes, Heule)
Strobomemolen, Moorslede, Foto: Eelkje Vanderhispallie, 01.08.2009 | Database Belgische molens
© Foto: Eelkje Vanderhispallie, 01.08.2009