Naam
Bontens Stampkot (naar de oprichter en de functie), Veldhoekmolen (naar de ligging), Opvallend is dat de molen tot op het einde algemeen bekend stond als Bontens Stampkot, alhoewel de molen toen niet meer in handen was van de familie Bonte.µ

Type/technische kenmerken
Stenen stellingmolen met zes zolders. Er is geen enkele aanwijzing dat de molen aanvankelijk als grondzeiler of bergmolen zou gebouwd zijn. Rode baksteen. Wolfsdak zonder breukgordingen. Zetelkap (de kap vertoont een brede rok ter hoogte van het zetelkruiwerk, typisch eind 18e-eeuws). Slechts één paar schoren. Boven elkaar geplaatste venstens boven de houten gaanderij. In 1906 werd één houten roede vervangen door een ijzeren geklinknagelde roede van H. Verhaeghe uit Ruddervoorde.

Functie
Koren- en oliemolen

Ligging
Oude Molenweg (oostzijde), hoek met de Roeselaarsestraat (nr. 190), gehucht 't Kruiske. Kadasterperceel sectie A nr. 1570.

Oprichting
Op  6 mei 1786 kreeg Karel Bonte het octrooi van de Oostenrijkse keizer Jozef II om zijn koren- en oliewindmolen op te richten, op een stuk land genaamd "de Velthouck".
Het verkrijgen van dat octrooi verliep zeker niet van een leien dakje. De procedure sleepte niet minder dan 13 jaar aan: de eerste aanvraag dateerde al van 1773!
De lange duur had o.m. te maken met het verzet van de heer van Moorslede: hij vond dat er in en rond Moorslede al genoeg molens stonden.
In de periode 1763-1786 was er een ware "inflatie" aan aanvragers voor het bouwen van molens in Moorslede.
Een overzicht:
- 1763: Joachim de Jonghe, voor een olierosmolen (verleend op 14 mei 1763, zie onder Vandendriessches molen)
- 1768: Jan Baptist de Veughele, voor een koren- en oliewindmolen (verleend op 8 juni 1768, zie onder Veldmolen)
- 1769: dezelfde Jan Baptist de Veughele, voor een graanwindmolen op de Boomgaert, ten zuiden van de weg Moorslede-Roeselare (afgewezen op 6 maart 1769)
- 1770: Pieter Antoon Lybeer uit Sint-Eloois-Winkel voor een graan- en oliewindmolen, aan de weg naar Roeselare (afgewezen)
- 1773: Leonard Stragier uit Moorslede, voor een graanwindmolen te Moorslede (afgewezen).
- 1773: Karel Bonte uit Moorslede, voor een graan- en oliewindmolen (pas verleend op 6 mei 1786, zie onder Bontens Stampkot).
- 1778: Karel Bonte-Deleu, om de olierosmolen van Joachim de Jonghe om te vormen tot een oliewindmolen (verleend op 5 dec. 1778, zie onder Vandendriessches molen).
Het is eigenlijk ongewoon dat in Moorslede zovele aanvragen afgewezen werden. Bij de "Veldmolen" zien we dat de octrooitoekenning in 1768 nog zeer vlot verlopen was, amper 3 maanden na de aanvraag. Nochtans had ook toen al de heer van Moorslede bezwaar aangetekend. Dat het de volgende aanvragers niet meer lukte, had veel te maken met de argwaan die men gekregen had na de toekenning van het eerste octrooi aan Jan Baptist de Veughele. Nog vóór de Veldmolen afgewerkt was, had hij deze molen al doorverkocht omdat hij financieel aan de grond zat. En precies dezelfde persoon vroeg amper een jaar later het octrooi aan voor een nieuwe molen op een andere plaats in Moorslede! Dat voorval was duidelijk blijven hangen bij de adviesverleners. Zo werd zelfs nog in 1782 geëist dat hij schriftelijk afstand zou doen van zijn aanvraag uit 1769 om een molen in Moorslede op te richten!
Jan de Veughele was ondertussen huurder-molenaar geworden in Ledegem en gaf in 1782 aan geen aspiraties meer te hebben om in Moorslede nog een molen te bouwen. Hierop diende Karel Bonte op 15 januari 1784 een nieuw verzoekschrift in waarin hij aandrong op een definitieve beslissing.
Eindelijk, op 6 mei 1786, kreeg Karel Bonte het langverwachte octrooi. Hij moest een jaarlijkse cijns van 4,5 mud tarwe (suivant le cop des grains) betalen aan de Ontvanger van de Domeinen van West-Vlaanderen. Dat bedrag werd verdubbeld in het eerste jaar, alsook bij elke eigendomswissel. De molen moest op minstens 200 stappen van de grote weg (de huidige Roeselaarsestraat) staan.

Eigenaars en molenaars
De oprichter was Karel Bonte (°Rumbeke 1746 - †Moorslede na 1817), gehuwd met Regina Ermentina Deleu (°Beselare 1750 - †Moorslede 1813).
Hij werd opgevolgd door zijn zoon Domien Bonte (Moorslede, 1779 - 1857), gehuwd met Joanna Theresia Bouten (Moorslede, 1782 - 1821).
Een oudere broer, Carolus Franciscus Bonte (Moorslede, 1774-1835), werd molenaar op de korenwindmolen in de Veldstraat te Moorslede (zie onder "Vandendriessches molen").
Een jongere broer, Pieter-Jan Bonte (Moorslede, 1784-1802), verongelukte in de molen (zie onder "feiten en gebeurtenissen").
Na Domiens dood in 1857 werd de molen geërfd door zijn dochter Sophia Virginia Bonte (°Moorslede 1816 - †Menen 1881), weduwe van de Menense nijveraar Carolus Josephus Cappelle (°Menen 1805 - †Oostnieuwkerke 1851).
In 1881 erfden beide zonen de molen: Carolus Josephus Dominicus Cappelle (°Menen 1845) en Albert Désiré Cappelle (°Menen 1849), gehuwd met Sidonie Marie Vanderougstraete, grootnijveraar en senator.
Laatstgenoemde werd in 1911 de enige - en meteen ook de laatste - eigenaar.
Domien Bonte had een olieslagersknecht in dienst (in 1815: Charles Goemaere, °Passendale 1779) en verhuurde de molen in de jaren 1840-1850 aan Petrus Vandeputte.
De Cappelles verhuurden de molen aan Pieter Beheyt (°Moorslede 1856), gehuwd met Mathilde Pharaïlde Dewitte (Moorslede, 1857-1889) en een tweede keer met Pelagia Cneut (°Moorslede 1868). Bij het uitbreken van de eerste wereldoorlog was Pieter Beheyt er nog steeds olieslager en molenaar.

Feiten en gebeurtenissen
Oprichter Karel Bonte had voorheen, in 1778, ook het octrooi verkregen om een oliewindmolen op te richten te Moorslede (zie onder "Vandendriessches molen").
In 1802 verongelukte de 18-jarige molenaarszoon Pieter-Jan Bonte in de molen. Hij leerde, onder de hoede van zijn vader, nog de knepen van het vak. Amper twee minuten was hij binnen of hij werd op het gelijkvloers "in 't harnas gewrongen". Zijn vader stond halfuit de deur en zag verschrikt hoe de muur en de vloer door bloed waren besmeurd. Hij trof zijn zoon geheel verminkt en levensloos aan.
Deze gruwelijke gebeurtenis gaf aanleding tot het dichten en zingen van een gelegenheidslied door een marktzanger, die het droevige nieuws maandenlang 's zondags aan alle kerkportalen in de omgeving zong en becommentarieerde (zie onder "documenten")
In 1848 schonken olieslager Domien Bonte en de burgemeester van Moorslede elk zo'n 7000 frank aan de armendis van Moorslede om de schuldenput van 14.000 frank te delgen. Deze was ontstaan door de hongersnood van 1848 (typhusepidemie, aardappelplaag,...). Medard Van den Weghe loofde beide personen als "goede herten onder de Vlamingen, die medelijden met hunne broeders hebben".
Alhoewel de molen in 1786 als koren- en oliemolen werd opgericht, werkte hij in de jaren 1840 blijkbaar enkel als oliemolen. Op 12 maart 1846 kreeg Pierre Vandeputte de toestemming van de Bestendige Deputatie van West-Vlaanderen om in de oliemolen (die hij huurde van Domien Bonte) het mechanisme te plaatsen om er ook graan te malen. Tegen zijn aanvraag was geen verzet ingediend.
De kadasterdiensten rangschikten de molen rond 1850 als windoliemolen 1ste klas en begrootten hem op 318 frank.
In de nacht van 3 op 4 juni 1902 sloeg de bliksem in de molen, waarbij de molenwieken en wiekenas werden verbrijzeld.
Bontes Stampkot staat geschilderd in de achtergrond van het paneel "De wiedsters" in de vlas-cyclus van de Moorsleedse kunstschilder Emiel Jacques uit 1903.
In de berm van de bocht van de Oude Molenweg ligt nog een fragment van een pletsteen.

Verdwijning
De molen werd reeds beschadigd in oktober 1914. Blijkens een Duitse oorlogsfoto uit januari 1917 (Gefr. Ellerbrock), waren het wiekenkruis, de kap en de gaanderij - weliswaar gehavend - nog aanwezig. Een latere foto, met Duitse soldaten, toont ons de molen zonder wiekenkruis en gaanderij, maar nog met kap en staartwerk. Bij de Slag bij Broodseinde (Zonnebeke) op donderdag 4 oktober 1917 gingen de Duitse troepen (29e IR) bij de molen, gelegen op "Hoogte 39", op de loer liggen. De Groep B-stelling liep langsheen de molen, die een belangrijk waarnemingspunt vormde. In oktober-november 1917, op 21 februari en 10 maart 1918 beschoten de Engelsen de hoge molen, die helemaal tot puin werd herleid.

Lieven Denewet, Hooglede

Bronnen
Personen
Herman Vanhoutte, Wevelgem
Archieven
Algemeen Rijksarchief Brugge, Financiële Raad,
- nr. 1878 (Jan Baptist de Veughele, voor een koren- en oliewindmolen, 1768: de "Veldmolen")
- nr. 1880 (Jan Baptist de Veughele, voor een graanwindmolen op een stuk grond genaamd de Boomgaert , 1769)
- nr. 1884 (Pieter Antoon Lybeer uit Sint-Eloois-Winkel voor een graan- en oliewindmolen, 1770)
- nr. 1896 (Leonard Stragier uit Moorslede, voor een graanwindmolen te Moorslede, 1773)
- nr. 1908 (Karel Bonte, 1778)
- nr. 1909 (Karel Bonte, 1779)
- nr. 1926 (Karel Bonte, 1786).
Archief Heemkundige Kring Dadingisila, Dadizele, KA-EGD-KLO6-MP040 en KA-BEH-KL08-MP030 (aanvragen voor de oprichtingen van windmolens te Moorslede, 1768-1773)
Rijksarchief Brugge, Bevolkingsregisters 1814-1816, reeks I, nr. 133 (Moorslede)
Rijksarchief Brugge, Provinciebestuur, III, nr. 1221 (toestemming toevoeging korenmolen, 1846)
Rijksarchief Kortrijk, Bruine Pakken, nr. 6310 (octrooi 1786)

Gedrukte bronnen en kaarten
Atlas des communications vicinales de la Commune de Moorslede. Arrondissement administratif de Roulers. Province de Flandre Occidentale [Atlas der Buurtwegen - Moorslede],1846.
De Belgische Molenaar, I, 1906, 8 (29 sept.), p. 3.
Gazette van Brugge en van de provincie West-Vlaanderen, 109e jg., nr. 67 (07.06.1902), p. 2, kol. 3.
Gemeente Moorslede. Oorspronkelijke Kadastrale Legger of Alphabetische-Lyst der Grond-Eigenaren, met omschryving van derzelver ongebouwde en gebouwde vaste eigendommen,... Brugge, P.C. Popp, ca. 1840.
Kadastrale kaart van Moorslede door P.C. Popp, ca. 1840.
Volkstelling 1814. Deel 50. Moorslede - Dadizele - Leffinge, Brugge, VVF, 2005.

Literatuur
Lieven DENEWET, "De molens van Moorslede", Moorslede, Heemkundige Kring Moorslede, 2007.
G. AERBEYDT, a.w., p. 148-149.
G. DEBOUTTE, a.w.
M. DE BRUYNE, B. DEWILDE, R. HOUTHAEVE & N. LECLUYSE, Emiel Jacques. Kunstschilder 1874-1937, Moorslede, 1987.
K. DE FLOU, a.w., II, 1921, kol. 331.
H. HOLEMANS, a.w.,  p. 53.
J. LEMMENS, Genealogische gegevens familie Beheyt.
R. HOUTHAEVE, a.w., p. 207.
R. HOUTHAEVE & N. LECLUYSE, a.w., p. 13, 158, 170, 196, 204-207.
N. LECLUYSE, O. DENORME, O. MUS, a.w., p. 58.
J. MAES, En nog..., p. 190.
J. MAES, Nog..., p. 60.
M.J. VAN DEN WEGHE, Geschiedenis..., p. 121.
M.J. VAN DEN WEGHE, Windmolens..., p. 208-212.

Mailbericht John Verpaalen, 28.04.2013.