De rosmolen bevindt zich achter het vroegere neerhof, even ten westen van het beschermde Kasteel van Uitkerke (Kerkstraat 420). Van deze hoeve (Zeebruggelaan 27) zijn nog de witgeschilderde volumes van het boerenhuis met 18de-eeuwse kern bewaard, maar in een verbouwde toestand. De vroegere cirkelvormige omwalling is gedempt. De rosmolen is thans gelegen in het stedelijk Park De Craene, dat in 1980 werd aangelegd. Het rosmolengebouw kwam in stedelijk bezit en werd door middel van een haag afgescheiden van de privaat gebleven voormalige hoeve.

Het was een graanrosmolen, waarbij het paard binnen liep, hetgeen vrij uitzonderlijk is. Het dier werd ingespannen aan de schuin aflopende staartbalk die aan de centrale koningsspil was bevestigd. Er was een groot spoorwiel en één koppel maalstenen. Van het interieur resteren enkel nog de moerbalken. In de centrale moerbalk is in het midden een zijbalk aangebracht, met een uitsparing waarin de boventaats van de verdwenen staande as (standaard, koningsspil) draaide.

In de 20ste eeuw gebruikte de landbouwersfamilie Maenhout het gebouw als "fournoiskot" of kookruimte, zoals om aardappelen te koken voor de varkens.

Het vierkant gebouw is opgetrokken uit baksteen, is witgeverfd met een omgaande zwarte onderband en heeft grote x-vormige muurankers. Tentdak met rode dakpannen. Het gebouw vertoont tekenen van verval. In een hoek is van boven tot beneden een doorgaande scheur merkbaar. Er ontbreken enkele dakpannen.

Het gebouw is met afbraak bedreigd. Nochtans is het gebouw één van de laatst overgebleven, nog ongewijzigde rosmolengebouwen, waarbij het paard binnen liep. (In de Vlaamse kuststreek waren het doorgaans buitenrosmolens, waarbij het paard buitenom het kleiner gebouw liep).

De rosmolen zelf is niet beschermd als monument, maar is - als afhangende van het neerhof - opgenomen in de vastgestelde lijst van het bouwkundig erfgoedHet kasteel zelf werd op 10 december 2003 als monument beschermd.

Ondanks de plaatsing op de vastgestelde ijst van het bouwkundig erfgoed  (onder Kerkstraat 420, "Kasteel met bijhorende boerderij") en zijn voorkomen als cultuurhistorisch relict in een openbaar park, werd het kenmerkend gebouwtje in 2013 geruisloos gesloopt.

Lieven DENEWET

Info verstrekt op 01.08.2011 door dhr. Pol Maenhout (°1938), bewoner van de neerhoeve en zoon van de laatste landbouwer
M. Coornaert, "Uitkerke. De topografie, de geschiedenis en de toponimie van Uitkerke en Sint-Jans-op-de-Dijk tot omstreeks 1900", s.l.n.d.
H. Holemans, "Rosmolens in West-Vlaanderen", in: Studiekring Ons Molenheem, jg. 1994, nr. 4;
E. Bilé, "De straatnamen van Blankenberge, oorsprong en betekenis", Blankenberge, 1988
R. Vervaecke & J. Priem, "Uytekerke, toen...", s.l., 1992.
E. Hooft & P. Vanneste m.m.v. S. De Leeuw & H. Missiaen, "Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Blankenberge, Deelgemeente Uitkerke, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL2", 2003.
Mailbericht Willem Jans, 31.08.2014.