Ruygersmolen

De Ruygerswatermolen was een watermolen op de Dorenbosbeek aan de Geraardsbergsestraat 20. Er was een verdwenen bypass en spaarbekken. Demolen behoorde bij een gesloten hoeve in baksteenbouw onder pannen zadeldaken, Het woonhuis staat aangeduid op de zgn. Ferrariskaart van ca. 1775.

De watermolen (koren- en oliemolen) werd rond 1816 opgericht  door Charles Cosyns. Het complex werd vergroot en uitgebreid met een brouwerij in het derde kwart van de 19de eeuw. De brouwinstallatie werd tijdens de eerste wereldoorlog verwijderd en naar Lede overgebracht. De watermolen werd in 1926 uitgebroken; nadien werd hij ingericht als een mechanische maalderij annex woonhuis.

Opeenvolgende eigenaars:
- ca. 1816, oprichting: Cosyns Charles, te Nederbrakel
- 11.03.1836, deling: De Clooter Joseph Louis, landbouwer te Nederbrakel, landbouwer te Nederbrakel (notaris D'Hont)
- 07.05.1870, gift: a) De Clooter Charles (voor naakte eigendom), molenaar te Nederbrakel en b) De Clooter Joseph (voor vruchtgebruik), brouwer te Nederbrakel (notaris Dujardin)
- 13.01.1883, einde vruchtgebruik: De Clooter-Vandermeulen Charles Louis, molenaar te Nederbrakel (overlijden van Joseph De Clooter)
- 30.07.1892, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Charles Louis De Clotoer)
- 11.05.1910, deling: De Clooter Camille, brouwer te Nederbrakel (notaris Van Damme - graan- en oliewatermolen)
- tot ca. 2010 (sloop), eigenaar: Herman Roger, te Nederbrakel

De gehele hoeve met het watermolengebouw verdween rond 2010, ondanks de opname in de vastgestelde  inventaris van het bouwkundig erfgoed. De laatste eigenaar was Roger Herman. Op de parking van de naastgelegen Aldi ligt nog een loper van een kollergang. Dat verwijst naar de vroegere functie als oliemolen.

Lieven DENEWET, Herman HOLEMANS & Maarten OSSTYN

Bouwkundige beschrijving (Agentschap Onroerend Erfgoed)

Gekasseide rechthoekige binnenplaats met mestvaalt omsloten door vervallen bedrijfsgebouwen uit het einde van de 19de eeuw en jonger.
Boerenhuis palend aan de straat, van zes traveeën met aan weerszijden aansluitende bijgebouwen, rechts dwarsschuur met twee poorten, links voormalige maalderij met afzonderlijke toegangsdeur, onder doorlopend en overstekend zadeldak (pannen, niet evenwijdig aan de straat). Verankerde witgekalkte straatgevel op gepikte en gecementeerde plint afgelijnd door een getrapte daklijst. Gedeeltelijk onderkelderd. Rechthoekige beluikte vensters; dito opgeklampte deur gevat in een natuurstenen omlijsting, bovenlicht met gesmeed ijzeren tracering met ruitmotief, sluit- en houtwerk mogelijk uit eind 18de eeuw. De erfgeveldeur zou gerecupereerd zijn uit het gemelde klooster.
In de zuidelijke vleugel, voormalige brouwerij en intact onderdeel van zogenaamde "zeuge", massief vierzijdig en trechtervormig bakstenen rookkanaal afgelijnd met lisenen. Boven zoldering met bakstenen troggewelven op ijzeren I-balken mogelijk droogplaats voor mout; stookplaats waarschijnlijk in niet meer toegankelijke kelder.
Ten westen: stal met wagenkot en uitbouw met overblijfselen van kleinschalige oliestamperij. Ten noorden: koeienstal met gerecupereerde moerbalk voorzien van gesculpteerde sleutel.

Rijksarchief Gent, Provinciaal archief (1851-1870), nr. 1599/1.
De Temmerman Ludwig, De geschiedenis van de Ruygerswatermolen, Triverius (Brakel), XXXIII, 2003, 3, pp. 66-72.
Herman Holemans, Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 5. Gemeenten M-N, Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2004, p. 86.
"Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen", (Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen 1962, Tweede band, 1963, p. 48).
J. L. Th. Vandeputte, "De molens van het arrondissement Oudenaarde, Uit hun geschiedenis", Oudenaarde, 1974, p. 51.
Helena Duchêne & Mieke Verbeeck, "Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeenten: Brakel, Horebeke, Kruishoutem, Lierde, Zingem en Zwalm, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 15N4".
Mailbericht Maarten Osstyn Adegem, 05.05.2014.