Ronse, Vlaanderen - Oost-Vlaanderen
- Naam
- Molen te Squeere, Molen te Queere, Molen te Krekelberg, Molen te Crekelberge
- Ligging
- Savooistraat 36
9600 Ronse
Krekelberg
1,5 km O v.h. centrum
op de Molenbeek
kadasterperceel B1179bis
Vlaanderen - Oost-Vlaanderen
- Gebouwd
- Voor 1374
- Verdwenen
- 2015, mei-juni (sloop restant van het gebouw)
- Type
- Onderslag watermolen
- Functie
- Koren- en oliemolen
- Bescherming
- niet,
- Database nummer
- 2039
Karakteristiek
Beschrijving / geschiedenis
De Molen te Squeere (Queere) of te Krekelberg (Crekelberghe) was een koren- en oliewatermolen op de Molenbeek, in de Savooistraat 36.
Hij werd reeds in 1374 vermeld als molen te Krekelberg in de regesten van het kapittel van Ronse bij aankoop ervan door de kapelaan.
Vermelding in de penningkohieren van 1577 (f° 82 r°): "Wm de Cueninck d'aude een behuysde stede met de watermolie te Crekel berghe sr. 1 dachtw. 48 p. par."
In het "Landt- ende Caertboeck" van Ronse van 1684 was de "molen te Queere", ook genoemd het "Queterken", "Chreckelberchmeulne" of "Swalmbeekmeulen", gelegen op de "Creckelberch", eigendom van het Kapittel van St. Hermes, die ook de Bruulmolen van Ronse bezat. Er was een spaarvijver aanwezig.
Na de Franse revolutie als bezit van het kapittel verkocht. In de 19de eeuw bekend als maalderij van de familie De Man.
Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: De Man François en consoorten, molenaar te Ronse
- 24.12.1834, verkoop: a) De Man Emmanuel, b) De Man Marie en c) De Man Dionis, te Ronse (notaris Stalins)
- 17.07.1844, verkoop: a) De Man Emmanuel en b) De Man Dionis, te Ronse (notaris Stalins)
- 17.08.1863, verkoop: De Wolf Jean, handelaar te Ronse (onderhandse akte)
- 1863, verkoop: De Wolf -Vandemaele Jean, wasser te Ronse (notaris Robette - registratie op 19.11.1863)
- 17.01.1873, verkoop: a) De Wolf August en consoorten, te Ronse, b) De Wolf Désiré, te Ronse, c) De Wolf Herman, te Ronse, d) De Wolf Marie, te Ronse en e) De Wolf Elise, te Ronse (notaris Delamander)
- 23.01.1887, verkoop: a) De Wolf August, verver te Ronse en b) De Wolf -Dubois Romain, verver te Ronse (notaris Delamander).
De familie De Wolf, eigenaar sinds 1863, heeft de maalderij nooit als dusdanig gebruikt. Zij heeft het houten waterwiel doen verdwijnen en vervangen door twee ijzeren, die naast elkaar, op elke oever van de beek, binnen in de instelling stonden. Ze werden gemaakt door smid Lemarcq uit de oude smidse bij 't Wit Paard en kostten 1500 Belgische frank per stuk. De molenstenen werden gebruikt om het blauwe kleurproduct indigo te malen tot poeder. De twee waterwielen hadden een verschillende bestemming. Het ene diende om te kalanderen (glanzen en uitstrijken van de stoffen) en het ander bracht pap- en verfmachines in beweging.
De molen werd door eigenaar August De Wolf geïntegreerd in een blekerij en ververij. In 1912 oprichting kleurenfabriek of blauwververij z.g. "De Wolf frères" die nu volledig is verdwenen.
Het interieur en de twee inwendige ijzeren onderslagraderen werden verwijderd en het gebouw geraakte zwaar in verval. In mei-juni 2015 werd het restant, op de funderingen na, gesloopt.
Bouwkundige beschrijving (Agentschap bouwkundig erfgoed, 1998)
Zeer ruim woonhuis, vermoedelijk opgetrokken in twee fasen, van negen traveeën en twee bouwlagen onder schilddak (pannen), gelegen links van de Molenbeek. Witgeschilderde bakstenen voorgevel met rechthoekige muuropeningen, afgelijnd door muizentand. Vensters met vernieuwd houtwerk, op begane grond afgesloten door persiennes. Beraapte achtergevel.
Haaks aangebouwde vroegere schuur van zes traveeën en anderhalve bouwlaag onder pannendak. Getoogde inrijpoort in rechtertravee. Gedichte benedenvensters.
Erachter, over de Molenbeek gelegen voormalige blauwververij "De Wolf frères" met incorporatie van de oude watermolen. Nu volledig in puin. Bewaarde ronde fabrieksschoorsteen van 1900.
Lieven DENEWET, Herman HOLEMANS & Maarten OSSTYN
Literatuur
Archieven
- Stadsarchief Gent, Penningkohieren Ronse, 1577, f° 82 r°.
- Rijksarchief Gent, Kaarten en Plans, Scheldedepartement, nr. 5978.
- Rijksarchief Ronse, Bedrijfsarchieven, De Wolf Frères.
- Stedelijke Musea Ronse, Archief.
- Stadsarchief Ronse, "Landt ende Caertboeck" van Ronse, 1684.
Werken
- Gadeyne G., "Inventarissen van archieven van kerkfabrieken (Oud Regiem), Deel II: Kapittelkerk en parochiekerken van Ronse", Brussel, 1979, p. 223.
- Emmanuel-M. (Br.) - Mora N., "Eigen schoon, De watermolens van Ronse en wat er mee in verband staat", s.l., s.d., p. 69-74.
- Vandeputte J.L.Th., "De molens van het arrondissement Oudenaarde, Uit hun geschiedenis", Oudenaarde, 1974, p. 157-159.
- H. Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 6. Gemeenten O-R", Opwijk, Ons Molenheem, 2006, p. 54-55.
- Bogaert C., Lanclus K., Tack A. & Verbeeck M., "Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Oudenaarde, Kanton Ronse", Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 15N3, Brussel - Turnhout, 1998.