Nedermolen

De Nedermolen, Kerk- of Kerkhofmolen was een graan- en oliewatermolen op 100 meter ten zuidoosten van de kerk van Hofstade, iaan de noordoostzijde van de Bergweg (nr. 1), op de Torens-, Molen- of Ter Erpenbeek.

De watermolen was voor 1463 gebouwd (vermelding "aen de kerchof molen") en was de banmolen van het dorp Hofstade. (Rijksarchief Gent, fonds Hofstade, Cijns- en Rentenboek van S. Waudru, anno 1463, 9 v°). De molen werd in 1496 opnieuw vermeld.

Uit de penningkohieren van Hofstade van 1571, f° 137 r°: "Simoen Pasman haut in pachte van joncheer Adriaen de Paepe ontfanger van de confiscaetie een coorenmeulen ende slachmuelen staende beede up de beke mitg. een behuust stedekin daeran gheleghen toebehoort hebbende Joanna Spliters, tsamen voor 12 p. gr. tsrs in ghelde mitg. noch 4 vaeten terwen, 14 vaeten coorens 36 schell. par. in ghelde en een cappoen jaerlicx der wte gaende, comt tsamen de terwe gheestimeert up 8 schell. 8 gr., tcooren 25 schel]. 8 gr., de cappoen up 8 gr."

Tegenover de (thans plaatselijk overwelfde) Torens-, Molen- of Ter Erpenbeek, ten noordoosten van Hofstade-Dorp (nr. 18) op het kadasterperceel B444a werd in 1844 een nieuwe graanwatermolen gebouwd.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: d'Allegande, graaf te Brussel
- later, eigenaar: d'Allegande Marie Louise Alexandrine, echtgenote Soins Auguste Antoine Joseph, eigenares te Equermes (F)
- 26.05.1868, verkoop: a) Matthijs Silverius, olieslager te Hofstade, b) Matthijs François, c) Matthijs Donatus en d) Matthijs Barbe (notaris Masselus)
- 15.03.1886, verkoop: a) Matthijs  Donatus, b) Matthijs Frans en c) Matthijs Barbara (onderhandse akte - deel van Silverius)
- 17.06.1892, erfenis: a) Matthijs Donaat, olieslager te Hofstade en b) Matthijs Barbara, te Hofstade (overlijden van Franciscus Matthijs)
- 30.09.1894, erfenis: a) Matthijs Donaat, de erfgenamen en b) Matthijs Barbara, te Hofstade (overlijden van Donaat Matthijs)
- 17.11.1896, erfenis: a) Matthijs Barbara, de erfgenamen en b) Matthijs Donaat, de erfgenamen (overlijden van Barbara Matthijs)
- 02.07.1897, deling: Van den Bossche-De Clippele Emiel Jan-Baptist, handelaar te Aalst (notaris De Geest - o.a. molens B444a, B495b en B510)
- 1920, verkoop: Onderlinge Maatschappij Samenwerkende Maalderij Sint-Cornelis van Hofstade, te Hofstade (notaris Tibbaat - bloemwatermolen B444a en lijnnkoekbrekerij B495b)
- 09.04.1951, verkoop: Timmerman Philemon, werkman te Hofstade (notaris Meert - magazijn B495c en tuin)

Het molengebouw op B495 werd in 1880 louter ingericht als lijnkoekwatermolen. Het werd in 1930 verbouwd tot magazijn en in 1951 afgebroken. Het gebouw op B444a evolueerde naar een bloemmaalderij en werd in 1950 als huis ingericht.

Café "In de Molen", een 100-tal meter verder gelegen (Hofstade-Dorp 21), is genoemd naar de molen. Een deel van het sluiswerk (de stuw) bestaat nog aan de overkant van de straat en is bijna onder de straat zelf gelegen.

Lieven DENEWET, Herman HOLEMANS, Maarten OSSTYN, Robert VAN RYCKEGHEM

Archieven
Rijksarchief Gent, fonds Hofstade, Cijns- en Rentenboek van S. Waudru, anno 1463, f° 9 v°.
Archieven
Stadsarchief Gent, Penningkohieren van Hofstade van 1571, f° 137 r°
Stadsarchief Aalst, nr. 1247, f° 66

Gedrukte bronnen
Recht en Vrijheid, 01.01.1928. - Gijzegem en Hofstade. Artikel over de Molenbeek met aandacht voor de watermolens.

Werken
Herman Holemans, Oost-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1935-1990. Deel 3. Gemeenten G-H-I, Kinrooi, Ons Molenheem, 2000, p. 69-70.
Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Eerste aflevering. De arondissementen Aalst en Dendermonde. Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XIV, 1960, 3 (Gent, 1962), p. 48.
Jozef De Brouwer, "Hofstade. Deel 6 van de geschiedkundige verhandeling over Groot-Aalst met inventarisatie van zijn straten en gebouwen", 1977.
Jozef De Brouwer, "Toponymie van Hofstade", 1950.
Jozef De Brouwer, "Geschiedenis van Hofstade", 1949.
Mimi De Loose, "Herinneringen aan Hofstade", s.d.
John Verpaalen, "Vrouwen willen Overmolen restaureren", Levende Molens, jg. 13, 1991, 2, p. 12-15.

Persberichten
Recht en Vrijheid, 1 januari 1928