Overpelt (Pelt), Vlaanderen - Limburg
- Naam
- Sevensmolen - II, Sint-Odamolen
- Ligging
- Breugelweg 163
3900 Overpelt (Pelt)
Heesakkerpark
Vlaanderen - Limburg
- Geo positie
- 51.191063, 5.431218 (Google Streetview)
- Eigenaar
- Gemeente Pelt
- Gebouwd
- 1745 / 1853 / 1962
- Type
- Staakmolen met halfopen voet
- Functie
- Korenmolen
- Kenmerken
- Halfopen voet
- Gevlucht/Rad
- Gelaste roeden, fabr. Derckx - Wessem (1989): buitenroede nr. 593 (22,65 m); binnenroede nr. 594 (22,55 m)
- Inrichting
- 1 koppel blauwe stenen, 1 koppel kunststenen
- Toestand
- Maalvaardig
- Bescherming
- M: monument, DSG: dorps- en stadsgezicht,
28-12-1994 - Molenaar
- Dirk Kums, Pier Dijkmans, GSM 0497 51 13 31; e-mail: L.m.n.limburg@gmail.com
- Openingstijden
- Op aanvraag, op molenzondagen, contact: zie onder Molenaar
- Database nummer
- 19
- Ten Bruggencatenummer
- 50019
- Internet bron
Karakteristiek
© Lukas Vandael, 09.09.2020
Beschrijving / geschiedenis
De Sevensmolen is een houten korenwindmolen, type standaardmolen met halfopen voet, aan de Breugelweg, in het Heesakkerpark te Overpelt.
De molen werd rond 1745 gebouwd in Helchteren (op het aswiel staat echter het jaartal 1748). In 1830 werd hij omschreven als een "kleine houten standerdmolen op verheven heidegrond, gelegen ten oosten van het dorp niet ver van het kasteel, hebbende één paar stenen, de werking is tamelijk goed maar het gebouw is in slechte staat, draait echter gemakkelijk met weinig wind". De molen was toen eigendom van Carolus de Podesta, koopman te Luik, die de molen verpachtte aan Paul Lemmens. Op de standerd staat de inscriptie: 1832, ICARMANS MOLDER.
Molenaar Gerard Sevens kocht in 1853 de windmolen aan en verplaatste hem naar de Kloosterstraat/Windmolenstraat in Overpelt. In een balk op de steenzolder staat dit gebeuren herinnerd: "HERBRAEGT VAN HELCHTEREN NAER OVERPELT DOOR G. SEVENS 1853". De molen kende in de loop der jaren verschillende eigenaars, maar men maalde altijd onder het beheer van de familie Sevens. De molen vormde in de eerste helft van de 20ste eeuw een mooi dorpsgezicht samen met het klooster en de kerk.
In de jaren 1940 werden de houten binnenroede vervangen door een geklinknageld exemplaar, waarop het stroomlijnsysteem "Van Bussel" werd aangebracht. De houten schaliën op de windweeg werden vervangen door blauwe en witte eternietleien in dambordpatroon, hetgeen de molen een karakteristiek uitzicht gaf.
Eind jaren 1950 kwam de molen, die de laatste jaren nog met één roede draaide, buiten bedrijf en begon te vervallen. Gelukkig kocht de gemeente Overpelt de molen in 1962 aan van Hendrik Moren-Lehaen.
Twee jaar later werd de molen verplaatst naar het gemeentelijk wandelpark Heesakkerheide en volledig gerestaureerd door molenmaker Hubert Adriaens uit Weert.
Van de kast werden o.a. middenlijsten, windpeluw en het stormeind vernieuwd. Verder nieuwe vloeren en binnentrap, nieuwe beplanking op de kast en nieuwe paraplu. Er kwamen tweedehands Verhaegheroeden, afkomstig van een molen te Paal. Het uiterlijk van de molen veranderde door de visgraatbeplanking op de windweeg die werd aangebracht en de gekartelde onderkant van de zijwegen. Het wachthuisje op het balkon werd achterwege gelaten. Hiermee was de molen van de ondergang gered en diende als sieraad aan de ingang van het Heesakkerpark.
Eind jaren 1980 was een nieuwe opknapbeurt nodig. Die kwam er onder impuls van de vzw Levende Molens Noord-Limburg. Vernieuwd werden de roeden, vang, baansteen, kammen en staven van de voormolen, steenkuip van de achtermolen. De restauratie gebeurde door molenbouwer Adriaens uit Weert onder leiding van architect Paul Gevers uit Kasterlee. Een bedrag van 400.000 frank werd bekomen van de Koning Boudewijnstichting.
De Sevensmolen werd op 28 december 1994 beschermd als monument. In 1995-'96 werd de trap vernieuwd en kreeg de molen een grondige verfbeurt, met de hulp van de toenmalige Limburgse Molenwacht (een tewerkingstellingsproject voor jongeren).
Eind 2006 werd een bomenkapplan opgesteld. In 2008 en 2010 werden er ten ZW, W en NW van de molen een aantal bomen gekapt.
Op 17 maart 2010 vernieuwde molenmaker Dirk Peusens de roedespieën. De molenkast krijgt een nieuwe schilderbeurt.
De molen wordt opengesteld door leden van de vzw Levende Molens Noord-Limburg. Eén van hen, Jos Brouwers, overleed op 11 augustus 2013 op 80-jarige leeftijd. Een andere was Rob Simons (1990-2019).
De gemeenteraad van Overpelt (thans Pelt) keurde op 26 juni 2014 de uitvoering van onderhoudswerken goed. Het gaat om werken aan de dakbedekking en -structuur, buitenwerk en draaiwerk. Daarenboven moet de hele molen worden herschilderd. Een inspectieverslag van de Monumentenwacht diende als basis van het bestek waarbij de kosten op 78.045 euro inclusief BTW geraamd werden.
In de zomer van 2016 werden onderhoudswerkzaamheden uitgevoerd: de windplanken en het hekwerk van de roeden werden vervangen en de roeden en de molenkast werden herschilderd. Kostprijs: 70.000 euro, met een erfgoedpremie van 28.000 euro door de Vlaamse Overheid (Agentschap Onroerend Erfgoed).
Technische gegevens:
Vang: blokvang met vangtrommel (opmerkelijk is het houten sabelijzer), pal
Molenas: hout, met ijzeren askop fabr. Van Aerschot uit Herentals
Gevlucht: fabr. Derckx - Wessem (1989), binnenroede 22,55m. lang. Buitenroede 22,65m. lang
Kruiwerk: zetelkruiwerk, kruihaspel
Inrichting: 1 koppel stenen op de steenzolder (kunststenen loper, fabr. Koppen en Frings, Maastricht (NL); blauwe ligger met kunstmaallaag); 1 koppel blauwe stenen op de maalzolder; kammenluiwerk.
De achtermolen heeft geen steenkraan, dit dient dus opengebroken te worden met de steenreep of met een moderne hijs.
Overbrenging:
Aswiel 64 kammen, rondsel 15 staven = 1 op 4,9 (voormolen)
Aswiel 63 kammen, rondsel 14 staven = 1 op 4,5 (achtermolen)
Lieven DENEWET & Rob SIMONS
Aanvullende informatie
Intekendatum: maart 2010
Molen: Overpelt (Limb.), Sevensmolen - standaard-molen met halfopen voet
Bouwheer & ontwerper: Gemeente Overpelt
Opdracht: Vernieuwen roedespieën
Toewijzing: Peusens Dirk bvba, Merelbeke
"Jef Brouwers overleden", internetgazet. be, 13.08.2013.
Zondag is Jef Brouwers overleden, de echtgenoot van Denise Haubrechts. Hij was 80 jaar. Vrijdag wordt hij begraven, na een rouwmis in de kerk van Overpelt-Centrum.
In memoriam Jef Brouwers
Nu is er de pijn om het gemis,straks wordt het stille dankbaarheid om wat hij was voor mij: iemand om nooit te vergeten.
De Heer Jef BROUWERS
echtgenoot van mevrouw Denise HAUBRECHTS
Geboren te Overpelt op 12 december 1932 en aldaar overleden in het Mariaziekenhuis op 11 augustus 2013.
Dit melden u met droefheid: Denise HAUBRECHTS, zijn echtgenote
Delen dit verdriet:
zijn zus, schoonzus, schoonbroer, neven en nichten.
De families: BROUWERS - WITTERS en HAUBRECHTS - ONKELINX.
Met speciale dank aan de dokters en personeel van het Mariaziekenhuis voor hun goede zorgen.
De uitvaartliturgie, waartoe u vriendelijk wordt uitgenodigd, zal plaatshebben in de parochiekerk van Overpelt-Centrum op vrijdag 16 augustus 2013 om 10.30 uur, waarna de teraardebestelling op de begraafplaats aldaar.Samenkomst en rouwgroet: in de kerk vanaf 10.00 uur.
Begroeting: uitvaartcentrum Severens, Houtmolenstraat 8, Overpelt, woensdag 14 augustus van 18.00 tot 18.30 uur.
Rouwadres: Denise Brouwers-Haubrechts, Burg. Van Lindtstraat 17/2, Overpelt
Familie, vrienden en kennissen die bij vergetelheid geen overlijdensbericht ontvingen, gelieven dit als zodanig te beschouwen.
"Onderhoudswerken aan de Sevensmolen", Internetgazet, 27.06.2014.
Onderhoudswerken aan de Sevensmolen in het Heesakkerpark dringen zich op. Zo moet er dringend iets gedaan worden aan de dakbedekking en -structuur, buitenwerk en draaiwerk. Daarenboven moet de hele molen worden herschilderd. Een inspectieverslag van de Monumentenwacht diende als basis van het bestek waarbij de kosten op 78.045 euro inclusief BTW geraamd werden. De gemeenteraad keurde gisteravond het voorstel goed.
"De Sevensmolen in de steigers voor renovatie", overpelt.cdenv.be, 26.06.2016.
De Sevensmolen in het Heesakkerpark in Overpelt vangt voorlopig geen wind. De gehele wiekbekleding werd voorlopig weggenomen. Een en ander maakt deel uit van de renovatie van de molen. Losse verfbladders, algen, houtrot en andere kwalen worden daarbij verwijderd en een aantal onderdelen van de molen worden hersteld. Vervolgens wordt de molen behandeld met een conserveermiddel. Tot slot wordt de gehele molen opnieuw in de kleur gezet. Uiteindelijk zal de molen er weer in al zijn glorie bijstaan, zegt CD&V schepen van erfgoed Carine Van Gerven.
Het hekwerk van de wieken wordt momenteel in de ateliers van de gespecialiseerde aannemer gerenoveerd. Alleen de zogenaamde roeden hangen nog aan de molen. Die worden binnenkort eerst opnieuw geschilderd. Vanaf 4 juli gaat de molen dan in de steigers voor een volledige opknapbeurt. Eind augustus zouden de werken afgerond moeten zijn. Eén en ander zal wel afhangen van het weer. Door de aanhoudende regen is de start van de werken al enkele malen uitgesteld.
De molen – een houten standaardmolen – werd rond 1745 in Helchteren gebouwd. In 1853 verhuisde hij naar Overpelt. Hij stond tot 1964 op de kruising van de huidige Kloosterstraat en – jawel – Windmolenstraat. Toen verhuisde hij naar het Heesakkerpark.
De renovatie kost iets meer dan 70 000 euro. 28 000 daarvan wordt gesubsidieerd door het Agentschap Onroerend Erfgoed van de Vlaamse overheid.
Carine Van Gerven: “Het Overpelts molenpatrimonium behoort tot het belangrijkste van heel Vlaanderen. Het is voor ons dus heel belangrijk erfgoed dat met zorg onderhouden moet blijven.
"Overpelt: Sevensmolen in Overpelt wordt opgeknapt", limburgnieuws.be (24 juni 2016)
De Sevensmolen in het Heesakkerpark in Overpelt ondergaat een complete renovatie. Het hekwerk van de wieken wordt momenteel in de ateliers van de gespecialiseerde aannemer gerenoveerd. Alleen de zogenaamde roeden hangen nog aan de molen. Die worden binnenkort eerst opnieuw geschilderd. Vanaf 4 juli gaat de molen dan in de steigers voor een volledige opknapbeurt. Eind augustus zijn de werken klaar. De renovatie kost iets meer dan 70.000 euro, 28.000 daarvan wordt gesubsidieerd door het Agentschap Onroerend Erfgoed van de Vlaamse overheid. Carine Van Gerven: ?Het Overpelts molenpatrimonium behoort tot het belangrijkste van heel Vlaanderen. Het is voor ons dus heel belangrijk erfgoed dat met zorg onderhouden moet blijven."
Literatuur
W. Smet & H. Holemans, "Limburgse windmolens in heden en verleden", Nieuwkerken-Waas, 1981, p. 141-145;
H. Holemans, "Tweemaal verplaatste windmolens III, Ons Heem, XXIII, 1968, p. 234-235.
A.L., "Windmolens worden gered", Ons Heem, XVIII, 1963, p. 127.
H. Leynen, "Overpeltana, de drie molens", in: Limburg, XIII, 1931, p. 29-30;
J. Molemans, "Toponymie van Overpelt", Gent, 1975;
Bert Van Doorslaer, "Met de stroom mee of tegen de wind in? Molens in Limburg", Borgloon/Rijkel, Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed, 1996;
F. Dirks, "De Sevenswindmolen van Overpelt opgeknapt door jongeren van de Molenwacht", in: Natuur- en Stedenschoon, LXV, 1997, nr. 1, p. 31-32;
"Monumentenzorg: ieders zorg. As: watermolen. - Herzele: de 'Te Rullegem'-molen. - Maarkedal: de Romansmolen. - Overpelt: De Sevensmolen. - Stene: de windmolen", in: "Ons Molenheem", Kinrooi, 1989, 19-25, ill.;
F.J.B. Dirks, "De Sevenswindmolen te Overpelt. (Molensprokkels)." in: "Natuur- en Stedeschoon", jg. 58 (1989), nr. 6, p. 17-20, ill.
Persberichten
Kerkuil, "Van zwaaiende wieken en tuimelende raderen in de Kempen en in Haspengouw", Moeder van Goeden Raad, september 1964, p. 205-208.
B. Lindekens, "Overpelt", Rijk der Vrouw, 07.05.1969.
S.O., "De Noorderkempen: land van heide, molens, moderne fabrieken en cultuurwerking", Het Volk, 16.06.1969.
Steven, "Overpelt. Houten molen verplaatst", De Standaard, 09.09.1964.
"Le Moulin d'Overpelt", Le Sillon Belge, 18.03.1977.
"Opknapbeurt voor Sevensmolen", in: Het Belang van Limburg, 18.03.2010.
Paul Theeuwen, "Zondag zijn er molenfeesten in Overpelt", in: Het Belang van Limburg, 24.06.2010.
"Jef Brouwers overleden", internetgazet. be, 13.08.2013.
"Onderhoudswerken aan de Sevensmolen", Internetgazet, 27.06.2014.
"De Sevensmolen in de steigers voor renovatie", overpelt.cdenv.be, 26.06.2016
"Overpelt: Sevensmolen in Overpelt wordt opgeknapt", limburgnieuws.be (24 juni 2016)
"Sevensmolen staat in de steigers", Het Belang van Limburg, 19.07.2016.
BVDH, "Renovatie van Sevensmolen", Het Laatste Nieuws, 28.06.2016.
Mailberichten
Rob Simons, Sint-Huibrechts-Lille, 14.08.2013, 08.07.2014.
