Bocholt, Vlaanderen - Limburg
- Naam
- Luisenmolen, Luysenmolen, Voorste Luysmolen
- Ligging
- Luysenweg 2
3950 Bocholt
op de Abeek
kadasterperceel B814
Vlaanderen - Limburg
- Geo positie
- 51.179363, 5.631204 (Google Streetview)
- Eigenaar
- Gemeente Bocholt
- Gebouwd
- Voor 1515 / 1884
- Type
- Onderslag watermolen
- Functie
- Korenmolen
- Kenmerken
- Bakstenen gebouw, dwars op de beek
- Gevlucht/Rad
- Metalen onderslagrad
- Inrichting
- 1 steenkoppel, ook elektriciteitsopwekking
- Toestand
- Maalvaardig
- Bescherming
- M: monument, DSG: dorps- en stadsgezicht,
28-12-1994 - Molenaar
- Alex Ballet, Bocholt; e-mail: alex.ballet@lne.vlaanderen.be
- Openingstijden
- Iedere 2de en 4de zondag van de maand, op molendagen
- Database nummer
- 143
- Ten Bruggencatenummer
- 50143
Karakteristiek
Beschrijving / geschiedenis
De benaming "Luys" is oorspronkelijk een veldnaam, die werd overgedragen op de twee in het Luysgebied gelegen watermolens en tevens op de molenaarsfamilies.
De Voorste Luysmolen werd al voor 1515 vermeld als volmolen om lakens te vollen.
Vanaf de 19de eeuw werd de molen ook ingericht als korenmolen.
Eigenaars na 1840:
-voor 1844, eigenaar: Luijs Petrus en Braeken Helena, landbouwer te Bocholt
- 1857, verkoop: Theunissen Jan, molenaar te Bree
- 1859, verkoop: Luijs Petrus en Braken Helena, landbouwer te Bocholt
- 1863, erfenis: Luijs Petrus (broers en zussen), landbouwer te Bocholt
- 1874, verkoop: Creemers-Luijs Cornelis, landbouwer te Molenbeersel
- 1890: de weduwe en kinderen
- 1916, erfenis: Creemers-Steyven Theodoor, landbouwer te Bree
- 1934, verkoop: Creemers-Aegten Jan (°1902-+1987), landbouwer te Bocholt
- 2000, eigenaar: Vlaamse Landmaatschappij (VLM)
- 2014, eigenaar: Gemeente Bocholt
De Bestendige Deputatie van de provincie Limburg keurde op 29 september 1848 de vastgestelde pegelhoogte van 0,600 meter goed.
In 1884 werd het houten gebouw vervangen door een gebouw van baksteen.
Eigenlijk is de naam van deze molen 'Voorste Luysmolen' omdat er vlakbij ook een 'Achterste Luysmolen' heeft bestaan. Deze molen dateerde uit 1602 en werd in 1926 afgebroken. Het houten gangwerk werd in 1952 of 1953 vervangen door het huidige gietijzeren gangwerk.
In 1965 werd het maalbedrijf stil gezet en trad er verval in. De laatste beroepsmolenaar was Jan Creemers, geboren te Bree op 26 juli 1902 en er overleden op 14 december 1987. Hij was gehuwd met Aldegonda Aegten, geboren te Bocholt op 13 augustus 1898 en en overleden te Bree op 20 april 1993.
De molen onderging in 2000-2002 een maalvaardige restauratie in het kader van een landinrichtingsproject van de Vlaamse Landmaatschappij (VLM). Ontwerpers waren arcitect W. van Hoof uit Eksel die voor het molentechnisch gedeelte werd bijgestaa door molenspecialist Nico Jurgens uit Hoorn (voorheen Valkenswaard).
De Voorste Luysmolen maakt nu deel uit van een natuureducatief centrum, bij het natuurgebied "De Luysen".
Iedere laatste zondag van de maand is de molen in werking en worden er maaldemonstraties gegeven.
De molen heeft nu één steenkoppel. Vroeger had de molen zelfscherpende stenen (met gaten dus). Deze zijn bij de laatste restauratie door een gewoon steenkoppel vervangen. De molen kan ook een dynamo laten werken die vroeger de molen en het molenhuis van elektriciteit voorzag, thans enkel nog de molen.
Lieven DENEWET, Rob SIMONS & Alex BALLET
Aanvullende informatie
Intekendatum: 18.10.2000, 11 u.
Molen: Bocholt (Limb.), (Voorste) Luysmolen, watermolen met metalen onderslagrad, korenmolen en kleine waterkrachtcentrale
Bouwheer: Vlaamse Landmaatschappij (VLM), Afd. Diest, thans in het bezit van de Gemeente Bocholt
Ontwerper: Arch.bureau Willem Van Hoof, Eksel & Nico Jurgens, Hoorn (voorheen Valkenswaard)
Opdracht: Aanvraag tot deelname aan de beperkte aanbesteding voor het project renovatie en herconditionering van een molen met schuur en stallingen, lot 2: de zuiver molentechnische restauratie van de watermolen met twee steenkoppels en verder de vernieuwing van het rad en bediening van het sluiswerk, o/cat. D23, kl. 2, cat. 00 of 19 of 28
Plaats aanbesteding: Vlaamse Landmaatschappij, Provinciale Afd. Diest, Leuvensestraat 86A, 3290 Diest
Toewijzing: Adriaens Molenbouw bv, Weert (Ned)
----------
Intekendatem: 30.10.2000, 11 u.
Molen: Bocholt (Limb.), (Voorste) Luysmolen, watermolen met metalen onderslagrad, korenmolen en kleine waterkrachtcentrale
Bouwheer: Vlaamse Landmaatschappij (VLM), Afd. Diest, thans in het bezit van de Gemeente Bocholt
Ontwerper: Arch.bureau Willem Van Hoof, Eksel
Opdracht: Renovatie en herconditionering van een molenaarshuis met bijhorende schuur, site Luysmolen
lot 2: elektriciteits- en alarminstallatie van een normale woning voor een gezin met 2 kinderen; o/cat. P1, kl. 1
cat. 26; 40 werkdagen;
lot 3: sanitaire en cv-installaties; o/cat. D17 of D16, kl. 1, cat. 25; 40 werkdagen
lot 4: afbouwwerken; binnenpleisterwerken (deels op wanden en gipskartonplaten, aantal tussenwanden in gipskarton met metalen dragers); binnenschrijnwerk (trap, binnendeuren); vloeren en wandtegels; vaste bemeubeling (keuken, badkamer); gedeelte schilderwerk; cat. D, o/cat. D5 of D10 of D11, kl. 1, cat. 11 of 17 of 18 of 20; 60 werkdagen
Plaats aanbesteding: Vlaamse Landmaatschappij, Provinciale Afd. Diest, Leuvensestraat 86A, 3290 Diest
Offertes: Lot 2: Jehoul Bouwonderneming nv, Beek (Bree), €15.553,16; Electro Berings, Halen, €16.065,98; Segers Mathieu, Bree, €17.039,21; lot 3: Peeters & Zonen nv, Bree, €19.154,39; Jansegers E., Leopoldsburg, €23.481,39; lot 4: Nullens Jan bvba, Bree, €99.926,18
Toewijzing: Lot 2: Jehoul Bouwonderneming nv, Beek (Bree); lot 3: Peeters & Zonen nv, Bree; lot 4: Nullens Jan bvba, Bree
----------
Intekendatum: 07.11.2000, 11 u.
Molen: Bocholt (Limb.), (Voorste) Luysmolen, watermolen met metalen onderslagrad, korenmolen en kleine waterkrachtcentrale
Bouwheer: Vlaamse Landmaatschappij (VLM), thans in het bezit van de Gemeente Bocholt
Ontwerper: Architectenbureau Willem Van Hoof, Eksel
Opdracht: Project Luysmolen: deel 3: omgeving; o/cat. G3, kl. 2, cat. 00 of 08
Plaats aanbesteding: Vlaamse Landmaatschappij, Provinciale Afdeling Diest, Leuvensestraat 86A, 3290 Diest
Offertes: Crommen Willy bvba, Hoeselt, € 119.623,42; Van Vlierden Jos nv, Neerpelt, € 121.848
Toewijzing: Crommen Willy bvba, Hoeselt
Mailbericht Wiel Luys, 04.09.2018; 08.10.2018.
Ik ben een boek aan het schrijven over de familie Luijs.
Deze is gerelateerd aan de Achterste en Voorste Luysmolen in Bocholt.
Hierbij heb ik ook de gichten van de schepenbank van Bocholt in Hasselt geraadpleegd.
Literatuur
Lieven Denewet, "Volmolens in Vlaanderen en Waals-Brabant. Deel 1. Geografische en chronologische inventaris", in: Molenecho's, jg. 1988 (themanummer)
Lieven Denewet, "Vier Vlaamse moleninhuldigingen in het voorjaar 2002" (Rijkevorsel, Massemen, Aartselaar, Bocholt), in: Molenecho's, XXX, 2002, nr. 2, p. 81-82;
Lieven Denewet, "Integratie van molens in Vlaamse landinrichtingsprojecten" (Bocholt, De Moeren, Drongen, Eggewaartskapelle, Zingem, Opitter), in: Molenecho's, XXX, 2002, nr. 2, p. 64-79;
Lieven Denewet, "Inventaris van de Limburgse watermolens met hun pegelhoogtes (1846-1849)", Molenecho's, 39, 2011, nr. 2
"De volmolen van Bocholt opgericht in 1515", in: De Belgische Molenaar, LXII, 1967, p. 325-326;
J. Molemans, "Toponymie van Bocholt", Leuven-Brussel, 1975;
Herman Holemans & Werner Smet, "Limburgse watermolens. Kadastergegevens: 1844-1980", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1985;
Bert Van Doorslaer, "Met de stroom mee of tegen de wind in? Molens in Limburg", Borgloon/Rijkel, Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed, 1996.
Bocholter windmolens - Bocholter watermolens, Bokarelo, VII, 1990, p. 18-21.
H. Cuppens & W. Smet, "Limburgse watermolens; Molens op de Aabeek-Bosbeek en Itterbeek", Sint-Niklaas, 1980.
P. Maes, "De geschiedenis van Bree. De gemeente van de oudste tijden tot aan de Franse revolutie", 1952, p. 184.
Persberichten
"Bocholtse molen krijgt toeristisch-natuureducatieve invulling", in: Het Belang van Limburg, 04.03.2001
J. Molemans, "De familienaam Luys", in Limburg, Federatie van de Geschied- en Oudheidkundige Kringen van Limburg, jg. LIV, 1975, afl. 5, p. 221-222. [over de herkomst van de benaming Luys]
"Molenaar aan het werk op Open monumentendag", Het Belang van Limburg, 13.09.2010.
Roger Dreesen, "Vlaamse molendag ook in Bocholt", Het Belang van Limburg, 19.04.2011.
KVH, "Zeven andere landschapsprojecten krijgen ook steun", Het Nieuwsblad, 29.10.2013.
RDR, "Voorste Luysmolen wordt toegangspoort Grenspark Kempen Broek", Het Nieuwsblad, 06.11.2014.
RDR, "Voorste Luysmolen toegangspoort Kempenbroek", Het Belang van Limburg, 03.04.2015.
RDR, "Bocholt. Voorste Luysmolen onthaalpoort Kempenbroek", De Standaard, 22.04.2015, p. 33.
RDr, "Voorste Luysmolen, onthaalpoort Kempenbroek", Het Belang van Limburg, 20.05.2015.
RDR, "Molens monument van de maand", Het Belang van Limburg, 24.02.2018.
Mailberichten
Wiel Luys, 04.09.2018; 08.10.2018.