Zoutleeuw, Vlaanderen - Vlaams-Brabant
- Naam
- Viermolen, Watermolen van Snyers, Geensmolen, Verbrande Molen
- Ligging
- Rustoordstraat 5
3440 Zoutleeuw
op de Kleine Gete
kadasterperceel B10
300 m W v.d. kerk
coördinaten: 50.832683,5.099998
Vlaanderen - Vlaams-Brabant
- Geo positie
- 50.833443, 5.101016 (Google Streetview)
- Eigenaar
- Privaat
- Gebouwd
- Voor 1240 / voor 1527
- Type
- Turbine watermolen
- Functie
- Korenmolen
- Kenmerken
- Bakstenen gebouw
- Gevlucht/Rad
- Turbine (gedemonteerd)
- Inrichting
- Verdwenen
- Toestand
- Grotendeels verwoest bij brand, restant ingericht als woning, turbine gedemonteerd
- Bescherming
- niet,
Niet beschermd - Molenaar
- Geen
- Openingstijden
- Niet toegankelijk
- Database nummer
- 1421
Karakteristiek
Beschrijving / geschiedenis
De Viermolen is een graanwatermolen op de Kleine Gete, in de Rustoordstraat nr. 5, op 300 meter ten westen van de kerk van Zoutleeuw.
De molen werd voor 1240 gebouwd.
De schepen van Zoutleeuw maakten op 21 september 1377 bekend dat zij op aanvraag van Frans Van Halle, ontvanger van de hertog van Brabant te Zoutleeuw en op advies van de gezworen molensleghers Hendrik van der Ruyselmolen, Johannes Vrederik, Niklaas van der Ruyselmolen en Arnold Ausloe de volgende beslissingen genomen hebben. Wanneer de sluis van een watermolen dient hersteld te worden, dient ze eerst gesloten te worden, waarna ze daarna 8 dagen mag blijven open staan. Daarna dient ze gedurende ten hoogste 40 opeenvolgende dagen gesloten te blijven.
De molen werd voor 1400 herbouwd. In 1527 werd hij verpacht door het Kapittel van Sint-Denijs.
Na de Franse Revolutie werd de molen in beslag genomen en verkocht. De Viermolen kwam uiteindelijk in handen van de famiie Sneyers-Geens.
Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: de Pitteurs Henri Trudonis Bonaventure, ereraadslid te Sint-Truiden.
- 21.12.1845, deling: de Villers-de Pittteeus Louis Libert Guillaume, rentenier te Oosserchen sur Geule (notaris Delquer)
- 29.09.1846, verkoop: Geens Louis, molenaar te Zoutleeuw (notaris Blyckaerts)
- 29.06.1869, gift: a) Geens Louis (voor vruchtgebruik) en b) Geens Joseph (voor naakte eigendom) (notaris Van Goidtsenhoven)
- 05.03.1887, einde vruchtgebruik: Geens-Snyers Philippe Joseph, molenaar te Zoutleeuw (overlijden van Louis Geens)
- 01.04.1904, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Philippe Joseph Geens)
- 09.12.1916, erfenis: de kinderen: a) Geens Blanche, b) Geens Yvonne en c) Geens Marcelle (overlijden vn de weduwe Snyers van Philippe Joseph Geens)
- 03.02.1922, deling: Snyers-Geens Maria Octavius Eligius Eugenius Mauritius, nijveraar te Zoutleeuw (notaris Tallon)
Gedurende de tweede helft van de 19de eeuw (1873, 1885, 1893) gebeurden grondige aanpassingen en werden nieuwe gebouwen opgetrokken die over de waterloop heen waren gebouwd. Tevens installeerde men een turbine, die later ook elektriciteit opwekte.
Deze watermolen van Snyers werd sinds 1977 in de volksmond een tijdlang de verbrande molen genoemd. Op 13 mei van dat jaar brandde het watermolengebouw uit en het nu afgebroken woonhuis uit 1881 werd zwaar beschadigd.
De huidige eigenaar heeft gedurende de jaren 1980 verwoede pogingen gedaan om subsidies los te krijgen voor de restauratie van de molen, echter zonder resultaat. De gebouwen zijn thans grotendeels afgebroken, op een restant en het sluiswerk na. Dat restant is ingericht als woning. De turbine is opgeslagen en zal mogelijk als sierelement in de tuin geplaatst worden.
Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS
Literatuur
L. Thiry, "Zoutleeuw, van monument naar monument", in: Brabant, 1979, nr. 4, p. 16-19.
J. Vanroelen, "Zo was... Zoutleeuw", Antwerpen, 1972;
M.A. Duwaerts e.a., "De molens in Brabant", Brussel, Dienst voor Geschiedkundige en Folkloristische Opzoekingen van de Provincie Brabant, 1961;
Herman Holemans, "Kadastergegevens: 1835-1985. Brabantse wind- en watermolens. Deel 5: arrondissement Leuven (M-Z)", Kinrooi, Studiekring 'Ons Molenheem', 1994.
P. Kempeneers, "Zoutleeuw. Een toponymisch-geschiedkundige studie", Leuven, Instituut voor Naamkunde, Nomina geographica flandrica, Monografie XIX, 2003, 308 blz.
Mina Martens, "Actes relatifs à l'Administration des Revenus domaniaux du Duc de Brabant (1271-1408). Bruxelles, Commission royale d'histoire, 1943, (355 p.), p. 150-152 (Latijn).
"Bronnen en documenten tot een Middeleeuwse Molengeschiedenis. Middeleeuwse oorkonden over molens in Brabant (1293-1399)", Molenecho's, X, 1982, 3, p. 104-107.
Mailbericht Ton Slings, 06.12.2012.