Maarke-Kerkem (Maarkedal), Vlaanderen - Oost-Vlaanderen
- Naam
- Het Stampkot
- Ligging
- Ten Dale 2
9680 Maarke-Kerkem (Maarkedal)
beneden de Boigneberg, tussen Kabuize en Ten Dale
900 m O v.d. kerk
op de Maarkebeek
kadasterperceel A711C
Vlaanderen - Oost-Vlaanderen
- Geo positie
- 50.818169, 3.666828 (Google Streetview)
- Eigenaar
- Privaat
- Gebouwd
- voor 1570
- Type
- Onderslag watermolen
- Functie
- Oliemolen
- Kenmerken
- Natuur- en bakstenen gebouw
- Gevlucht/Rad
- Houten onderslagrad (verwijderd)
- Inrichting
- Verdwenen
- Toestand
- Ruïneus restant van het molengebouw
- Bescherming
- niet,
Niet beschermd, wel op vastgestelde inventaris bouwkundig erfgoed - Molenaar
- Geen
- Openingstijden
- Permanent van buitenaf zichtbaar
- Database nummer
- 1358
- Ten Bruggencatenummer
- 51358
Karakteristiek
Beschrijving / geschiedenis
Het Stampkot ligt op de rechteroever van de Maarkebeek, aan de voet van de Boigneberg, tussen Kabuize en Ten Dale, achter Ten Dale (nr. 2), op 900 meter ten oosten van de kerk.
Deze oliewatermolen werd voor 1570 gebouwd behoorde tot de goederen van de heer van Maarke. Uit de penningkohieren van Maarke (1573), f° 11 r°-v°: "Willem Merpoel haut in pachte van mijnheere van Maerke een behuysde stede met een slacnmueren, viivere ende gheweedt groot tsamen in een beloope zodat ghestaen ende gheleghen es 2 bunder en een half voor 63 p. parisis": - "bij den oliemuelen te Maerke" (Ibidem, 17 °.).
We zien de watermolen aangeduid op:
- Kaart van het Land van Aalst in Sanderus' Flandria Illustrata van 1641-1644, aangeduid als "Muelen Stampkot".
- Villaretkaart (1745-1748)
- Ferrariskaart (ca. 1775) met de benaming "Stampcot Meulen"
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1842)
- Topografische kaart van Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale Poppkaart (ca. 1855)
Uit het proces-verbaal van de gemeente Maarke-Kerkem uit 1820:
"Il y a dans la commune de Maerke-Kerckem trois moulins à eau dont deux appartiennent à Mr. Van Sassegem de Gand, l'un situé Section A n° 312, servant à moudre du grain et l'autre Section A n° 712 servant à moudre l'huile. L'expert n'ayant pu se procurer les baux, a dû se borner à prendre des renseignements dans la commune, dans celles voisines et à établir une juste proportion entre les propriétés. Ils les estime d'égale valeur et devoir (sic) être portés à un revenu brut chacun de fl. 105 dont le tiers déduit pour frais d'entretien et réparation porte un revenu net à fl. 70. Le troisième appartenant à Mr. Versmessen de Gand et situé Section A n°247bis. Il sert à moudre du grain. L'expert l'estime de la même valeur que les deux précédents d'après les renseignements. Toutefois qu'il s'est procuré sur sa valeur locative et son produit annuel donc en revenu net de fl. 70."
De oliewatermolen werd in 1834 ingedeeld in klasse 1, met een kadastrale waarde van 190 frank.
Eigenaars na 1820:
- 1820, eigenaar: van Saceghem Thadeus en consoorten, te Gent
- 1854, deling: a) de Potter d'Indoye-de Bay Joseph Jean Ghislain (voor 57/96), eigenaar te Melle, b) de Potter d'Indoye Nathalie Marie Ghislaine (voor 38/152), eigenares te Gent en c) de Potter d'Indoye Marie Colette Ghislaine (voor 38/152), eigenares te Gent (registratie op 18.05.1854 - notaris Lammens)
- 07.08.1874, erfenis: de Potter d'Indoye Joseph Jean, eigenaar te Melle (notaris De Bay)
- 08.10.1892, erfenis: de Potter d'Indoye-Vanderstraeten Waillet Joseph, zonder beroep te Kluizen (overlijden van Jean-Joseph Ghislain Corneille de Potter d'Indoye)
- 16.02.1917, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Joseph de Potter d'Indoye)
- 08.05.1935, deling: de Potter d'Indoye-Ruzette Joseph Paul Charles, zonder beroep te Gent (notaris Van der Eecken)
De oliemolen kwam na 1800 in het bezit van de Gentse rentenier Van Saceghem en in 1862 van de adellijke familie de Potter d'Indoye.
Het Stampkot werd in 1932 buiten gebruik genomen en ingericht als bergplaats. Er is een verval van 0,7 meter.
Het waterrad is verdwenen. Van het gebouw blijven slechts puinen over: delen opgaand bakstenen metselwerk van drie wanden van een rechthoekige constructie, resten van oeververstevigingen en de natuurstenen strekdam aan de overzijde van de beek. Getraliede rechthoekige vensteropening met natuurstenen latei op de natuurstenen onderbouw van de watergevel.
Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS
Literatuur
Archieven
- Stadsarchief Gent, Penningkohieren Maarke, 1573, f° 11 r°-v°, 17 v°.
- Kaart van het Land van Aalst in Sanderus' Flandria Illustrata van 1641-1644)
- Villaretkaart (1745-1748)
- Ferrariskaart (ca. 1775)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1842)
- Topografische kaart van Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale Poppkaart (ca. 1855)
Werken
- Clothaire De Deken, "Drie kinderen lieten het leven rond de molens van Maarkedal", in: Heemkring Maarkedal, 1998, nr. 6, p. 18;
- Julien Th. Vandeputte, "De molens van het arrondissement Oudenaarde uit hun geschiedenis", Oudenaarde, 1974, p. 20-21;
- "Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Derde aflevering. De arrondissementen Oudenaarde en Sint-Niklaas", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XVI, 1962, 2 (Gent, 1963), p. 34;
- Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 5. Gemeenten M-N", Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2004.
- Rudy De Mets, "Jean-Baptiste en Benoit De Mets, herbergiers van de 19 de eeuwse afspanning genaamd 'de Cabuyze' op het gehucht Wulchaut te Maarke", in: ''Businarias', 2003.
- P. Crombé, "Archaelogisch inventaris Vlaanderen, Band VIII - Maarke-Kerkem", Gent, 1987, p. 197-203.
- M. Verbeeck & A. Tack, "Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Oudenaarde, Kanton Oudenaarde", Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 15N2, Brussel - Turnhout, 1998.
Maarke en de abdij van Ename
Rijksarchief Gent, Abdij van Ename
- nr. 1787. Denombrement van de heerlijkheid Maarke, 1532, 1 stuk
- nr. 1788. Diverse stukken betreffende het denombrement van de heerlijkheid Maarke, 1617-1619, 3 stukken
- nr. 1789. Uittreksel uit het rente- en cijnsboek van de abdij m.b.t. Maarke, z.d., 1 stuk
- nr. 1790. Akte van ridder Louis Bertaus, waarbij hij de schenking aan de abdij goedkeurt van een partij weidegrond te Maarke, 21 mei 1260, 1 charter
- nr. 1791. Akte van Arent, heer van Maarke, m.b.t. het delven van een gracht op een erf van de abdij te Maarke, 21 oktober 1327, 1 charter
- nr. 1792. Akte van Robrecht van Rocquenghien, heer van Kerkem, m.b.t. een overdracht van goederen aan de abdij te Kerkem door Simon van Lalaing, 12 mei 1470, 1 charter.
- nr. 1795. Diverse pachtcontracten, 15de-18de eeuw, 1 bundel
- nr. 1800. Stukken i.v.m. een proces voor de Raad van Vlaandere van de abdij ende grote landeigenaars en pachters te Maarke tegen de wethouders van Maarke i.v.m. de vaststelling van de prijs van gronden en belastingen, 1726 (met bijlagen en retroacten), 1 bundel