De Rabboutsmolen, ook wel Rauwelropemolen genoemd, is een graanwatermolen op de Molenbeek, in de Kloosterstraat 92, op 1,6 km ten noordwesten van de kerk van Lede.

De watermolen heeft een zeer oude geschiedenis. Al in de 13de eeuw werden te Lede twee watermolens vermeld, namelijk: de Rijmeersmolen (zie onder Wanzele) en de molen van Rabboutsrode. Beide waren eigendom van de heer van het dorp, de familie "van Lede".

In 1266 schonk Jan van Lede en zijn echtgenote de molen van Rabboutsrode aan het klooster van Tussenbeke (Serskamp), die hem in bezit hield tot bij de opheffing van het klooster door Jozef II op 17 maart 1783.

In het zettingboek van 1540 lezen wij dat de huurder 14 schellingen parisis aan belastingen betaalde terwijl zijn concurrent, de watermolen van Rijmeers, slechts 15 deniers aan belasting verschuldigd was.

Volgens de penningkohieren van Lede van 1571 (f° 31 r°) werd de korenwatermolen "Rabbens Rode" in pacht gehouden door Jan De Vleeshauder, die aan het klooster als pacht betaalde 9 zakken 1/2 rogge, 13 vaten tarwe en 200 eieren, hetzij 12 pond 18 schellingen 10 groten. Hierna de tekstweergave: "Jan de Vleeschauder haudt in pachte van Tusschenbeken eenen cooren watermuelen ghestaen binnen desen prochie gheh. Rabbens Rode voor 9 sacken ende eenen halfven coorens, den sac ghepresen up 1 p. 4 scheIl. gr. es 11 p. 8 schell, gr., noch 13 vaten terruwen gepresen up 1 p. 8 scheIl. 2 gr., noch 200 eyeren gepresen up 2 schell, 8 gr. es tsrs 12 p. 18 schell. 10 gr."

Frans Mertens was, bij zijn dood in 1669, pachter van deze molen. Zijn zoon Gillis hield verder de molen in pacht tot bij zijn overlijden in 1678. Rond 1700 was Jan Wauters, zoon van Ghijsbrecht, de pachter.

In 1734 pachtte Joos van Lierde, zoon van Lieven (+1734), deze molen. Nadien zorgde zijn zoon Gulielmus voor de uitbating.

Vanaf 1755 staat Joannes-Francis Matthijs, zoon van Joos als pachter van de molen aangegeven. Als gevolg van de opheffing van het klooster van Tussenbeke, in 1783, werd op 7 oktober 1785 de molen openbaar verkocht. Op de derde en laatste zitting werd de molen voor 5860 gulden toegewezen aan Petronella De Vos, weduwe van Joannes-Francis Matthijs, pachter van de molen sinds 1755.

We vinden de molen aangeduid op:
- Villaretkaart (1745-1748) met de benaming Moulin de Roilmelcot"
- Ferrariskaart (ca. 1775)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) met de aanduiding "de molen, Moulin à Eau"
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) met de benaming "Rauwelslede Molen"
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860)

In 1810 was de molen eigendom van Frans Matthijs en in 1818 werd hij uitgebaat door Louis de Bruycker (geboren te Wichelen en gehuwd met Marie-Joanna De Backer, weduwe van Frans Matthijs). In 1828 kwam de watermolen in het bezit van Felix Matthijs, in 1855 zijn weduwe en in 1862 de kinderen van Felix Matthijs. Bij verdeling kwam hij in 1879 aan Pieter Matthijs, om in 1882 bij erfenis over te gaan op Hippoliet-Constant Matthijs-Van Hauwermeiren.

Uit het proces-verbaal van afpaling van de gemeente Lede uit 1817:
"Il y a un moulin à eau exploité par le propriétaire. L'expert evalu (sic) le revenu de cette usine à 350 francs, tiers déduit, à 234 francs. Il est situé Section E n° 109bis."

Eigenaars na 1700:
- tot 1266: heer van Lede
- 1266, schenking: klooster van Tussenbeke te Serskamp (tot opheffing in 1783)
- 07.10.1785, openbare verkoping: De Vos Petronelle, weduwe van Matthijs Joannes-Francis
- 1810, eigenaar: Matthijs Frans
- voor 1834, eigenaar: De Bruycker Louis (François), molenaar te Lede
- 26.09.1835, deling: Matthijs-De Kerpel Felix, molenaar te Lede (notaris Beeckman)
- later, erfenis: a) Matthijs Pieter, molenaar te Lede en b) Matthijs Hypolite (overlijden van vrouw De Kerpel)
- 25.01.1879, deling: Matthijs Petrus, molenaar te Lede (notaris Van Wichelen)
- 20.11.1882, erfenis: Matthijs-Van Hauwermeiren Hippoliet Constant, landbouwer en molenaar te Lede (overlijden van Petrus Joannes Matthijs)
- 17.06.1901, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Hippoliet Matthijs)
- 17.11.1927, afstand: a) Mathijs Oscar Philemon, molenaar te Lede, b) Matthijs Irma Hortensia, zonder beroep te Lede
- 17.11.1927, afstand: a) Matthijs Oscar Philemon, molenaar te Lede, b) Mathijs Irma Hortensia, zonder beroep te Lede en c) Mathijs Clothilde Eulalie, zonder beroep te Lede (notaris Moyersoen)
- 10.01.1939, deling: a) Matthijs Irma Hortensia, zonder beroep te Lede en b) Matthijs Clothilde Eulalie, zonder beroep te Lede (notaris Moyersoen)
- 01.08.1949, verkoop: Lemmens-Libbrecht Adolf Albert, molenaar te Lede (notaris Moyersoen - graanmolen bewogen door water en stoom)
- 1986, verkoop: Roelandt Dominicus, Lede
- 1995, verkoop: Bauwens Wily, Lede

In 1900 werd een stoommachine geplaatst, maar er werd ook nog met waterkracht gemalen.

Molenaar Albert Lemmens-Libbrecht, die de watermolen kocht in 1949,  had ervaring opgedaan op de Tukmolen van Impe (die nu in Etikhove staat) en was er, voor zijn aankoop van de Rabbautsmolen, enige tijd werkzaam.

De molen bleef in werking tot in het begin van de jaren 1960. Dan werd het molenrad verkocht aan de heer Vanransbeke, eigenaar van de Bellemolen te Essene.

De laatste beroepsmolenaar was Albert Lemmens, overleden in 1967. Na de aankoop in 1986 door Dominicus Roelandt werden er, met de bedoeling er een horecazaak van te maken, grondige verbouwingswerken uitgevoerd. Een groot deel van de moleninrichting bleef gelukkig bewaard. Zo zijn er nog steeds twee maalstoelen, een galg en restanten van het luiwerk aanwezig.

In de periode 1995-2002 liet Willy Bauwens van Rabboutsmolen nv in het molengedeelte een antiekzaak uitbaten en werd het waterrad gereconstrueerd: een metalen bovenslagrad. Langs de molen is er een verval van anderhalve meter. Er is geen bypass aanwezig. Op de rechteroever is er bebouwing; op de linkeroever landbouwgrond. Deze watermolen verdient beslist een bescherming als monument.

Sinds 2007 is de molen draaivaardig (productie van groene stroom). Een maalvaardige restauratie van de graanmolen staat op het getouw. Op de cd "Wa da was da was" (2014) van de muziekgroep "Stampen en Dagen" staat een nummer over de Rabboutsmolen.

Lieven DENEWET, Bart VAN LANGENHOVEN & Herman HOLEMANS

De Denderbode, 10, 13, 17, 20, 27 sept., 1, 4, 8, 11, 15, 18 oktober 1908 en in: Notariaat, 12, 19, 26 september, 3, 10, 17 oktober 1908.
Openbare verkoop van een stoom- en watermolen te Wanzele en te Lede. Notaris De Gheest (Aalst) en Soete (Lede). Aan den steenweg van Lede naar Wanzele. Kadaster Lede E 96a, Wanzele 608b en 611b. Gebruikt door de eigenaars.
De Volksstem, 18 maart 1914.
Lede. Storm. Door den hevigen regen stond de baan aan den watermolen der weduwe Matthijs op een lengte van 50 meters onder water.

De Volksstem, 16 nov 1930
Moordaanslag te Lede. Donderdag morgend werd de wijk Molen, gelegen tusschen Lede en Wanzele, in opschudding gebracht door een nare vondst. De genaamde Velleman Alfons-Jozef, 68 jaren oud, knecht op de hoeve van den watermolen gelegen op den steenweg van Lede naar Wanzele, was verleden woensdag avond uitgegaan.

Op de cd "Wa da was da was" (2014) van de muziekgroep "Stampen en Dagen" staat een nummer over de Rabboutsmolen.
Rudi de Koker, "Het beste dat ze ooit maakten’. Stampen & Dagen pakt uit met sterke CD", Het Nieuwsblad, 05.04.2014.
'Wa da was da was': de nieuwe CD van Stampen en Dagen. Foto Rudi de Koker
Lede  - Met hun nieuwste CD bewijst Stampen en Dagen andermaal dat ze tot de beste groepen van Vlaanderen behoren. ‘Wa da was da was,’ wordt tijdens het Paasweekend in GC De Volkskring voorgesteld.
Vijf jaar na ‘Zonder lief’ en aan de vooravond van hun 40ste jubileum pakken Rudy Van den Nest en kompanen uit met een muzikaal gave en technisch strak ingelijste CD. ‘Wa da was da was’, bevat twaalf nummers die stuk voor stuk getuigen van het vakmanschap dat de groep inmiddels heeft opgebouwd. ‘We weten van elkaar wat we waard zijn en we zijn zo op elkaar afgesteld dat we zelf geen sound- check meer nodig hebben,’ lacht frontman Rudy Van den Nest. ‘Deze CD is de beste die ze ooit hebben gemaakt’, klinkt het in de omgeving van de groep. ‘We horen dat ook, maar we moeten nog afwachten hoe het publiek reageert.’
Country style
Zoals gebruikelijk zijn tekst en muziek van de hand van Rudy Van den Nest. Ook de zang van 10 nummers neemt hij voor zijn rekening. Steven D’Hondt zingt een uitsmijter over een bekeerde motorfreak en verder is er nog het instrumentale ‘Fijnense meulen’. In een mengeling van ‘country style’ met af en toe een vleugje reggae, zijn banjo, mandoline, piano, gitaar en slagwerk perfect uitgebalanceerd en prima gemixt.
‘Tijd als anker’
Zoals te verwachten zijn de teksten niet gespeend van de typische ‘Stampen & Dagen’ humor. Onderkoeld en met een vette knipoog, zijn ‘Een vraa’, ‘Metjen en petjen’ en ‘Niks veur mij’. Nieuw is wel de filosofische ondertoon die hier en daar opduikt. Althans voor wie tussen de lijnen wil lezen. Zo is de wondermooie titelsong ‘Wa da was da was’, een aansporing om te vergeten wat moet vergeten worden. Dimitri Verbelen schreef er een gedicht bij : ‘tijd als anker…’ Ook het meeslepende ‘Veur ou’ raakt een gevoelige snaar. Net zoals de wens om er voor elkaar te blijven zijn, in ‘Aad en versleten.’
Volks
Maar vanzelfsprekend ontbreekt ook het volkse niet : het waar gebeurde verhaal van ‘Liene’, de cafébazin, het gemengde reggae en country nummer ‘Saartje’, alsook het bijzonder grappige ‘F*ck the moto’s’ sluiten aan bij de traditie van vroegere hits. Voor één nummer werd leentjebuur gespeeld en wel bij Rodney Carrington wiens ‘Show them to me’ de vertaling kreeg ‘Lotj ze mij zien’.
Voor ‘Wa da was da was’ tekenden Koen Cornu (drums, washboard, percussie), Koen Van Accoleyen (tenor banjo, mandoline, tokkelgitaar), Luc Van Hauwermeiren (viool), Denis Van Swalm (zang, piano, orgel, accordeon), Steven D’Hondt (zang, basgitaar, contrabas, kazoo) en Rudy Van den Nest (zang, akoestische en elektrische gitaar, lapsteel).
Praktisch : Voorstelling CD ‘Wa da was da was’ (met tussendoor enkele tijdloze klassiekers) in GC De Volkskring. Zaterdag 19 april om 20u en zondag 20 april om 15u. Kaarten 5€ via www.tinitiatief.be Aanwezigen kunnen de CD kopen aan de voordeelprijs van 10€. Nadien te bestellen aan 13€ via www.stampenendagen.be .

Archieven
- Stadsarchief Gent, Penningkohieren van Lede van 1571 (f° 31 r°)
- Villaretkaart (1745-1748)
- Ferrariskaart (ca. 1775)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844)
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860)

Werken
- Bart Van Langenhoven, "Wind- en watermolens te Groot-Lede", in: Ken uw Dorp, Jaarboek van de heemkundige kring Heemschut-Lede, 1991, nr. 18, p. 19-53.
- J. De Brouwer, "Geschiedenis van Lede. Het dorpsleven, het parochieleven, het volksleven", Lede, 1963/1983.
- J. De Brouwer, "Oostvlaamse plaatsnamen. IV Lede", Leuven, Brussel, 1958.
- W. De Swaef, B. Van Langhenhoven, Lede ondersteboven. Een kijk op het verleden, Lede, 1999.
- "Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Eerste aflevering. De arrondissementen Aalst en Dendermonde", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XIV, 1960, 3 (Gent, 1962);
- Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 4. Gemeenten K-L", Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2002;
- Robert Desart, "Les Moulins à Eau du Hainaut et des Flandres", Soignies, Lemaire, 1968, p. 89 (aldaar foutief onder Erpe vermeld).

Mailberichten
Gert-Jan Schollaert, achterkleinzoon van Albert Lemmens (laatste molenaar te Lede), 27.01.2011.

Persberichten
De Denderbode, 10, 13, 17, 20, 27 sept., 1, 4, 8, 11, 15, 18 oktober 1908
Notariaat, 12, 19, 26 september, 3, 10, 17 oktober 1908.
De Volksstem, 18 maart 1914.
De Volksstem, 16 nov 1930.
Rudi de Koker, "Het beste dat ze ooit maakten’. Stampen & Dagen pakt uit met sterke CD", Het Nieuwsblad, 05.04.2014.