Watermolen

De Watermolen van Vichte is een watermolen met onderslagrad en later met turbine, op de Kasselrijbeek (grens van de vroegere kasselrijen Kortrijk en Oudenaarde), aan de noordzijde van de Beukenhofstraat (nr. 26).

Aan de overzijde (de westkant) van de Kasselrijbeek, bestond al in 1090 een watermolen om graan te malen. Kort na 1706 werd aan de overzijde een oliemolen gebouwd, zodat een dubbelmolen ontstond.
De heer van Vichte verpachtte de drie heerlijkheidsmolens aan dezelfde
pachter:
- een windmolen (op een mote bij het kruispunt, waarop nu het monument voor de gesneuvelden prijkt),
- een watermolen (bij de brug over de kasselrijbeek in de Stationsstraat) en
- een paardenmolen (op het nederhof van het kasteel)

We zien de watermolen aangeduid op:
- kaart van de Kasselrij Oudenaarde (1669, in Stadsarchief Oudenaarde), met een getekend waterrad
- Villaretkaart (1745-1748) met een getekend waterrad
- Ferrariskaart (ca. 1775) met een getekend waterrad
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855).  

In 1789 werden te pachten gepresenteerd: een beklante korenwindmolen, korenwatermolen en water-oliestampkot, benevens een woonhuis, schuur, stallingen en ovenbuur, onlangs nieuw gebouwd, met 1 bunder 220 ½ roeden medegaande land en meers, gestaan en gelegen binnen Vichte bij de grote baan of heirweg van Oudenaarde op Kortrijk, alsnog in gebruik bij Francies Lambrecht, wiens pacht eindigt op 1 maart 1789. Inlichtingen bij Judocus Francies van Tieghem, griffier te Vichte. Deze advertentie verscheen in de Gazette van Gend, 12, 16 en 19 februari 1789.

Een nieuwe pachtadvertentie verscheen in de "Gazette van Gend" van 11 en 14 juni 1792: "Te pachten aangeboden : een korenwind- en watermolen, met nog een water-olie-stampkot, gelegen nevens de grote heerweg van Oudenaarde naar Kortrijk. Actueel gebruiker is Pieter Francies de Bosschere, nog tot 1 juli 1792. Inlichtingen bij Judocus Franciscus van Tieghem, griffier van Vichte.

Xavier Holvoet, de laatste molenaar die pachter was van de drie molens (1800 - 1820) was ook schepen in Vichte en verhuisde naar Ledegem.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Meyers Jacobus, eigenaar te Zandhoven
- 01.02.1863, erfenis: Meyers-Bosschaert Juius Antonius Josephus, eigenaar te Antwerpen (overlijden van Jacobus Meyers - windmolen en watermolen)
- 06.05.1875, erfenis: de kinderen (overlijden van Julius Meyers)
- 1894, erfeni:s de weduwe en de kinderen (de weduwe wordt deelhebster na het overlijden van twee van haar kinderen: het ene op 13.11.1877 en het andere op 16.02.1882).
- 07.07.1897, deling: Geelhand-Meyers Ludovic Marie Joseph, zonder beroep te Antwerpen (notaris Beckert - moulin à eau et moulin en ruines")
- 07.07.1897, verkoop: Vande Werve-Meyers Charles Marie Jospeh Emile, zonder beroep te Antwerpen (notaris Beckert)
- 1910, verkoop: Deproost-Demeyere Leo, landbouwer te Vichte
- 12.12.1931, erfenis: en de kinderen (overljiden van vrouw Demeyere)
- 12.04.1934, erfenis: de kinderenn (overlijden van Leo Deproost)
- 05.10.1934, afstand: a) Deproost Bertha Angela Francisca, naaister te Vichte, b) Deproost Marthe Marie Godelieve Cornelie, c) Deproost Robert en d) Deproost Anna Elena Justina (notaris Ide - woonhuis met zwingelarij)

De familie Deproost vormde de oliemolen (die in 1879 als vervallen werd omschreven) in 1910 om in een vlaszwingelmolen die tot rond 1914 in werking bleef. Het gebouw van de korenwatermolen werd in 1935 gesloopt. Het bakstenen gebouw van de vroegere oliemolen (vlaszwingelmolen) bestaat nog en is nu ingericht als garage en bergplaats; het waterrad en het binnenwerk zijn verdwenen.

Lieven DENEWET & Heman HOLEMANS

Vichte - Korenwindmolen, korenwatermolen en water-oliestampkot te pachten
Gazette van Gend, 12, 16 en 19 februari 1789.
In 1789 werden te pachten gepresenteerd: een beklante korenwindmolen, korenwatermolen en water-oliestampkot, benevens een woonhuis, schuur, stallingen en ovenbuur, onlangs nieuw gebouwd, met 1 bunder 220 ½ roeden medegaande land en meers, gestaan en gelegen binnen Vichte bij de grote baan of heirweg van Oudenaarde op Kortrijk, alsnog in gebruik bij Francies Lambrecht, wiens pacht eindigt op 1 maart 1789. Inlichtingen bij Judocus Francies van Tieghem, griffier te Vichte.

Archieven en landkaarten
- kaart van de Kasselrij Oudenaarde (1669, in Stadsarchief Oudenaarde) 
- Villaretkaart (1745-1748) 
- Ferrariskaart (ca. 1775)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855). 

Gedrukte bronnen
- "Gazette van Gend", 12, 16 en 19 februari 1789.
- "Gazette van Gend", 11 en 14 juni 1792.

Werken
- Lieven Denewet, Wind- en watermolens om vlas te zwingelen in West-Vlaanderen, in: Molinologie, nr. 7, 1997, p. 1-15.
- Lieven Denewet, Zwingelen met water- en windmolens in Vlaanderen, Molenecho's, 36, 2008, 3, p. 130-153.
- L. Blockeel & N. Maddens, Van der Vichte. De gemeente, de parochie, de heerlijkheid, het geslacht, Vichte, 1975.
- L. Blockeel, Vichte in oude prentkaarten, Zaltbommel, 1973.
- L. Blockeel, Vichts Album, Vichte, 1987.
- Torie Mulders, De windmolens tussen Schelde en Leie, in: Handelingen van de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk, XXII, 1946-1948, p. 46-107.
P. Mattelaer, Molens van groot-Anzegem, in: 33ste Jaarboek van de Geschied- en Heemkundige Kring "De Gaverstreke", Waregem, 2005, p. 147-198, ill.
Rik Castelein, "Bij het overlijden in 1563 van Willem II, Heer van Vichte", in: De Gaverstreke, jg. 21, 1998, p. 29-41.
Mededelingen Jos Drouillon, 13.07.2007 en 13.03.2008.