Molenechos's Homepage Molenechos.org

Grotenberge (Zottegem), Vlaanderen - Oost-Vlaanderen

Bestaande molen

Karakteristiek

Naam
Stenen Molen, Molen van Breivelde
Ligging
Stenenmolen 7
9620 Grotenberge (Zottegem)
zuidwestzijde
doodlopende zijstraat van de Leenstraat
700 m O v.d. kerk
kadasterperceel A507
Vlaanderen - Oost-Vlaanderen
Geo positie
50.874020, 3.844026 (Google Streetview)
Eigenaar
Familie De Temmerman
Gebouwd
Rond 1770
Type
Stenen grondzeiler
Functie
Koren- en oliemolen
Kenmerken
Brede kuip
Gevlucht/Rad
Verwijderd in 1930 na grote stormschade op 12 januari 1930
Inrichting
Verwijderd
Toestand
Enkel nog ledige romp
Bescherming
niet,
Molenaar
Geen
Openingstijden
Geen toegangsdeuren
Database nummer
1030
Ten Bruggencatenummer
03434  
© Foto: Marnix Demoor, 08.06.2010

Beschrijving / geschiedenis

De Stenen Molen of Molen van Breivelde is een stenen graan- en oliewindmolen, type grondzeiler, aan de zuidwestzijde van Stenenmolen 7, een doodlopende zijstraat van de Lenenstraat. De olieslagerij lag in een uitgegraven kelderverdieping.

Hij werd rond 1770 gebouwd. In de Franse tijd werd de molenaar het slachtoffer van een roofoverval; hij werd in zijn bed verrast en gewurgd...

Uit het proces-verbaal van afpaling van de gemeente Grotenberge in 1823: "te Grotenberge bestaat eenen molen, door den wind bewogen wordende, hij is aan Petrus de Poorter te Grootenberge toebehoorende en in steen opgebouwen. Denselve is dienende tot het malen van graan, en wel gelegen. Bij gebrek aan contracten van huuring heeft, wegens de waarde van dien molen, de taksateur menige inlichtingen ingewo(n)nen, en derhalve de zelve in evenredigheid van veele andere molens in het kanton staande, geschat aan eene huurwaarde van 165 gulden, waarop een derde voor herstel en onderhoud moet afgetrokken worden, blijft dan een zuivere opbrengst van 110 gulden".

Eigenaars na 1820:
- 1823, eigenaar: De Poorter Petrus (Pierre Jean), molenaar te Grotenberge
- 21.03.1868, gift: a) De Poorter Aloïse, molenaar te Grotenberge en b) De Poorter Constance Sophie, molenarin te Grotenberge (notaris De Deyn)
- 20.10.1874, verkoop: De Poorter-Van der Linden Aloïs, molenaar te Grotenberge (notaris Galle - Aloïs koopt het deel van Constance)
- 06.11.1905, erfenis de weduwe en de kinderen (overlijden van Aloïs De Poorter)
- 21.01.1926, erfenis: de kinderen (overlijden van de weduwe Vanderlinden van Aloïs De Poorter)
- 06.04.1927, deling: De Poorter Maria, landbouwster te Grotenberge (notaris De Lanoye)
- 12.02.1941, erfenis: De Poorter-Jouret Amedée Richard Alain, landbouwer te Grotenberge (overlijden van Maria De Poorter)
- 22.11.1943, verkoop: Jouret Charles Hector, zonder beroep te Strijpen (notaris De Lanoy - grond met oude gebouwen van een stenen koornwindmolen)
- 06.09.1962, verkoop: Mons-Van Vyle Raymond Victor, slachter te Zottegem (notaris Story - grond met oude gebouwen van een stenen koornwindmolen)
- 20.06.1963, ruil: De Temmerman-Van Muylem Alphonsus Renatus, landbouwer te Sint-Goriks-Oudenhove (notaris Story)
- 1996, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Alphonsus De Temmerman)

Ruim een eeuw lang werd de molen begaan door de molenaarsfamilie De Poorter, met Pieter Jan De Poorter, zoon Aloïs De Poorter-Van der Linden (+ 1905), zijn weduwe en kinderen.
In 1918 raakte de molen in oorlogstoestanden betrokken.

In de stormachtige nacht van 12 januari 1930 werd de wiekenas uit de pensteen gerukt, bleef hangen aan de staartzijde aan de oostzijde van de bovenrand van de kuip, zodat de roeden tegen de romp werden gedrongen. Hierop werd het wiekenkruis afgenomen. De molen deed in de jaren 1930 dienst als jeugdherberg. In 1950 verdween ook de kap. 
Thans resteert nog een ledige romp met getoogde muuropeningen in een omlijsting van gesinterde baksteen. Op 21 juni 1979 werden de molenromp en zijn onmiddellijke omgeving als dorpsgezicht beschermd.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Aanvullende informatie

"De steenen molen van Grootenberge", De Beiaard, 15.03.1930.
GROTENBERGE - In de volksmond "meulen van breivelde" geheeten, verheft zich links de baan van Herzele naar Sottegem, leidt op een hoogvlakte van meer dan tachtig meters boven den zeespiegel. Deze is met den onlangs geslechten molen van St Lievens-Essche en den houten reus van Woubrechtegem een der laatste waarmede wij de beschrijving dezer oude gedenkteekens in het omliggende onzer verblijfplaats zullen eindigen. Sedert eenige dagen waren wij met deze navorschingen herbegonnen, toen na den stormachtigen nacht van twaalfden Januari, de droeve mare 'de meulen te Breivelde is de kap afgerukt' zich verspreidde en de bewonderaars van natuur en landschoon, zoo zeer heeft getroffen. Wij hebben ons ter plaats begeven om de schade vast te stellen. Reeds van verre bemerkten wij, dat door het woedend element de as uit hare omvatting werd gerukt en bij het achterste gedeelte aan den oostelijken bovenrand van den ronden muur bleef vast hangen, terwijze dat de wieken tegen de kuip werden gedrongen. Langs het paadje neven den hoftuin van het molenhuis wier prieeltjes in Spaansch groen met allerlei figuren versierd, naderen wij de ontredderde massa van den voorheen zoo schilderachtigen reus. Het akelig uitzicht is zonder weerga. Gansch het toestel der as met de onttakelde wieken, dreigt ieder oogenblik neer te vallen. Het uitwerksel van den rukwind moet verschrikkelijk zijn geweest.
Hoogstwaarschijnlijk zal den molen met al de toebehoorten verkocht worden ten laste van afbraak. Het lot is geworpen, het verlies is onherstelbaar. Dit heerlijk gedenkteeken, veroordeeld om te verdwijnen, is een perel min aan de kroon van Vlaanderens landschoon. Deze is een der oudst bestaande zijner soort uit gansch het gewest en was het bezit der familie De Poortere, die verbleef te Grootenberge op de hofstede en afspanning 'Posterije' genaamd. In het voorbijgaan herinnerden wij ons de schrikwekkende verhalen door de ouderlingen verteld, over den mulder, die vele jaren geleden in het midden van een donkeren nacht in zijn bed door een inbreker werd verrast en gewurgd... Diefstal was de drijfveer. Dit gebeurde in de tuchtlooze tijden der Fransche overheersching. N.B. Zou er geen kunstschilder of fotograaf zijn, die den ontredderden reus op doek zou kunnen brengen of door een lichtteekening het zich ervan voor de nakomenlingschap zou kunnen behouden?

Literatuur

Paul Bauters, "Eeuwen onder wind en wolken. Windmolens in Oost-Vlaanderen", Gent, Provinciebestuur, 1985;
Paul Bauters, "Oostvlaams molenbestand 1986", Gent, 1986 (Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen. Bijdragen, nieuwe reeks, 25);
"Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Eerste aflevering. De arrondissementen Aalst en Dendermonde", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XIV, 1960, 3 (Gent, 1962);
Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 3. Gemeenten G-H-I", Rotem, Studiekring Ons Molenheem, 2000, p. 40-41.
"De steenen molen van Grootenberge", De Beiaard, 15.03.1930.

Overige foto's

Stenen Molen, Molen van Breivelde, Grotenberge (Zottegem), Foto: Denis Van Cronenburg, 15.11.2009 | Database Belgische molens
© Foto: Denis Van Cronenburg, 15.11.2009
Stenen Molen, Molen van Breivelde, Grotenberge (Zottegem), Foto: Denis Van Cronenburg, 15.11.2009 | Database Belgische molens
© Foto: Denis Van Cronenburg, 15.11.2009
Stenen Molen, Molen van Breivelde, Grotenberge (Zottegem), Foto: Denis Van Cronenburg, 15.11.2009 | Database Belgische molens
© Foto: Denis Van Cronenburg, 15.11.2009
Stenen Molen, Molen van Breivelde, Grotenberge (Zottegem), Verzameling Ons Molenheem | Database Belgische molens
© Verzameling Ons Molenheem
Stenen Molen, Molen van Breivelde, Grotenberge (Zottegem), Verzameling Ons Molenheem | Database Belgische molens
© Verzameling Ons Molenheem