De houten Baeyensmolen was een houten korenwindmolen op de hoek van de Sint-Margrietestraat en de Sint-Margrietepolder, tegen de grens met Nederland, op 400 meter ten noordwesten van de kerk van Sint-Margriete.

De molen werd opgericht in 1770. Pierre Pieters, inwoner van Kaprijke, verkreeg daartoe op 22 september 1770 het octrooi van de Oostenrijkse keizerin Maria-Theresia.
We zien hem al aangeduid op de Ferrariskaart van ca. 1775 met  het bruin symbool van een staakmolen.

Eigenaars:
- 1770, oprichting: Pierre Pieters uit Kaprijke
- voor 1834, eigenaar: Baeyens-Goethals Zaché, molenaar te Snt-Margriete
- 29.07.1850, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Zaché Baeyens)
- 20.12.1873, deling: Baeyens-Mabesoone François Antoine, molenaar te Sint-Margriete (notaris Dobbelaere - een houten koren-windmolen bestemd tot afbraak).

In Sint-Margriete bestond een vete tussen twee bekende families aldaar. Dat vormt wellicht de verklaring dat François Baeyens uitkeek naar een andere plaats om een nieuwe stenen stellingmolen te bouwen. Deze molen kwam aan dezelfde Sint-Margrietestraat te staan, maar nu ten zuiden van de kerk. Het onderste deel van de romp bestaat nog. (Zie: Sint-Margriete, Stenen Baeyensmolen).

De standaardmolen werd verkocht en verplaatst naar Sint-Kruis in Zeeland, op amper enkele kilometer van de oude standplaats. De eerste molenaar in Sint-Kruis was Augustus Ambrosius Schutijser (1840-1919), die door plagerijen tegen mulder Baeyens in Sint-Maqrgriete de landbouwersfamilie Bonte met de gehele familie- en vriendenkring tot klant kreeg.

In Sint-Kruis bleef Augustus Ambrosius Schutijser eigenaar-molenaar tot in 1892. Hij verliet de molen (en opende in Oostburg een bierhuis) kort na een tragisch gebeuren. Op zaterdag 20 juni 1891 kreeg zijn bijna achtjarig zoontje Aloïs (Aloysius) een dodelijke klap van een molenroede. Het tragisch verhaal wordt tot vandaag in de familie doorverteld (zo meldde dhr. Hans Schutijzer, achterkleinzoon van Augustus Ambrosius Schutijser, ons in 2015).

De nieuwe eigenaar werd Pieter-Bernard Wyffels, geboren te Sint-Kruis op 30 mei 1864. Het malen werd echter steeds meer belemmerd door het opgaand geboomte langs de Ligne. Wyffels voelde zich dan ook genoodzaakt om de molen in 1908 te verkopen aan molenmaker Willems uit Eeklo en over te schakelen op een locomobiel, als één van de eerste van de streek.

Molenbouwer Willems kon in 1908 vele onderdelen van de gesloopte molen gebruiken in Kaprijke, tegen de grens met Sint-Jan-in-Eremo, aan de weg van Watervliet naar Eeklo. De toenmalige eigenaar was Alphonse Plasschaert. Deze molen van voor 1775 werd in 1919 of 1920 gesloopt. In tegenstelling tot werd vroeger geschreven werd, ging het dus niet meer om een volledige verplaatsing, opnieuw naar Belgisch grondgebied.

Zie ook: Sint-Margriete, Stenen Baeyensmolen (bij bestaande molens)

Lieven DENEWET, Ton MEESTERS & Herman HOLEMANS

Archieven
Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1884 (opriching, 1770)

Gedrukte bronnen
Middelburgse Courant, dinsdag 23 juni 1891 (slag van molenwiek)

Werken
M. Aalbregtse, "De molen van Sint-Kruis-Eiland", Mededelingen van de Heemkundige Kring West Zeeuwsch-Vlaanderen, V, 1972, 4, p. 16-18.
A. Schutijser, "De molen te Sint-Kruis bij Aardenburg", Ons Heem, XXX, 1976, 5, p. 176.
S. Collot d'Escury, "De Molens van Zeeuwsch Vlaanderen. Bijdrage tot de kennis en de geschiedenis van de windmolens in Nederland", Amsterdam, 1927, p. 54-55.
F. Weemaes, "Vlaamse molens, geëxporteerd naar Zeeland", Molenecho's, X, 1982, 6, p. 254.
Ton Meesters, "Belgische windmolens in Nederland: een onderzoek naar verplaatste standerdmolens over de landsgrens (19e-20e eeuw"), Molenecho's, XIX, 1991, 3, p. 118.
C. Van Winkelen, nr. 15.
"Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. De arrondissementen Eeklo en Gent", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XV, 1961, 2 (Gent, 1962);
John Verpaalen, "Het molenrestant te Sint-Margriete", in: Levende Molens, nov. 1985;
H. Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 7. Gemeenten S-T", Opwijk, 2007.
Ivan De Wilde, Groot-St. Laureins in oude foto's, 5 dln., Eeklo, Taptoe, 1990
Mailbericht van Hans Schutijser, achterkleinzoon van Augustus Ambrosius Schutijser en kleinzoon van diens oudste zoon Camil, 27.12.2015.