Poperinge, Vlaanderen - West-Vlaanderen
- Naam
- Middelburgmolen, Middelbergmolen , Molen Decreus, Creusens molen, Ieperstraatmolen
- Ligging
- Ieperstraat 275
8970 Poperinge
1,3 km ten O v.d. kerk
kadasterperceel E 489
Vlaanderen - West-Vlaanderen
- Gebouwd
- voor 1461
- Verdwenen
- 1908, brand
- Type
- Staakmolen
- Functie
- Korenmolen
- Bescherming
- niet,
- Database nummer
- 4037
Karakteristiek
Beschrijving / geschiedenis
De Middelburg-, Middelbergmolen of Molen Decreus was een houten korenwindmolen aan de zuidzijde van Ieperstraat (nr. 275), zijde spoorweg Ieper-Poperinge, ten westen van de rotonde met de Europalaan.
De staakmolen werd vermeld in 1461 als "de meulen in de Iperstraete" ("Census molendinorum" over de rente-inkomsten van de molens in Poperinge, Stadsarchief Poperinge). Een stuk uit 1575 maakt melding van "un moulin situé sur la rue d'Yprre, au cornet d'Haeghebaerthouck". De molennaam was gegeven naar het toponiem Middelburg, ook de nabijgelegen herberg droeg deze benaming.
Op het erf van de boerderij stond een rosmolen (type buitenrosmolen) om ook in windstille periodes te kunnen malen. We zien zowel de windmolen als de rosmolen afgebeeld op een tekening van Ph. Glorieux van rond 1850. Op de kaart van Vandermaelen uit dezelfde periode zien we de benaming "Middelberg Molen".
Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Maes-Tiersoone Jean Louis, molenaar te Elverdinge
- 05.08.1843, erfenis: a) Maes Amelia Sophia (voor 1/2 naakte eigendom), b) Cuvelier Jeanne, weduwe Maes Jozef (voor 1/2 naakte eigenaar) en c) Maes-Tiersoone Jean Louis, de weduwe (voor vruchtgebruik), molenarin te Elverdinge (overlijden van Jean Louis - de huurder is Vandenbussche Charles Louis)
- 16.09.1844, erfenis: a) Maes Amelia Sophia (voor naakte eigendom) en b) Maes-Tiersoone Jean Louis, de weduwe (voor vruchtgebruik), molenarin te Elverdinge (overlijden van Jeanne Cuvelier)
- 10.03.1874, verkoop: Rosseel-Persoone Benedict, landbouwer te Poperinge (notaris Titeca)
- 28.03.1890, verkoop: a) Rosseel-Persoone Benedict (voor 1/2), landbouwer te Poperinge en b) Decreus-Verdonck Jules (voor 1/2), landbouwer te Poperinge (notaris Vandecasteele - graanwindmolen en rosmolen)
- 13.04.1888, erfenis: Decreus-Verdonck Julien Joseph Marie, molenaar te Poperinge (overlijden van Benedict Rosseel)
Op zondag 25 oktober 1903, rond 11 u 30, vond bij de molen een tragisch ongeval plaats. De zoontjes van molenaar Jules Decreus-Verdonck speelden op de molenwal terwijl de mlen draaide. Eén van hen was Nestor Joseph, amper twee jaar oud. Hij werd gevat door een van de molenwieken, werd hard tegen de grond geslingerd en was op slag dood.
De molen brandde af in 1908 en werd niet hebouwd.
Het voormalige molenaarshuis bestaat nog en is gelegen achter twee gekoppelde arbeiderswoningen met voortuin. Deze gebouwen zijn vastgesteld als bouwkundig erfgoed.
Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS
Bouwkundige beschrijving van de gebouwen met het molenaarshuis (Anne-Marie Delepiere, & Martine Huys, Agentschap Onroerend Erfgoed)
Nr. 271-273. De twee gekoppelde arbeiderswoningen met voortuin; nr. 271 is thans winkel.
Spiegelbeeldschema met twee enkelhuizen van twee traveeën en één bouwlaag onder heknikt, doorlopend zadeldak (niet evenwijdig aan de straat, Vlaamse pannen) met overstekende dakrand op houten modillons, uit de tweede helft van de 18de eeuw. Witbeschilderde, verankerde baksteenbouw. Aangepaste vensters. Rechthoekige deuren bij nr. 273 met licht verdiepte kozijnconstructie voorzien van accoladebogige tussendorpel. Linker zijgevel met aandak en muurvlechtingen; sporen van twee dichtgemetselde muuropeningen, mogelijk oorspronkelijk verdiept in korfboogomlijsting. Met schijnvoegen gecementeerde r. zijgevel met aandak.
Erachter: nr. 275, het voormalige molenaarshuis - type aangepaste 19de-eeuwse hoeve - met boerenhuis aanleunend bij het langgestrekte type en voorts losse bestanddelen o.m. stal met gevelsteen voorzien van inscriptie "1912. J. Decreus-Verdonck".
Literatuur
Archieven
Stadsarchief Poperinge, "Census molendinorum" over de rente-inkomsten van de molens in Poperinge, 1461.
Stadsarchief Poperinge, nr. 244. 11 juni 1586.
Stadsarchief Poperinge nr. 366. Halmen, 17 januari 1594.
Werken
Guido Vandermarliere, "Tijden van oorlog. De historie van Poperinge - Deel IX. Van 't jaar 1586 - tot in't jaar 1590", p. 25.
Stadsarchief Poperinge, Census molendinorum, over de rente-inkomsten van de molens in Poperinge
Stadsarchief Poperinge nr. 366. Halmen, 17 januari 1594. De Ieperstraatmolen
Guido Vandermarliere, Jaarboek 1594 Poperinghe'.
E. Leeuwerck, De watermolen en de 15 windmolens te Poperinge ten jare 1850, in: Aan de Schreve, I, 1971, 3, p. 26; 4, p. 8-9; II, 1972, 1, p. 14-16; 2, p. 25-29; 3, p. 19-21; 4, p. 28-30.
E. Leeuwerck, Poperingse molensprokkelingen, in: Aan de Schreve, VIII, 1978, 3, p. 30-32.
John Verpaalen, "Molens van het Hoppeland", Koksijde, De Klaproos, 1997.
Willy Tillie, Stefaan Cossey, Antoon Couttenye, "Terugblik, Oude straatgezichten in de hoppestad", Poperinge, Kring voor Heemkunde Aan de Schreve, 1983.
Delepiere A.-M. & Huys M. Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie West-Vlaanderen, Arrondissement Ieper, Kanton Poperinge, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 11N2, Brussel - Turnhout, 1989.
Cossey Stefaan en Tillie Willy, Groeten uit het hoppeland, Groot-Poperinge tussen 1900-1925", Poperinge, Kring voor Heemkunde "Aan de Schreve", 1994.