Prinsessenmolen

De Princessenmolen of de Korenmolen van Vandemoortele (ter onderscheid met de iets verder gelegen Oliemolen van deze familie) was een houten graanwindmolen. Hij stond achter het woonhuis (nr. 38) aan de oostzijde van Dam, op het kadasterperceel A113, op 900 meter ten westen van de kerk van Emelgem.

Jan Verrewaere bekwam op 18 juni 1785 het octrooi voor de oprichting van een graan- en oliewindmolen in Emelgem, tegen 4 1/2 mud cijns per jaar.

Samen met de Izegemse molenaars de weduwe van Jan Derycnk (molen Derynck) en molenaar Gabriël Clement Sabbe (Steendammolen) vroeg hij op 5 maart 1792 aan de Financiële Raad in Brussel een vermindering aan van hun jaarlijkse cijnzen voor hun molens. Deze cijnzen (die respectievelijk 4,5 mud tarwe, 4 mud tarwe en 4,4 mud tarwe bedroegen) waren voor het dubbel gebruik als koren- en oliemolen, maar door omstandigheden konden de drie molenaars hun molens enkel als graanmolen ingericht.

We vinden de staakmolen aangeduid op de topografische kaart van Vandermaelen (ca. 1850) en de kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855).

Eigenaars:
- 1785, oprichting: Verrewaere Jan
- voor 1834, eigenaar: Vandemoortele-De Smet Louis, de weduwe en de kinderen (kinderen: a) Vandemoortele Louis, molenaar te Emelgem, b) Vandemoorele Henriette, zonder beroep te Emelgem, c) Vandemoortele Augustin, molenaar en olieslager te Emelgem, d) Parmentier Edouard, minderjarige te Moorsele en e) Parmentier Auguste, minderjarige te Moorsele)
- 07.08.1846, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Vandemoortele Adelaïde)

Dominicus Augustinus (Louis) Vandemoortele, één van de kinderen van Louis Vandemoortele-De Smet, werd geboren te Emelgem op 14 december 1815 en overleed er op 30 mei 1877. Hij huwde te Klerken in 1862 met Idonia Rosalia Vandenbussche (°Klerken 1836 -+Emelgem 17.03.1901).

Idonia Rosalia Vandenbussche was een dochter van Pieter Joannes Vandenbussche (°Dikkebus 1797) en Maria Catharina Doom (°Hooglede 1795 -+na 1867). Deze Pieter Joannes Vandenbussche werd olieslager op de huidige Vredesmolen en werd later burgemeester van Klerken. Een andere dochter, Lucia, trad in het klooster van Ruiselede en zoon Louis trad in de voetsporen van zijn vader. Niet enkel werd hij ook olieslager op de huidige Vredesmolen, bovendien werd hij eveneens burgemeester van Klerken. Hij overleed ongehuwd in 1899.

Een dochter van de genoemde Domincus Augustinus Vandemoortele en Idonia Rosalia Vandenbussche was Leontine Maria Theresia Vandemoortele (°Emelgem 1866 - +Brussel 1951). Zij huwde te Emelgem in 1891 met ingenieur Achille Remi Delaere (°Bavikhove 1865 - +Gent 1922). Van 1902 tot aan zijn overlijden in 1922 was Achille Delaere eigenaar van de huidige Vredesmolen in Klerken.

De familie Vandemoortere bezat eveneens de nabijgelegen oliewindmolen (op het kadasterperceel A120). Deze oliewindmolen was de voorloper van de nog bestaande olieslagerij Vandemoortele, opgericht in 1899 aan het kanaal Roeselare-Leie door Constant Vandemoortele, gehuwd met Maria Silva Declercq. Het is thans uitgegroeid tot de belangrijkste producent van tafeloliën in België. Zie: Emelgem, Oliemolen Vandemoortele

De staakmolen werd in 1876 gesloopt.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Archieven
- Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad. Octrooi voor Jan Verrewaere, inwoner van Emelgem, voor de oprichting van een graan- en oliewindmolen in Emelgem, aan 4 1/2 mud tarwe per jaar, 18.06.1785.
- Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1933. De molenaars Gabriël Clement Sabbe van de Steendammolen in Izegem, Jan De Rynck van de molen Derynck in Izegem en molenaar Jan Verrewaere van Emelgem vragen aan de Financiële Raad in Brussel een vermindering aan van de jaarlijkse cijnzen voor hun molens, 05.03.1792.

Werken
"Prinsessemolen in Emelgem - mengelmaren", in: Biekorf, V, 1894, 23, p. 366; VI, 1895, 1, p. 14.
Raf Herman, "Oude Emelgemse molens: Verhulstjens molen. Princessemolen", Ten Mandere, XVII, 1967, 7/1, p. 13-17.
P. De Clercq, De oude windmolens te Izegem, in: De Mandelbode, 21 en 28 februari 1953; 7, 21 en 28 maart 1953 en 4, 11 en 18 april 1953.
P. De Clercq, De oude molens van Izegem, in: Ten Mandere, I, 1960, nr. 1, p. 22-36 en nr. 2, p. 9-21.
A. Vandromme, Izegem, vroeger en nu, Izegem, 1971.
M. Naessens, Izegem een terugblik, Emelgem, 1998.
A. Vandromme, Izegem vroeger, beeld van een stad, Izegem, 1998.
A. Vandromme, Izegem, vroeger en nu, Izegem, 1971.
H. Holemans, Windmolens te Izegem, in: Ons Molenheem, Kinrooi, 1991, nr.. 4, p. 3-11.
Herman Holemans, Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 2. Gemeenten D-G, Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1994.