Schattemansmolen

De Schattemansmolen, genoemd naar de laatste molenaars, was een houten korenwindmolen in de Wegvoeringstraat, op 400 meter ten zuidoosten van de kerk van Laarne.

Deze staakmolen op een molenberg was de vroegere banmolen van de heer van Laarne. Hij bestond al in de 15de eeuw. Naar de laatste eigenaar was hij gekend als Schattemansmolens. Hij was gelegen naast het jongere molenaarshuis (Wegvoeringstraat nr. 2, zie hierna). De Ferrariskaart (1771-1778) lokaliseert de houten staakmolen echter een weinig meer oostwaarts aan de andere zijde van de huidige Wegvoeringstraat. Volgens het kadastraal plan van Laarne van 1815 was de staakmolen verplaatst naar de gekende standplaats aan de westzijde van de huidige Wegvoeringstraat.

Eigenaaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Christijn de Ribeaucourt Prosper Jean Joseph, te Brussel
- 08.03.1882, erfenis: a) (voor 2/3) Christijn de Ribeaucourt Adolphe Florimond Ghislain, senator te Perk en b) (voor 1/2) de Henricourt de Grunne-Christijn de Ribeaucourt Eugène Philippe Frederic, eigenaar te Bauffe (overlijden van Prosper Jean Joseph Christijn de Ribeaucourt)
- 25.09.1901, verkoop: Schatteman-De Vijlder Theophile, molenaar te Laarne (notaris Walrave)

In de 19de eeuw was de molen eigendom van de familie de Ribaucourt, eigenaars van het kasteel van Laarne en dit tot de verkoop in 1901 aan molenaar Schatteman.

De staakmolen werd in 1930 gesloopt.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

--------------

Over de molenaarshuizen (Mieke Verbeeck, Agentschap Onroerend Erfgoed)

Ten noordwesten van de molen staat nog het zogenaamd Meulenhof, een voormalgie hoeve met oud molenaarshuis. Het achterin gelegen landhuis is omgeven door een aangelegde tuin en aan de straatkant afgesloten door een afsluitingsmuur en ijzeren hek tussen bakstenen pijlers onder ezelsrug. Woning in (neo)traditionele stijl met bewaarde oudere kern minstens opklimmend tot de 18de eeuw, doch nu in hoofdzaak daterend uit de jaren 1920. Landhuis op L-vormige plattegrond samengesteld uit een vleugel van twee bouwlagen parallel aan de straat en ervoor een oudere dwarsvleugel met oostelijk gerichte voorgevel teruggaand op het voormalig molenaarshuis met jaaranker 1845. Volgens het kadastrale plan van Laarne van 1815 omvatte het hof toen drie afzonderlijke gebouwen waarvan één ter hoogte van het molenaarshuis. In 1835 bezit van Christijn de Ribaucourt, kasteelheer van Laarne en met in de zuidoostelijke erfhoek aan de straat voor 1835 toegevoegde rosmolen. Molenaar in 1877 was Auguste Drieghe. Volgens het kadasterarchief werd in 1893, in opdracht van graaf Adolphe Christijn de Ribaucourt, het meest achterin gelegen landgebouw afgebroken en het ander landgebouw tegenover het molenaarshuis gedeeltelijk herbouwd in een "moulin à vapeur à farine" of stoommaalderij. In 1904 werd de rosmolen afgebroken, de koornstoommolen verdween deels en het overblijvend gebouw werd omgevormd tot huis; ten slotte verdween deze constructie in 1933.

In 1922-1923 werd het oud molenaarshuis met een haaks volume van twee bouwlagen in neotraditionele stijl vergroot, volgens ontwerpplannen van 1922 van de Gentse architect A.R. Janssens. Wellicht werd gelijktijdig het vroegere molenaarshuis in neotraditionele stijl aangepast (vergelijk met archieffoto van 1920). De heer Roggeman liet in 1933 nog een garage aan de straatkant optrekken. Verankerde baksteenbouw op gepikte plint en onder zadeldaken met pannen. Traditionele vormgeving met onder meer aandaken in de vorm van zijtuitgevels met vlechtingen, natuurstenen kruiskozijnen met negblokken onder gekoppelde ontlastingsbogen en voorzien van halve luiken. Vroeger molenaarshuis van één bouwlaag en vier traveeën met links aanleunend lager volume van twee traveeën met smal gebogen deurtje; herbouwde linker zijgevel volgens archieffoto voorheen uitgerust met hondenrad. Fraaie ronde topanker met jaartal "1845" tegen de linker schoorsteen van het molenaarshuis, mogelijk wijzend op een verbouwing. Erfgevel met twee toegevoegde tuitvormige dakvensters. Voordeur verplaatst van tweede naar derde travee gevat in recente geprofileerde rechthoekige deuromlijsting (jaren 1980-90).

Een ander molenaarshuis is het café genaamd "Molenhuis" aan de Wegvoeringstraat nr. 2. Volgens het kadasterarchief werd dat huis gebouwd in 1877 door molenaar Auguste Drieghe. Het was naast de molen gelegen Het nieuwe molenaarshuis is thans in gebruik als café van de brouwerij Walrave. Het is een schuin ten opzichte van de straat gelegen woning met café, met links gekasseide oprit en ijzeren toegangshek tussen vierkante, bakstenen pijlers onder pannen zadeldakje. Verankerde baksteenbouw van twee bouwlagen en drie traveeën onder een mank zadeldak bedekt met kunstleien (voorzijde) en pannen (achterzijde). Vooraan verhoogd met halve bovenverdieping door aanpassing van het dak in de eerste helft van de 20ste eeuw (zie de bouwnaden in beide zijgevels). Bepleisterde en beschilderde straatgevel met beraping ter hoogte van de begane grond. Rechthoekige openingen; aangepaste vensteropeningen op de begane grond. Cafédeur met gestructureerd glas. Dwars op de woning gelegen stalling. Verankerde baksteenbouw onder pannen zadeldak. Witgeschilderde erfgevel met rechthoekige staldeuren, zijgevel met laadluik.

Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oostvlaanderen, in Kultureel Jaarboek voor de provincie Oostvlaanderen, 1960, derde band, Gent, 1962, p. 132, 138-139).
E.L. Schepens & E. Balthau e.a., "Laarne herzien", Laarne, 1991, p. 38-40.
C. Bogaert, H. Duchêne, K. Lanclus & M. Verbeek, Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Dendermonde, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 20N".
Herman Holemans, Oost-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1995. Deel 4. Gemeenten K-L, Opwijk, Ons Molenheem, 2002.
Mailbericht Leo Van der Drift, Den Haag, 18.02.2016.