Molenechos's Homepage Molenechos.org

Spiere (Spiere-Helkijn), Vlaanderen - West-Vlaanderen

Verdwenen molen

Karakteristiek

Naam
Plaatsemolen, Molen Desmedt
Ligging
Oudenaardseweg 28
8587 Spiere (Spiere-Helkijn)
oostzijde
tegenover Robecijnplein
Ferme d'Espierres
200 m O v.d. kerk
kadasterperceel B97
Vlaanderen - West-Vlaanderen
Gebouwd
15de eeuw / voor 1756
Verdwenen
1859
Type
Staakmolen
Functie
Korenmolen, oliemolen
Bescherming
niet,
Database nummer
6825
© Doorgang naar de voormalige oliekelder in de molendam. Foto: Maarten Osstyn, Adegem, 19.03.2015

Beschrijving / geschiedenis

De Plaatsemolen of molen Desmedt was een staakmolen aan de oostzijde van de Oudenaardseweg nr. 28, tegenover het Robecijnplein. Hij werd al vermeld in de 15de eeuw en was toen een gewone staakmolen om graan te malen. Hij werd voor 1756 herbouwd als een driezolder-staakmolen, met een dubbele functie als koren- en oliemolen. 

Sieur Pieter Simon Glorieux, koopman in tabak (gedomicilieerd te Gent ten huize van sieur Paschasius Stevens in de Marjolijnstraat), presenteert uit de hand te kopen: een extra grote “huysagie”, voorafgaandelijk gediend hebbende als brandewijnstokerij en voorzien van een grote schuur, stallingen en droogast, alsook van een extra schone windmolen, dienende voor olieslagerij en maalderij, hebbende twee koppel stenen “met de alderschoonste werken onder den molendam, weynige schoonder oyt gezien in deze landen, alles gestaen en gelegen tot Spiere, ofte Pont-d’Epierre in Vlaenderen”. Inlichtingen bij de voornoemde Pieter Simon Glorieux te Gent, ofwel bij zijn vader, sieur Pieter Ignatius Glorieux te Spiere (advertentie in "Gazette van Gend" van 8 oktober en 5 november 1789).

We vinden hem aangeduid op de Ferrariskaart van ca. 1775 met het bruin symbool van een staakmolen als "Moulin d'Espierres", op de Atlas der Buurtwegen (1843), de kaart van Vander Maelen (ca. 1850) en de kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860).

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Desmedt Petrus Jules, landbouwer te Spiere
- later, mutatie: Desmedt-Manfroy François
- 27.04.1850, erfenis: Desmedt-Ortegat Pierre Jacques, de weduwe en de kinderen, eigenaars te Spiere (overlijden van François Desmedt)
- 28.06.1853, deling: a) Desmedt-Belin Florimond (voor 1/2 volle eigendom), landbouwer te Spiere en b) Desmedt-Lezaire Ferdinand (voor 1/2 volle eigendom), landbouwer te Estaimbourg (notaris Vuylsteke)
- 27.02.1854, verkoop: Desmedt-Belin Florimond, landbouwer te Spiere (notaris Messiaen)

Reeds in 1859 verdween de molen. De reden van deze vroege verdwijning is ons niet bekend.

Thans bestaat nog steeds, ten oosten van de hoeve, de ommuurde molendam of molenwal en de doorgang naar de voormalige oliekelder. Deze molendam zou een voormalig fort zijn geweest.

De aan de straat gelegen hoeve ("ferme d'Espierres") gaat  in zijn kern terug tot de 18de eeuw. Volgens de datumsteen boven de poort werd de hoeve in 1809 verbouwd. Het boerenhuis heeft vijf traveeën en een korfbogige poortdoorgang rechts. Bepleisterde en beschilderde straatgevel. Ten oosten van het erf staat een sterk vervallen vermoedelijk 18de-eeuwse schuur met steunbeer; zijgevels met vlechtingen en asemgaten.

Het voormalige molenerf met de molenaarswoning zijn opgenomen in de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Literatuur

Gedrukte bron
Gazette van Gend, van 8 oktober en 5 november 1789.

Werken
Herman Holemans, West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 7. Gemeenten S-U, Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2003.
Torie Mulders (pseudoniem van Hector Vindevogel), De windmolens tussen Schelde en Leie, in: Handelingen van de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk, XXII, 1946-1948, p. 46-107 (niet vermeld).
Herman Holemans, "Molens te Spiere-Helkijn", Ons Molenheem (Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem),  juni 1991, nr. 2, p. 8-12.
De Gunsch Ann & De Leeuw Sofie m.m.v. Scheir O., Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Spiere-Helkijn, Deelgemeenten Helkijn en Spiere, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL16, 2005.

Overige foto's

Plaatsemolen, Molen Desmedt, Spiere (Spiere-Helkijn), Vervallen ommuurde molendam. Foto: Maarten Osstyn, 19.03.2015 | Database Belgische molens
© Vervallen ommuurde molendam. Foto: Maarten Osstyn, 19.03.2015
Plaatsemolen, Molen Desmedt, Spiere (Spiere-Helkijn), De molendam, toen nog met klimop overgroeid. Foto Ann De Gunsch, 2004.  | Database Belgische molens
© De molendam, toen nog met klimop overgroeid. Foto Ann De Gunsch, 2004.
Plaatsemolen, Molen Desmedt, Spiere (Spiere-Helkijn), De hoeve. Foto Ann De Gunsch, 2004 | Database Belgische molens
© De hoeve. Foto Ann De Gunsch, 2004