Zevergem (De Pinte), Vlaanderen - Oost-Vlaanderen
- Naam
- Den Beer, Molen De Vos
- Ligging
- Den Beer 8
9840 Zevergem (De Pinte)
noordzijde
nabij Grote steenweg
kadasterperceel A93
Vlaanderen - Oost-Vlaanderen
- Gebouwd
- voor 1372
- Verdwenen
- 1747, sloop / 1929 - 15 december, omgevallen
- Type
- Staakmolen
- Functie
- Korenmolen
- Bescherming
- niet,
- Database nummer
- 5454
Karakteristiek
Beschrijving / geschiedenis
Den Beer was een houten korenwindmolen aan de noordzijde van Den Beer (nr. 8), nabij het kruispunt met de Grote steenweg (deel van oude heerbaan Gent-Oudenaarde), in het gehucht Den Beer.
De molen werd al in 1372 vermeld als eigendom van de Gentse St.-Pietersabdij.
Op 20 december 1704 verleende de abt van de Sint Pietersabdij te Gent, aan wie de heerlijkheid Zevergem toebehoorde, aan Pieter Van Der Cruyssen de toestemming om een rosmolen (een molen voortbewogen door paarden) te bouwen. In 1776 behoorde deze molen aan Maurus Bekaert, de oud-burgemeester.
We zien de molen aangeduid op:
- de kaart van de kasselrij Oudenaarde (1669, Stadsarchief Oudenaarde)
- kaart van Zevergem (1689)
- Villaretkaart (1745-1748), als een staakmolen op teerlingen met de aanduidig "Moulin"
- Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een staakmolen
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844), enkel als molenwal
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) met de aanduiding "M(oul)in"
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855) als een staakmolen op teerlingen
Volgens een schattingsverslag uit 1818 werd het bruto inkomen geraamd op 300 frank: "il n'y a dans la commune de Seevergem qu'un seul moulin à vent, servant à moudre du grain, exploité par le propriétaire, Pierre de Vos. L'expert estime d'après ls renseignements pris et les inforamtions qu'il a obtenu, qu'il doit être évalué en comparaison des moulins des communes voisines en revenu brut de 300 frs. Déduction faite d'un tiers (100 frs.) pour réparations et entretien, donne un revenu net de 200 frs."
Eigenaars na 1818:
- 1818: De Vos Pieter
- 1834, eigenaar: De Vos-Claeys Pieter Francies, molenaar te Zevergem
- 30.07.1850, erfenis: De Vos Francies (ovelrijden van vrouw Claeys)
- 01.10.1850, erfenis: de erfgenamen (overlijden van Francies De Vos)
- 11.06.1851, deling: De Vos-De Cock Theofiel, molenaar te Zevergem (notaris Bonnet)
- 1871, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Theofiel De Vos)
- 17.02.1876, erfenis: de kinderen (overlijden van de weduwe De Cock van Theofiel De Vos)
- 29.03.1892, deling: De Vos-Vermeulen Isidoor, molenaar te Zevergem (notaris Van Heuverswijn)
- 20.02.1900, verkoop: De Vos-Van Ceulebroeck Jules, landbouwer te Lochristi (notaris Roland)
Voor 1875 werd een stoommachine geplaatst.
De molen stortte in op 15 december 1929, een windstille dag. Hij leunde eerst op zijn buitentrap en viel dan voorover. De jonge (en tevens laatste) molenaar Leon De Vos-Vlerick, raakte zwaar gewond onder het puin.
Een deel van de molenberg bestaat nog in de boomgaard naast Den Beer nr. 4 (restaurant Vitelotte). Begin 1991 werd een deel van het voormalig molenaarshuis (aan de Grote steenweg 90) met vooraandak met vlechtingen en jaarankers 17(1)4, gesloopt. Nu blijft er niets meer van over.
Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS
Literatuur
Archieven en kaarten
- Stadsarchief Oudenaarde, Kaart van de kasselrij Oudenaarde (1669)
- Rijksarchief Gent, Kaarten en plans, nr. 118, 119, 128, 408 (kaart van Zevergem, 1689), 409.
- Villaretkaart (1745-1748)
- Ferrariskaart (ca. 1775)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844)
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855)
Werken
- Van Twembeke Johan, "De tweede molen van Zevergem", Heemkring Scheldeveld, Jaarboek XLVI, 2017, p. 391-400.
- Taerwe Luc, "Afbraak en verkoop van een houten korenwindmolen te Zevergem in 1747", Jaarboek van de Heemkring Scheldeveld, III, 1972, p. 61-76 (heeft betrekking op de Molen van Welden in Zevergem)
- De Potter F. & Broeckaert J., Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen, reeks I, deel 8, Gent, 1864-1870.
- Lootens P., Van De Ponte tot De Pinte. Een geschiedenis van De Pinte en Zevergem, Nazareth, 1984.
- Jaarboek van de Heemkring Scheldeveld, XVIII, 78
- Mulders Torie (pseudoniem van Hector Vindevogel Hector), De windmolens tussen Schelde en Leie, in: Handelingen van de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk, XXII, 1946-1948, p. 46-107 (53).
- Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. De arrondissementen Eeklo en Gent, in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XV, 1961, 2 (Gent, 1962).
- Holemans Heman, Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 8. Gemeenten U-Z, Opwijk, Studiekring "Ons Molenheem", Opwijk, 2008.
- Bogaert C. & Lanclus K., Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Gent, Kantons Deinze - Nazareth, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 12N3, Brussel - Turnhout, 1991.