De Nieuwe Molen of molen Buyse ("Buysens ne meulne", naar de laatste eigenaar) was een staakmolen met open voet, met twee koppels maalstenen en twee zolders. De graanmolen stond op een molenwal van 19 meter breed. De Nieuwe Molen was een grotere kopie van de Oude Molen.

De molen werd in 1737 gebouwd, mits een octrooi verleend in 1736.
In een overzicht van de goederen die toebehoorden aan de baron van Meulebeke werd gemeld: "over den nieuwen cooren wint meulen het meulen huys daer hij met d'afhangende daer mede gaende... ten Jaere 1737 aldaer nieuwe gemaeckt...
In de erfenistekst van freule Hubertine De Beer uit 1771 lezen we: "by donatie inter vivos van haeren heer ... eenen Meulenwal met viver ten oostcante alwer den nieuwen moorseelmeulen is geerigeert... Dochter Hubertine erfde daarmee de Nieuwe Molen, met een vijver enhet bijbehorende land.

Op 22 januari 1775 kocht Joseph Vandemoortele de molen die van vader op zoon overging.

Voor 1834 werd Joseph Goemaere, mulder te Moorsele, eigenaar van de Nieuwe Molen. Hij zou dit tot 1857 blijven en zelfs in de buurt een watermolen op de Heulebeek bouwen.

In 1857 werd de houten korenmolen verkocht aan Jan Lehoucx-Vanneste die toen ook de watermolen op de Heulebeek kocht. Maar de man ging failliet. Amper drie jaar later werd de molen alweer verkocht. Petrus Vanoverschelde kocht de grond, de weduwe Eduard Dufort-Coulin, rentnierster in Moeskroen, het gebouw. De voorwaarde was dat de molen afgebroken en binnen de vier maanden verwijderd zou worden. In de marge van de kadasterbeschrijving werd vermeld: "Ce moulin n'est pas démoli", deze molen is niet afgebroken.

De kinderen Buyse kochten in 1892 de grond en de molen van de erfgenamen van Petrus Vanoverschelde. Emiel en Idonia bleven er 22 jaar werken.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Goemaere Joseph, molenaar te Moorsele
- 06.04.1857, verkoop: Lehoucq-Vanneste Jan, molenaar te Moorsele (notaris Dufort - moulin en bois)
- 14.06.1860, verkoop: (van de grond) Van Overschelde Petrus Frans, de kinderen, te Mouscron en (van het gebouw) Dufort-Coulon Edouard, de weduwe, rentenierster te Mouscron (notaris Carette - "ce moulin devra être démoli et transporté dans les quatre mois de l'adjudication" - in de marge: "ce moulin n'est pas démoli")
- 08.10.1875, erfenis: (van het gebouw): a) Dufort Jules, kandidaat in de rechten te Mouscron en b) Dufort Hector, kandidaat in de rechten te Mouscron (overlijden van de weduwe Coulon van Edouard Dufort)
- 18.07.1882, erfenis: (van de grond): a) Van Overschelde Fidelina, rentenierster te Mouscron en b) Van Overschelde Louis, rentenier te Mouscron (overlijden van hun broer August)
- 27.02.1892, erfenis: (van de grond) Van Overschelde Louis, rentenier te Mouscron (overlijden van Fidelina Van Overschelde)
- 29.02.1892, verkoop: (van de grond en het gebouw) a) Buyse Emiel, molenaar te Moorsele, b) Buyse Idonia en c) Buyse Emelia (notaris Pycke)
- 20.12.1894, verkoop: a) Buyse Emiel, molenaar te Moorsele en b) Buyse Idonia, landbouwster te Moorsele (notaris Ameye - deel van Emelia)
- 19.01.1914, erfenis: Buyse Idonia, landbouwster te Moorsele (overlijden van Emiel Buyse, verongelukt in de molen)
- 01.08.1925, verkoop: Buyse-Vandaele Remi Albert Joseph, werkman te Moorsele (notairs Delrue - "windmoolen beschadigd door den oorlog").

Bij de verkoop van 14 juni 1860 werd gesteld dat de molen binnen de vier maanden afgebroken moest worden, maar de geplande sloop ging niet door.

Op 19 januari 1914 gebeurde een dodelijk ongeval. In "De Meenenaar" van 23 januari verscheen hierover het volgend verslag: "Doodelijke val. – Maandag avond, rond 6 ure, ging de molenaar Emiel Buyse, 70 jaar oud, wonende gehucht Over Heule, naar zijn molen. Zijn neef, Remi Buyse, 17 jaar oud, was er aan den arbeid. De ouderling gleed op den molentrap uit, verloor het evenwicht en plofte ten gronde. De jongeling die een doffen slag hoorde snelde toe en vond aan den voet van den trap zijn oom bewusteloos in een bloedplas uitgestrekt liggen. Men droeg den ongelukkige, die eene gapende wonde aan het hoofd bekomen had naar zijne woning. Geneeskundige en geestelijke hulp werden spoedig ter plaats geroepen maar helaas te laat; de dood had reeds zijn werk volbracht. De arme ouderling werd in den val den schedel gekloven."

Zus Idonia erfde de molen die tijdens de eerste wereldoorlog fel werd beschadigd.

Idonie Buyse (°1855) verkocht de molen in 1925 aan Remi Albert Joseph Buyse-Vandaele (°1897), muldersgast en neef van Idonie. De verkoopakte vermeldt 5000 frank als kostprijs van de molen.

In 1929 werd de staakmolen gesloopt.

In 1930 kreeg Remi Buyse de vergunning voor de oprichting van een mechanische maalderij, uitgerust met een elektromotor van 7,5 PK. De resten van de molen werden in 1936 opgeruimd en er werd op de molensite een huizenrij gebouwd. Er bleef een ruimte tussen de huizenrij waar eens de molen stond.

Herman VANHOUTTE

Archieven
Algemeen Rijksarchief, Financiële Raad, nr. 1856 (oprichting, 1736)

Gedrukte bronnen
De Meenenaar, 23.01.1914.

Werken
[Vanhoutte Herman e.a.], Wevelgemse molens. Een kroniek, Wevelgem, Culturele Raad Wevelgem, 2010, 56 p.
Jozef Maes, "Eertijdse windmolens te Moorsele", in: De Belgische Molenaar, 57ste jg., 1962, nr. 23 (7 nov.), p. 379-380.
Kalender Molenstichting De Grote Macht, 1995 (onderschrift door H. Vanhoutte bij "april 1996).
Herman Holemans, West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 5. Gemeenten M-O, Rotem, Ons Molenheem, 1999.
Gemeentearchief Wevelgem, Atlas der buurtwegen, Moorseele, 1846.
Rijksarchief Kortrijk, Pastorijarchief Harelbeke, nr. 19482, anno 1759.
Stadsarchief Kortrijk, Rentebouck Waegenbrugge 1771, nr. 47.
Stadsarchief Menen, C 190, Wettelijke Passeringen, 22.01.1776.
Kadastraal Archief, Provincie West-Vlaanderen, Brugge.
De Meenenaar, 23 januari 1914. "Faits divers. Ongeluk bij de molen Buyse".