De Lettenberg of Calvarieberg is een 97 meter hoge zijheuvel aan de noordzijde van de Kemmelberg, in het westen van Kemmel. De molen werd vermeld in een koopakte uit 1598 (zie hierna). Anthonius Sanderus maakt in Flandria Illustrata van 1641 melding van een windmolen voor het malen van graan op de Lettenberg.

In de jaren 1800 was de molen in handen van de molenaarsfamilie Terrier. De molen werd dan ook de Terrieremolen of Lettenbergmolen genoemd.

De staakmolen waaide om in het orkaan van 9 november 1800. Molenaar Joseph Terriere, die zich in de molenkast bevond, werd hierbij dodelijk gewond (zie bijlage). De molen werd in 1801 herbouwd.

Eigenaars en molenaars:
-  tot 1598, eigenaar: Vercken Mahieu
- 1598, verkoop: De Coussemaker Anthonius
- 1634, huurder: Vrambout Jan
- 1640, huurder: Vrambout Jacques
- 1672, molenaar:  Vrambout Jacques
- 1700, molenaar: Vrambout Jacques
- 1731, molenar: Vrambout Pieter
- tot 1745, eigenaar: familie en erfgenamen Vrambout
- 1745, verkoop: Beun Pieter
- tot 1789, eigenaar: Ghesquière Augustyn
- 1789, verkoop: Terrier Joseph
- voor 1834, eigenaar: Dennevelin, eigenaar te Lille (elders: de Maulde Louis Seraphin, te Lille)
- 08.01.1835, erfenis: (van de grond) a) de Maulde Alexandre Jean-Baptist Louis, eigenaar te Lille en b) de Maulde Marie Joséphine, eigenares te Lille (overlijden van Seraphin de Maulde - de erfpachter is Terrier-Gauquié François Xavier, molenaar te Kemmel)
- 13.01.1868, erfenis: (van het gebpiw) de weduwe en de medegerechtigden (overlijden van François Terrier)
- 03..10.1883, verkoop: Terrier Pierre Ignace, molenaar te Kemmel (notaris Denecker)
- 08.09.1904, verkoop: Jeanson-Fauchilles Louis, industrieel te Armentières (F) (notaris Thevelin - incl. windmolen); molenaar in 1904 was nog steeds Terrier Pieter
- 1905, verkoop: Maertens B.

De molenaars woonden in een lemen hoevetje (van "plak en stak") ten westen van de molen.

Op dinsdagnamiddag 2 augustus 1904 brak er brand uit in het wagenkot van Pieter Terrier, landbouwer-molenaar te Kemmel. Het vuur bereikte de molen, maar die kon door de brandweer geblust worden. Veel alaam bleef in de brand. Niets was verzekerd.

Maertens, liet het houten bouwwerk in 1905 afbreken, omdat de molen niet meer rendabel bleek. Dat verwondert ons wel, omdat de molen een zeer goede windvang had. Van de afbraakwerkzaamheden bleef een foto bewaard, die als prentkaart werd uitgegeven door Anthony-Permeke uit Ieper.

Kort daarop brak de Eerste Wereldoorlog uit. In de heuvel werd een commandopost uitgegraven. Na de oorlog kwam de Lettenberg in handen van een nieuwe eigenaar, Alexander Sels. Op de plaats waar ooit de molen stond, plaatste hij een Calvarie met bijhorende kruisweg. Zijn doel was: 'de zeer schone natuur te Kemmel met een geestelijk karakter te verrijken tot eer en glorie van de Schepper en tot zielelafenis van de vele gesneuvelden van 14-18'. Tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikte de Kemmelse burgerbevolking deze bunkers als schuilplaats. In april 1950 schonk Alexander Sels de hoogte aan de kerkfabriek van Kemmel. Kort daarop ontstond de jaarlijkse traditie om op Goede Vrijdag een gebedstocht te organiseren naar de Calvarie op de Lettenberg. In 2004 werden de bunkers, die ondertussen met puinafval waren gevuld, door vzw ABAF en jongeren van het VTI Ieper en huize Godtschalck Loker terug toegankelijk gemaakt. Eén werd als overnachtingsplaats voor vleermuizen ingericht.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Archieven
Burgerlijke Stand Kemmel, Overlijdens, akte van 18 Brumaire an 9.

Gedrukte bronnen
"Nieuwsblad van Yperen en van het Arrondissement", 6 augustus 1904, p. 3 (brand wagenkot, molen kon geblust worden).

Werken
Herman Holemans, West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1980, Deel IV, Gemeenten K-L, Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1997.
John Verpaalen, Molens van de frontstreek, Koksijde, De Klaproos, 1995.
Mailbericht Joël Parasote (jparasote@ wanadoo.fr), 02.09.2012, met melding van het dodelijk ongeval van molenaar Terriere.
Hubert Masquelin & Raymond Six, "Molens in het Heuvelland", in: "Bijdragen ter herdenking aan Hubert Masquelin", Heuvelland, 2011, p. 111-156.
Mailbericht Joël Parasote, 02.09.2012.
Mailbericht John Verpaalen, Roosendaal, 03.03.2015, 27.03.2019