Petegem-aan-de-Schelde (Wortegem-Petegem), Vlaanderen - Oost-Vlaanderen
- Naam
- Nedermolen, Kasteelmolen
- Ligging
- Kortrijkstraat 46
9790 Petegem-aan-de-Schelde (Wortegem-Petegem)
oostzijde
Scheldewijk
Nieuwe Molenkouter
kadasterperceel C159
Vlaanderen - Oost-Vlaanderen
- Gebouwd
- voor 1515
- Verdwenen
- 1919, sloop na vernieling
- Type
- Staakmolen
- Functie
- Korenmolen
- Bescherming
- niet,
- Database nummer
- 4004
Karakteristiek
Beschrijving / geschiedenis
De Nedermolen of Kasteelmolen was een houten korenwindmolen aan de oostzijde van de Kortrijkstraat (nr. 46).
Hij werd voor 1515 gebouwd en was in het bezit van de opeenvolgende (kasteel)heren van Petegem-aan-de-Schelde.
Op de Ferrariskaart vinden we hem aangeduid als "Neder Molen" met het bruin symbool van een staakmolen, op de kaart van Vandermaelen (ca. 1850) als "Nedermolen" en op de kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860) als "Neermolen".
In 1835 werden grondige herstellingen uitgevoerd.
Eigenaars:
- tot 1796: de opeenvolgende heren van Petegem-aan-de-Schelde
- 1821: Clemmen-Poelman Josse Charles
- voor 1834, eigenaar: Clemmen-Poelman Josse Charles, rentenier te Gent
- 16.12.1836, deling: Pycke-Limnander Auguste, eigenaar te Petegem-Oudenaarde (onderhandse akte)
- 10.05.1870, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Auguste Pycke)
- 03.10.1872, deling: Pycke de Peteghem - de Robersart Oscar Joseph Marie Ghislain, eigenaar te Petegem-Oudenaarde (notaris Saby)
- 16.12.1905, deling: Pycke de Peteghem - de 't Serclaes Maximilien Marie Jospeh Ghislain, eigenaar te Petegem-Oudenaarde (notaris Scheerlinck)
In 1889 werd een stoommachine geplaatst, maar er werd ook nog met de wind gemalen. Deze stoommachine werd in 1909 verwijderd.
De molen had, ondanks zijn ligging op een dam, een slechte windvang, door het kasteelpark in het zuiden en zuidwesten en door de bomen van de steenweg Oudenaarde-Avelgem
Erg gehavend door beschieting in de eerste wereldoorlog, werd de molen in 1919 gesloopt. De nog gedeeltelijk aanwezige terp van de molen ligt ten zuidwesten van de nog bestaande, maar sterk verbouwde molenaarswoning.
Architecturale beschrijving van de vroegere molenaarswoning (M. Verbeeck en A. Tack, Afdeling Onroerend Erfgoed, 1998)
Vroeger hoevetje uit 18de-19de eeuw, eigendom van het kasteel, in L-vorm met dienstgebouwen uit de 20ste eeuw, naar open vierkante aanleg met omhaagd erf.
Zadeldak met pannenbedekking, links met nokpan. Gewitte verankerde gevel op gepikte plint. Beluikte en gekoppelde vensters en lagere deur. Linker zijgevel met lagere vlechtingen.
De straatgevel werd uitgebreid in de 20ste eeuw.
Het interieur bewaart de indeling met gekoppelde deuren, zwarte tegelvloer en balklaag met moerbalken.
Ten noordoosten vroegere stallen met gewitten muren op gepikte plint en met rechth. muuropeningen.
Ten zuidoosten dienstgebouwen uit de 20ste eeuw onder pannen zadeldaken.
Literatuur
De Backer R.- Deketele K.- Roberti E.- Vandystadt P., Petegem, Heerlijkheid aan de Schelde, Oudenaarde, 1986.
Planquaert J., Petegem, Twintig eeuwen geschiedenis, Brussel, 1948.
Julien Th. Vandeputte, "De molens van het arrondissement Oudenaarde uit hun geschiedenis", Oudenaarde, 1974, p. 202.
Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Derde aflevering. De arrondissementen Oudenaarde en Sint-Niklaas", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XVI, 1962, 2 (Gent, 1963).
M. Verbeeck & A. Tack, Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Oudenaarde, Kanton Oudenaarde, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 15N2, Brussel - Turnhout, 1998.
H. Holemans, Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 6. Gemeenten O-R, Opwijk, 2006.
Torie Mulders (pseudoniem van Hector Vindevogel), "De windmolens tussen Schelde en Leie", in: Handelingen van de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk, XXII, 1946-1948, p. 46-107 (59-60).