Molenechos's Homepage Molenechos.org

Sint-Lenaarts (Brecht), Vlaanderen - Antwerpen

Verdwenen molen

Karakteristiek

Naam
Sint-Lenaartsmolen, Molen van het Heiken, Molen van het Molenheike, Nieuwe Molen, Molen van Meeussen, Molen van Biteut, Sint-Leonardsmolen
Ligging
Molenheiken
2960 Sint-Lenaarts (Brecht)
zuidoostzijde
kadasterperceel D 821
Vlaanderen - Antwerpen
Gebouwd
voor 1614
Verdwenen
1944, oorlog
Type
Staakmolen
Functie
Korenmolen
Bescherming
niet,
Database nummer
2829
© Foto van ca. 1940, coll. FoMu - FotoMuseum Provincie Antwerpen, Antwerpen - uitg. als prentkaart groot formaat - Stichting Levende Molens, Roosendaal

Beschrijving / geschiedenis

De Sint-Lenaartsmolen, de Molen van het (Molen)heiken, de Nieuwe Molen, de Molen van Meeussen of de Molen van Biteut was een houten korenwindmolen aan de zuidoostzijde van het Molenheiden in het westen van Sint-Lenaarts. De plaatselijke benaming "Molen van Biteut" wijst naar een meesje, een vogels die in de Kempen een biteutje wordt genoemd.

De standaardmolen werd kort voor 1614 opgericht door de graaf van Hoogstraten en werd - net zoals de andere banmolens - verpacht.

We zien hem aangeduid op de Ferrariskaart (ca. 1775) als "den Nieuwen Molen" met het bruin symbool van een standaardmolen, in de Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) als "St. Leonard Molen", op de topografische kaart van Vandermaelen (ca. 1850) onder de benaming "M(oul)in de St. Leonard" en zonder naam op de kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855). 

Kadastrale beschrijving uit 1827: "gelijken standaardmolen (zie Brecht, kadasterperceel C690)maar van zwakkere kleinere samenstelling, deszelfs gelegentheid bij het gehucht St. Leonardus is redelijk wel, maar staat slecht op den wind en heeft zoals C690 twee paar molensteenen, deselve is als voor met een huis en grondeigendommen verhuurd aan Leonard Eyskens, molenaar te Brecht."

Eigenaars: tot einde van het Ancien Regime: de heer van Hoogstraten

Pachters-molenaars:
- 1614: Jan Peeters-Keysers
- 1624: Aert Janssen
- 1653: Lambrecht Cornelissen
- 1656: Adam van Geel
- 1660: Jan van den Berge en Balthazar van Geel
- 1666: Henrick Peeter Henrickx
- 1673: Jan van den Berge-Verhese
- 1678: Adriaan Rigouts-Verhese
- tot 1718, dan vermoord: Van Geel
- 1720: Adriaan Floren-Havermans
- 1728: Georges Van Gimmenigh
- 1817: Adriaan Rombouts
- 1827: Leonard Eyskens

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Keysers-Van de Cauwelaer Josephus Franciscus, eigenaar te Brecht; huurder-molenaar is Eyskens Leonard.
- later, erfenis: de erfgenamen
- 30.07.1876, erfenis: Keysers-Mast Joannes Franciscus, notaris te Brecht (overlijden van Keysers Marie Laurentia)
- later, erfenis: de erfgenamen
- 02.08.1892, deling: Nève-Keysers Louis Joseph François, ingenieur te Sint-Lenaarts (notaris Van Nueten)
- 19.10.1901, verkoop: a) Meeussen Pierre Jean, molenaar te Sint-Lenaarts, b) Meeussen Philomena, te Sint-Lenaarts en c) Meeussen Jozef Frans, molenaar te Sint-Lenaarts (notaris Van Nueten)
- 27.07.1908, afstand: Meeussen-Jacobs Petrus Joannes, molenaar te Sint-Lenaarts (notaris Van Nueten)
- 31.07.1925, erfenis: de weduwe en kinderen (overlijden van Petrus Joannes Meeussen)

In de jaren 1930 was de molen niet meer in gebruik en hij geraakte in verval. De molentrap was weggenomen en de molenkast hing schuin.

In 1944 werd de molen afgestookt. De molensite is thans onbebouwd.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Literatuur

Archieven en landkaarten
Ferrariskaart (ca. 1775)
Atlas der Buurtwegen (ca. 1844)
Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855)

Werken
C.J. Lauryssen, "De molens van het Graafschap en het Hertogdom Hoogstraten", Brecht, Braeckmans, 1934, 199 p. - overgenomen in: De Belgische Molenaar, jg. 47 (1952) - 48 (1953), passim;
H. Holemans & P.J. Lemmens, Molens van de Voorkempen en van Groot-Antwerpen, Nieuwkerken, Ten Bos, 1983, p. 25-26.
Herman Holemans, "Wind- en watermolens van de provincie Antwerpen. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 3. Gemeenten P-Z", Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2011, p. 34.
Herman Holemans, "Provincie Antwerpen - Volledig overzicht van bestaande & verdwenen wind- water- & rosmolens", Kinrooi, Studiekring "Ons Molenheem", 1986, p. 68.
F. Ooms, De Nieuwe Molen, in: Brecht, gemeentelijk informatieblad, V, nr. 1, feburari 1981, p. 8-11.
De oude molen, in: Natuur- en Stedenschoon, XVII, 1938, p. 151 en XVIII, 1939, p. 72.
A.S., Jan Lambrechts, wandelende computer te Sint-Lenaarts, Het Nieuwsblad, 29.10.1969.
Lieven Denewet, Honderd bespookte molens in Vlaanderen. Een verzameling molensagen van de kuststreek tot het Maasland, Molenecho's, XX, 1992, nr. 2-3, p. 138-139, 207.

Mailberichten
Hugo Lambrechts-Augustijns, 09.03.2015.

Overige foto's

Sint-Lenaartsmolen, Molen van het Heiken, Molen van het Molenheike, Nieuwe Molen, Molen van Meeussen, Molen van Biteut, Sint-Leonardsmolen, Sint-Lenaarts (Brecht), Verzameling Ons Molenheem | Database Belgische molens
© Verzameling Ons Molenheem
Sint-Lenaartsmolen, Molen van het Heiken, Molen van het Molenheike, Nieuwe Molen, Molen van Meeussen, Molen van Biteut, Sint-Leonardsmolen, Sint-Lenaarts (Brecht), Uit een magazine. Verzameling Ons Molenheem | Database Belgische molens
© Uit een magazine. Verzameling Ons Molenheem
Sint-Lenaartsmolen, Molen van het Heiken, Molen van het Molenheike, Nieuwe Molen, Molen van Meeussen, Molen van Biteut, Sint-Leonardsmolen, Sint-Lenaarts (Brecht), FoMu - FotoMuseum Provincie Antwerpen, Antwerpen | Database Belgische molens
© FoMu - FotoMuseum Provincie Antwerpen, Antwerpen
Sint-Lenaartsmolen, Molen van het Heiken, Molen van het Molenheike, Nieuwe Molen, Molen van Meeussen, Molen van Biteut, Sint-Leonardsmolen, Sint-Lenaarts (Brecht), Verzameling Ons Molenheem | Database Belgische molens
© Verzameling Ons Molenheem
Sint-Lenaartsmolen, Molen van het Heiken, Molen van het Molenheike, Nieuwe Molen, Molen van Meeussen, Molen van Biteut, Sint-Leonardsmolen, Sint-Lenaarts (Brecht), Verzameling Ons Molenheem | Database Belgische molens
© Verzameling Ons Molenheem