Molenzorg

Aalst, Oost-Vlaanderen


Foto voor 1906. Nog met houten gevlucht en houten askop. Verzameling Ons Molenheem
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

Molen De Wolf
Windstampmolen

Ligging
Diepestraat 140
9300 Aalst

noordoostzijde
1,1 km ZW v.h. centrum
kadasterperceel B337


toon op kaart
Type
Stenen bergmolen
Functie
Oliemolen, later korenmolen
Gebouwd
1681 (hout) / 1772 (steen)
Verdwenen
1906 - 17 januari, brand / 1938, sloop romp
Beschrijving / geschiedenis

De Molen De Wolf (naar de 19de-eeuwse molenaars) was een windmolen op hoge wal, op de "Hooghen Hoesen Cauter", aan de noordoostzijde van de Diepestraat (nr. 140), op het (vroegere) Lindenveld, op 1,1 kilometer ten zuidwesten van het centrum van Aalst.

Aanvankelijk was het een houten oliewindmolen die opgericht werd bij octrooi van 2 mei 1681 op grond van de Armendis en in het bezit was van Jan Tack, een schatrijk man. Bij zijn overlijden op 21 december 1708 legateerde hij een som van 66 pond groten voor de vervaardiging van koperen pilaren in het koor van de Sint Martenskerk. Deze molen, met huis en toebehoorten, werd in 1715 geschat op 3800 gulden.

Het "windt drayende stampcot, commende van vooren teghen den steenegh" was in 1753 eigendom van Paulus Govaert. 

In 1770 behoorde “den wint stamp molen met twee huysen” aan de weduwe van Joannes Verleysen. Zij verkocht op 5 november van dat jaar haar bezittingen aan Livinus Hendrickx voor 2500 gulden (uit een oud Aalsters dagboek).

In de zomer van 1772 liet mulder Joannes de Bakker de houten molen vervangen door een stenen windmolen die op 20 november 1772 voor het eerst draaide. Het molenhuis stond naast de vier linden (deze omringden het Lievevrouwkapelletje tegenover de Haring).

Philippe Hendrickx uit Aalst-Schaarbeek bekwam op 15 november 1773 het octrooi van de Oostenrijkse keizerin Maria-Theresia om de oliewindmolen te veranderen in een schorsmolen. In zijn verzoekschrift specifieerde hij dat de molen op grond stond van de armen van Aalst en dat hij opgericht was bij octrooi van 2 mei 1681.

We zien hem niet aangeduid op de Ferrariskaart die in die periode werd opgemaakt, maar wel in de Atlas der Buurtwegen (ca. 1842) met het rond grondoppervlak van een stenen molen, op de topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) en op de kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860).

Op 24 frimaire jaar 3 of 14 december 1794, stelde Joannes Mertens uit Aalst zich borg met onder meer zijnen wintmolen en stampkot gelegen buyten de Zoutstraetpoort te Aalst.

De molen, het huis en de toebehoorten waren in 1815 geschat op 1800 gulden.

Bekende eigenaars:
- 1682, eigenaar (van de grond) Armendis van Aalst en (van het gebouw) Tack Jan, olieslager
- 1753, eigenaar: Govaert Paulus
- tot 1770, eigenaar (van het gebouw): Verleysen Joannes, de weduwe
- 1770, verkoop (van het gebouw): Hendrickx Livinus
- 1772, eigenaar (van het gebouw): de Bakker Joannes, molenaar
- 1794, eigenaar (van het gebouw): Mertens Joannes
- 1815, eigenaar: (van de grond) Bureel van Weldadigheid Aalst, te Aalst en (van het gebouw) Van Aeltert-Boël Jan Constantin, molenaar te Aalst (er is een erfpacht ingevolge akte voor notaris De Buck d.d. 03.02.1815)
- tussen 1834 en 1845, erfenis: (van het gebouw): Van Aeltert Jan Constantin, de erfgenamen (verklaring op 17.06.1845)
- 20.06.1851, deling: (van het gebouw) Van Aeltert Marie, zonder beroep te Aalst (notaris Landuyt)
- 21.01.1861, verkoop: (van de grond) Van Aeltert Marie, zonder beroep te Aalst (notaris Evit)
- 1863, huwelijk: Smet-Van Aeltert Achille, geneesheer te Aalst (verklaring op 05.05.1863)
- 31.07.1889, erfenis: a) Smet Achille, geneesheer te Sint-Joost-ten-Node en b) Van Iseghem-Smet Alfons, advocaat te Oostende (overlijden van vrouw Van Aeltert Marie)
- 26.05.1898, erfenis: Van Iseghem-Smet Alfons Leopold Marie, advocaat te Oostende (overlijden van Achille Smet)
- 16.12.1933, erfenis: a) Van Iseghem (hertrouwt met een Van Aeltert) Alfons Leopold Marie, advocaat te Oostende en b) Van Iseghem-Van Aeltert Leon Jean Marie, raadsheer te Oostende (overlijden van vrouw Smet)
- 16.03.1937, erfenis: Van Iseghem-Van Aeltert Leon Jean Marie, advocaat te Oostende (overlijden van Alfons Van Iseghem)

Huurders-molenaars uit de 19de eeuw:
Felix De Wolf
zonen De Wolf
Frans De Wolf (niet rechtstreeks verwant aan de vorige, slechts één jaar)
Désiré De Wolf, zoon Felix, 1893 tot 1906

De molen werd twee keren met brand geconfronteerd.
* Op donderdagmorgen 8 januari 1891, om kwart voor 3, brak brand uit, door het slijten van de staande as. Op het eerste noodsein was de brandweer van Aalst, ondanks de sneeuw, met een hevige noorderwind, spoedig ter plaatse. De brand was heel hevig. De brandweerlieden moesten zich beperken om de naburige huizen te vrijwaren.  "Het was waarlijk wreed en terzelfdertijd prachtig. Men zou gezegd hebben zich in Siberiën te bevinden. Op een dorre veld de sneeuw dik vallende vergezeld van een hevigen noordschen wind", zo meldt de Denderbode van 15 janauri 1891. De brandweer verliet de plaats om half 8 's morgens. De molen met geheel zijn inhoud was door het vuur vernield. De schade werd hersteld.
* De molen brandde weer uit op 17 januari 1906, om half twee 's nachts, door het slijten van de vang.

Huurder-molenaar was toen Désiré De Wolf. Hij woonde dichtbij in het huis, die later "In de Zandboer" werd genoemd. De toenmalige eigenaar was notaris Leo Van Iseghem uit Oostene. Alhoewel "alles verzekerd" was, volgde er toch geen herstel. De kuip bleef buiten gebruik tot in 1938, toen werd ze afgebroken. Ook de molenberg werd toen afgegraven.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Bijlagen

De Denderbode, 17.06.1860.
Te huren of te koop. Eenen graenwindmolen met bloempelderij, huys en dependentiën. Zich te adresseren by M. Gheeraerdts-Van Aeltert te Aalst. 24 juni 1860, 17 juni 1860, 24 juni 1860 en 1 juli 1860.De Denderbode, 20.01.1889
Dagboek. Den 5 November 1770 is verkocht den wint stampmolen aen de Sautstraete steenweg (Aalst) aen Philippus Hendrickx van Welle voor 3540 gulden. Op 19 December 1770 zyn verscheydene molens omverre gevlogen. Den steenen molen tot Haaltert is d' asse uyt heuren nest geslaegen en met het camwiel blyven op den muer hangen. Den 23 Maert 1771 heeft den prince van Chimay aen den meest biedenden, verkocht den watermolen en den wintmolen tot Lombeek.

De Denderbode, 20.01.1889
Dagboek. Den 5 November 1770 is verkocht den wint stampmolen aen de Sautstraete steenweg (Aalst) aen Philippus Hendrickx van Welle voor 3540 gulden. Op 19 December 1770 zyn verscheydene molens omverre gevlogen. Den steenen molen tot Haaltert is d' asse uyt heuren nest geslaegen en met het camwiel blyven op den muer hangen. Den 23 Maert 1771 heeft den prince van Chimay aen den meest biedenden, verkocht den watermolen en den wintmolen tot Lombeek.

De Denderbode, 15.01.1891, p. 5
Donderdag morgend, om 2 3/4 ure, is er brand uitgeborsten in den windmolen van M. Leo De Wolf, alhier [Aalst]. Op het eerste noodsein, nochtans het strenge weder, was onze brandweer spoedig ter plaatse. Ongelukkiglijk moesten zij zich bepalen de naburige huizen te bevrijden. Nooit heeft men zulken gloed vuur gezien. Het was waarlijk wreed en terzelfdertijd prachtig. Men zou gezegd hebben zich in Siberiën te bevinden. Op een dorre veld de sneeuw dik vallende vergezeld van een hevigen noordschen wind. Onze brandweer heeft om 7 1/2 urs ’s morgens het tooneel der ramp verlaten. De molen met gansch den inhoud is door het vuur vernield.

"Afgebrand", in: Gazette van Brugge en der provincie West-Vlaanderen, 22.01.1906, p. 3.
Verledene week woensdag, om 1 u ’s nachts is brand ontstaan in de windmolen van M. Desiré De Wolf, eigendom van M. Van Iseghem, notaris te Oostende. Het vuur is uitgebroken in de kap. Op een uur lag gansch de molen is asch. De pompiers, in allerhaast verwittigd, konden slechts de aanpalende huizen vrijwaren. De schade is groot, doch alles is verzekerd.

De Volksstem, 24.08.1927
Een oud Aalsters dagboek. 1770. De weduwe Joannes Verleysen verkoopt aen Livinus Hendrickx voor 3500 gulden haer wintstampmolen en twee huysen aen de Zoutstraetpoort. Op 24 frimaire jaar 3 of 14 december 1794, stelt Joannes Mertens uit Aalst zich borg met onder meer zijnen wintmolen en stampkot gelegen buyten de Zoutstraetpoort te Aalst.

Literatuur

Archieven
Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad,nr. 1896. Philippe Hendrickx uit Aalst-Schaarbeek, bekomthet octrooi om zijn oleiwindmolen te veranderen in een schorsmolen, 15.11.1773.

Gedrukte bronnen
De Denderbode, 17.06.1860 (advertentie voor verhuring of verkoop)
De Denderbode, 20.01.1889 (verkoop, 1770)
De Denderbode, 15.01.1891, p. 5 (brand)
"Afgebrand", in: Gazette van Brugge en der provincie West-Vlaanderen, 22.01.1906, p. 3.
De Volksstem, 24.08.1927 (verkoop, 1770)

Werken
J. Van Overstraeten, "De windmolens van Aalst", in: Toerisme, XXIII, 1944, p. 64;
J. Van Overstraeten, "Molens te Aalst en Aalter", in: Toerisme, XXIII, 1944, p. 72-74;
"Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Eerste aflevering. De arrondissementen Aalst en Dendermonde", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XIV, 1960, 3 (Gent, 1962);
Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 1. Gemeenten A-B", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1996.
Jos Ghysens, "Geschiedenis der straten van Aalst", Aalst, Genootschap voor Aalsterse geschiedenis, 1986.

Website
http:// aalstwaarisdetijd.forumup.be (2010)

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: zondag 16 juli 2017

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens