Sint-Huibrechts-Lille (Pelt), Vlaanderen - Limburg
- Naam
- Oude Molen
- Ligging
- Broekkant 12
3910 Sint-Huibrechts-Lille (Pelt)
zuidzijde
langsheen het kanaal Herentals-Bocholt
- Geo positie
- 51.229599, 5.486538 (Google Streetview)
- Gebouwd
- 1819
- Verdwenen
- 1908, sloop
- Type
- Stenen bergmolen
- Functie
- Korenmolen
- Bescherming
- niet,
- Database nummer
- 6214
- Ten Bruggencatenummer
- 56214
Karakteristiek
Beschrijving / geschiedenis
De Oude Molen was een stenen bergmolen tussen Broekkant (zuidzijde, ten W van nr. 12) en het kanaal Herentals-Bocholt en is de voorloper van de nog bestaande Nieuwe Molen aan de overzijde van het kanaal.
De oprichters waren teuten of koopmannen. Zij waren Walterus Houben, oud-burgemeester en Joseph Kerckhofs. In november 1819 deden zij een aanvraag tot de bouw van een windmolen bij de Bestendige Deputatie van Limburg. Op 11 december 1819 gaf het gemeentebestuur gunstig advies "om binnen deze gemeente eene koorn graan molen te mogen bouwen en in dezelve te plaatsen een olie of slagmolen". Begin 1820 werd de molen opgetrokken "aan het Paardskerkhof", tegenover de jeneverstokerij, langsheen het kanaal Herentals-Bocholt. De molen had twee koppel maalstenen, een kollergang en slagbank. Doordat het dorp slechts 600 inwoners had, stond de molen dikwijls stil.
De oprichters van de molen (of hun afstammelingen) waren ook elders bij molens betrokken: de Napoleonsmolen te Hamont en de watermolen te Achel.
De molen werd achtereenvolgens verpacht aan de families Vanhout, Gijsberts, Verlinden en Sevens. Omstreeks 1843 stapte de familie Houben uit het beheer van de molen. Molenaar Louis Houben deed daarop een aanvraag tot het oprichten van een graan- en oliewatermolen op de Warmbeek. Deze aanvraag wordt door de gemeenteraad ongunstig onthaald, maar in 1844 gaf de Bestendige Deputatie toch de toelating om deze (nog bestaande) watermolen te bouwen. De eigenaar van de windmolen, Willem Kerckhofs, had er in 1845 dus een concurrent bijgekregen!
In 1844 stonden Willem Kerckhofs en consoorten ingeschreven als eigenaars van de windmolen; in 1873 de erfgenamen van Kerckhofs-Palmers en in 1897 Jozef Kerckhofs-Spaas, koopman te Sint-Huibrechts-Lille.
Bij de verbreding van het kanaal in 1908 werd de molen onteigend en ontmanteld. Het materiaal van de oude molen werd gebruikt voor de bouw van een nieuwe windmolen. Maar uiteindelijk werd het kanaal aan de andere kant verbreed, zodat de grondvesten van de oude molen nog te zien zijn! De oude fundering werd in 2008 blootgelegd, opgemeten en de omgeving werd opgeknapt.
In 1908 bouwde Joseph Hubert Theodoor Kerkhofs-Spaas (eigenaar sinds 1893) een nieuwe stenen bergmolen in de Molenstraat (huidige Windmolenstraat) op het "Schenkbroek". Een steen boven de toegangspoort met de inscriptie "HK 1 MEI 1908" herinnert hier nog aan. In 1909 was de molen reeds zover klaar dat er normaal gemalen kon worden.
Verder: zie Sint-Huibrechts-Lille, Nieuwe Molen (bij bestaande molens)
Literatuur
L. Stalmans, "Sint-Huibrechts-Lille in oude prentkaarten", Zaltbommel, 1973.
W. Smet & H. Holemans, "Limburgse molens in heden en verleden", Nieuwkerken-Waas, 1981, p. 162-164;
L. Stalmans & F. Joosten, "De windmolens van Sint-Huibrechts-Lille", Sint-Huibrechts-Lille, 1980;
"Stenen molen te Sint-Huibrechts-Lille", in: Molenecho's, III, 1975, p. 11;
"Geschiedkundige nota over de nog bestaande beltmolen aan de Molenstraat nr. 5 te Sint-Huibrechts-Lille", in: Molenecho's, III, 1975, p. 14-15;
Bert Van Doorslaer, "Met de stroom mee of tegen de wind in? Molens in Limburg", Borgloon/Rijkel, Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed, 1996;
L. Stalmans & F. Joosten, "De windmolens van Sint-Huibrechts-Lille", Heemkundige Kring Sint-Huibrechts-Lille, 1980;
François Joosten, "De Lilse Meulen 1819-2000", Neerpelt, 2000, 23 p.;
F. Dirks, "Gemeente verwerft de stenen belt-windmolen van Sint-Huibrechts-Lille", in: Natuur- en Stedenschoon, LXV, 1997, nr. 6, p. 24-25;
E. Adriaens, "De windmolen", in: "Het Liller Heem", Driemaandelijks tijdschrift van de Heemkundige Kring te Sint-Huibrechts-Lille, jg. 4, (1986), nr. 4 (okt.), p. 32-36, ill.
F. Joosten, "De Lilse Meulen 100 jaar", in: "Het Liller Heem", driemaandelijks tijdschrift van de Heemkundige Kring van Sint-Huibrechts-Lille, jg. 26, nr. 3, juli 2008, p. 98 - 105, ill.
J. Geens, "Oude Lilse molen 1819-2008", in: "Het Liller Heem", Sint-Huibrechts-Lille, VZW Heemkundige Kring, Dorp 30, jg. 26, 2008, p. 150-153.
"De Lilse meulen 100 jaar", in: "Het Liller Heem", Sint-Huibrechts-Lille, VZW Heemkundige Kring, Dorp 30, jg. 26, 2008, p. 146-149, ill.
E. De Kinderen, "De Lilse Meulen herleeft: heden en verleden", in: De molenaar: weekblad voor de graanverwerkende en veevoederindustrie, CIV, 2001, nr. 15, p. 50.