Molenechos's Homepage Molenechos.org

Mopertingen (Bilzen), Vlaanderen - Limburg

Verdwenen molen

Karakteristiek

Naam
Windmolen Carmans
Ligging
Windmolenstraat
3740 Mopertingen (Bilzen)
Molenberg
Vlaanderen - Limburg
Gebouwd
voor 1604 / voor 1842
Verdwenen
na 1924, onttakeld / na 1996, sloop restant
Type
Staakmolen, later stenen bergmolen
Functie
Korenmolen
Bescherming
niet,
Database nummer
4965
© Prentkaart. Verzameling Ons Molenheem

Beschrijving / geschiedenis

Aanvankelijk stond er hier een standaardmolen. In het algemeen Stokboek der goederen der Duitse ridderorde te Alden Biezen wordt in 1604 te Mopertingen het toponiem "bei die Windmullen" vermeld. Op de Ferrariskaart van ca. 1775 staat hij aangeduid met een bruin molensymbool (= houten windmolen) onder de benaming "Moulin de Moperting"  en in de Atlas van de Buurtwegen als "Moulin à vent".

Voor 1842 bouwde Peter Carmans-Vanroy op de plaats van de standaardmolen een stenen windmolen, type bergmolen. Deze werd in 1842 gepacht door Frans Gorissen. De molen werd dan in het kadaster omschreven als een bakstenen gebouw met schaliën bedekt en waarvan de mekanieke werken zich in een goede staat bevinden; maar te zwaar gebouwd maken ze de bewegingen moeilijk en onregelmatig.

Na het overlijden van Peter Carmans kwam de molen in 1878 op de Molenberg toe aan zijn weduwe (Vanroy) en in 1883 aan zijn kinderen.
In 1903 werd de molen verkocht aan Jozef Carmans. In 1924 erfden molenaar Victor Philippens-Coumans en Elisabeth Coumans de molen. Rond die tijd werden kap en wieken vewijderd. Terwijl deze romp in 1954 nog volledig was, brokkelde ze steeds verder af tot er nog een stomp overbleef. Deze werk kort na 1996 geheel afgebroken. Laatste eigenaar was Ghislain Put-Philippens van Ordingen.

Het onderste gedeelte van de romp werd na 1996 volledig gesloopt.

De windmolen werd in de 2de helft van de 19de eeuw verdrongen door een mechanische maalderij aan de Redemptiestraat 3. Het is een bakstenen gebouw van drie traveeën en drie bouwlagen onder zadeldak (golfplaten), voorzien van getoogde muuropeningen, de vensters met hardstenen lekdrempels. In een puntvormige gevelverhoging is een laadvenster met nog aanwezige laadbalk.
Op de bovenste verdieping is o.m. nog een koppel molenstenen aanwezig.
De maalderij is opgenomen in de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed.

Lieven Denewet, Herman Holemans & Nico Groothausen

Literatuur

Werner Smet & Herman Holemans, "Limburgse Windmolens in heden en verleden", Kinrooi, 1981.
H. H(olemans), "Mopertingen. Molenromp afgebroken", Molenecho's, 1974, p. 69.
Schlusmans F., Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kantons Bilzen - Maasmechelen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14N3, Brussel - Turnhout, 1996.

Overige foto's

Windmolen Carmans, Mopertingen (Bilzen), Foto: Pierre Lemmens, 1954 © Collectie Stichting Levende Molens Roosendaal | Database Belgische molens
© Foto: Pierre Lemmens, 1954 © Collectie Stichting Levende Molens Roosendaal
Windmolen Carmans, Mopertingen (Bilzen), Foto Herman Holemans, 1974. Verzameling Ons Molenheem | Database Belgische molens
© Foto Herman Holemans, 1974. Verzameling Ons Molenheem
Windmolen Carmans, Mopertingen (Bilzen), Verzameling Ons Molenheem | Database Belgische molens
© Verzameling Ons Molenheem
Windmolen Carmans, Mopertingen (Bilzen), Verzameling Ons Molenheem | Database Belgische molens
© Verzameling Ons Molenheem
Windmolen Carmans, Mopertingen (Bilzen), De mechanische maalderij aan de Redemptiestraat 3. Foto: Nico Groothausen, Maastricht, 07.09.2009 | Database Belgische molens
© De mechanische maalderij aan de Redemptiestraat 3. Foto: Nico Groothausen, Maastricht, 07.09.2009